Βαρλικόφσκι, Στόουν, Κουλιάμπιν: αφετηρία με τρεις κορυφαίους

Ακόμη μεγαλύτερη επέκταση σε νέους χώρους φέτος, νέα δραματουργία που εδράζεται σε αρχαία κείμενα, καινούργια έργα με στόχευση το διεθνές κοινό, μουσική, χορός, θέατρο, συζητήσεις: το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου που μόλις ξεκίνησε είναι πολλά παραπάνω. Εχοντας βάλει την Ελλάδα στον παγκόσμιο χάρτη του πολιτισμού δίνει εδώ και χρόνια την ευκαιρία στο ελληνικό κοινό να απολαύσει κορυφαίους διεθνείς δημιουργούς και δημιουργίες, είτε μετακαλώντας τους, είτε συμμετέχοντας στις διεθνείς παραγωγές, είτε αναθέτοντας σε εμβληματικούς σκηνοθέτες την παραγωγή σύγχρονων έργων, εμπνευσμένων από τους παγκόσμιους μύθους της αρχαιότητας.

Ξεχωρίσαμε τρεις παραστάσεις που ενισχύουν τον διεθνή χαρακτήρα και την εξωστρέφεια του Φεστιβάλ, αρχής γενομένης από αυτό το τριήμερο.

Κριστόφ Βαρλικόφσκι: 5-7 Ιουνίου στην Πειραιώς 250 (χώρος Δ) έρχεται μια συμπαραγωγή του Φεστιβάλ αμέσως μετά την παγκόσμια πρεμιέρα της εγκαινιάζοντας το ξένο ρεπερτόριο. Πρόκειται για την παράσταση «Επτά μαθήματα και πέντε παραβολές» του κορυφαίου Πολωνού σκηνοθέτη Κριστόφ Βαρλικόφσκι, ιδρυτή ενός από τους σημαντικότερους θιάσους (2008), του Nowy Teatr της Βαρσοβίας. Με αφετηρία βιβλία του Νοτιοαφρικανού νομπελίστα συγγραφέα Τζ. Μ. Κουτσί («Ελίζαμπεθ Κοστέλο», «Ενας αργός άνθρωπος», «Moral tales») και πρωταγωνίστρια την Ελίζαμπεθ Κοστέλο, η οποία δεν είναι απλώς ένας επινοημένος λογοτεχνικός χαρακτήρας αλλά το καλλιτεχνικό alter ego του Κουτσί, που το «χρησιμοποιεί» για να θίξει ανάμεσα σε άλλα θέματα κακοποίησης ζώων και περιβάλλοντος, την κοινωνική αδικία και τον αποκλεισμό των ηλικιωμένων και των αναπήρων, ο σκηνοθέτης στην παράστασή του προτάσσει ερωτήματα όπως «Μπορεί η τέχνη να σώσει τον κόσμο; Ή μήπως η επιθυμία των καλλιτεχνών να αφήσουν το στίγμα τους μέσα από την τέχνη είναι ουτοπική;».

Σάιμον Στόουν: Καλλιτεχνικό γεγονός παγκόσμιας εμβέλειας, η «Μήδεια» του επιδραστικού σκηνοθέτη, συγγραφέα και ηθοποιού, Σάιμον Στόουν, μετά τις σημαντικότερες σκηνές παγκοσμίως, έρχεται στο Παλλάς 9-11 Ιουλίου, με το καστ του Internationaal Theater Amsterdam, δίνοντάς μας για πρώτη φορά την ευκαιρία να γνωρίσουμε εκ του σύνεγγυς τη δουλειά του. Το βραβευμένο (Theo d’Or) έργο που έκανε πρεμιέρα το 2014 στην Ολλανδία με τον θίασο του Ιβο βαν Χόβε φέρνει τη συγκλονιστικότερη γυναικεία μορφή από το σύμπαν του αρχαίου δράματος στο σήμερα και συγκεκριμένα στη μεσοαστική Αμερική.

Γνωστός και περιζήτητος για τον ριζοσπαστισμό του στην ανάγνωση των κλασικών έργων και της μυθολογίας, για τα οποία πιστεύει ότι θέτουν όλα τα θεμελιώδη ερωτήματα για την ανθρώπινη κατάσταση («δεν μπορείς να κάνεις θέατρο με βάση τον φόβο ή τους συμβιβασμούς. Χωρίς πολεμική δεν υπάρχει τέχνη», λέει) ο Αυστραλός δημιουργός προσεγγίζει τα έργα με υλικά σύγχρονα, καθημερινά, δίνοντας μια επικαιροποιημένη και πιο οικεία μορφή στο αρχικό περιεχόμενο. Στη «Μήδεια», ο Στόουν εμπνέεται από την ιστορία μιας γιατρού στο Κάνσας που σκότωσε τον άντρα της και δύο από τα τρία παιδιά τους στα μέσα της δεκαετίας του 1990 στον απόηχο ενός δύσκολου διαζυγίου. Οπως σημειώνει σχετικά: «Η ιστορία της Μήδειας είναι διαχρονική. Οταν ένα ζευγάρι χωρίζει, η επιθυμία του ενός συντρόφου να πληγώσει τον άλλο μπορεί να είναι τόσο βαθιά ώστε να φτάσουν στο σημείο να καταστρέψουν ό,τι αγαπούν περισσότερο. Η Μήδεια είναι μια γυναίκα που σκοτώνει τα παιδιά της. Τι θα μπορούσε να οδηγήσει μια γυναίκα σε μια τέτοια πράξη; Είναι άραγε η συνειδητοποίηση ότι δεν σημαίνει πια τίποτα για τον αγαπημένο της; Οτι την έχει αντικαταστήσει με μια νεότερη εκδοχή της; Η Μήδεια ήταν κάποτε η μούσα του Ιάσονα, η γυναίκα που τον σαγήνευσε και τον μάγεψε. Τώρα πια δεν έχει θέση στα σχέδια και τις φιλοδοξίες του. Την απορρίπτει, ακυρώνει τον ίδιο τον σκοπό της ζωής της. Την εξωθεί στα άκρα. Η απόγνωση και το κακό την κυριεύουν. Δεν εγκαταλείπει τα παιδιά της, κάνει κάτι ακόμα πιο δραστικό: τα σκοτώνει».

Τιμοφέι Κουλιάμπιν: Η παράσταση που όλοι περιμένουμε ωστόσο είναι η παγκόσμια πρεμιέρα του γνωστού για την ποιητική σκηνοθετική ματιά του Τιμοφέι Κουλιάμπιν, με την οποία θα ανοίξουν τα φετινά Επιδαύρια, 5-6 Ιουλίου. Πρόκειται για το έργο «Ιφιγένεια η εν Αυλίδι του Ευριπίδη», μια διεθνή παραγωγή του Φεστιβάλ, σχεδιασμένη αποκλειστικά για το αργολικό θέατρο, με σπουδαίους/ες Ελληνες-ίδες ηθοποιούς στον θίασο. Επιστρέφοντας στο Φεστιβάλ που τον σύστησε στο ελληνικό κοινό το 2018 με τις «Τρεις αδελφές» του Αντον Τσέχοφ στη νοηματική γλώσσα, παράσταση που απέσπασε το Εθνικό Βραβείο Θεάτρου της Ρωσίας (Χρυσή Μάσκα), όντας τότε καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Red Torch στο Νοβοσιμπίρσκ, ξεχωρίζει για την τόλμη του στο θέατρο και στη ζωή. Ο διεθνώς αναγνωρισμένος Ρώσος σκηνοθέτης, που αντιτάχθηκε ανοιχτά στον πόλεμο στην Ουκρανία αναζητώντας καταφύγιο στην Ευρώπη, λέει για το έργο, βασική συνθήκη του οποίου είναι ο πόλεμος: «Είναι ενδιαφέρον να δούμε πώς αυτό μεταφέρεται στο σήμερα. Στο έργο δεν υπάρχει το ερώτημα αν θα γίνει ο πόλεμος αλλά πότε. Για μένα όλα έχουν να κάνουν με τις τεχνολογίες του πολέμου, την πολιτική, τα ΜΜΕ… Σήμερα δυστυχώς ο πόλεμος είναι πάλι παρών στη ζωή μας. Παραδόξως –και παρά την ιστορική εμπειρία– εμείς οι άνθρωποι κάνουμε πράγματα που νομίζαμε ότι ποτέ δεν θα ξαναγίνουν».

Και σημειώνει καταθέτοντας τη γνώμη του για την τέχνη: «Η τέχνη ανακαλύπτει τις ανθρώπινες πληγές. Σε κάνει να βλέπεις τα πράγματα από μια διαφορετική γωνία και να αμφιβάλλεις για ό,τι φαίνεται προφανές. Ολοκληρώνει το πώς βλέπουμε τον κόσμο. Η τέχνη δεν προσπαθεί να πείσει, δεν είναι διδακτική. Απλώς σε προκαλεί να ανακαλύψεις νέες έννοιες».

Πέρα από την πρόκληση της σύνδεσης του πολέμου με τη δική μας εμπειρία, ο δραματολόγος του, Roman Dolzhanskiy, εστιάζει και στο θέμα της θυσίας, της οικογενειακής προδοσίας, που «αποδεικνύει περίτρανα πως ο πόλεμος είναι ικανός να καταστρέψει κάθε ανθρώπινη συμπεριφορά, κάθε αξία. Η αρχαία τραγωδία αναδεικνύει εδώ πόσο “φυσικά” μπορεί να επιβληθεί μια “αφύσικη” θυσία που δεν τη χωρά ο ανθρώπινος νους».

ℹ️ Πληροφορίες, αγορά εισιτηρίων: aefestival.gr, more.com