Η πρωτοποριακή γλύπτρια «επιστρέφει» στο μουσείο της

Φαίνεται πως τον εκθεσιακό κύκλο του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης αποκλειστικά με γυναίκες δημιουργούς και τα συμφραζόμενα του ρηξικέλευθου τίτλου του «Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;» ζήλεψαν κι άλλα ιδρύματα. Ετσι το MOMus-Μουσείο Αλεξ Μυλωνά εγκαινίασε μια σειρά εκθέσεων με τίτλο «Τέσσερις Καλλιτέχνιδες, Τέσσερις Στάσεις», στις οποίες πρωταγωνιστούν γυναίκες εικαστικοί και επιμελήτριες.

Πρώτη από όλες φιλοξενείται στο μουσείο που φέρει το όνομά της η Αλεξ Μυλωνά (Αθήνα, 1920-2016), η πρωτοπόρος της ελληνικής μεταπολεμικής τέχνης, και η προσωπικότητά της αποκαλύπτεται μέσα από τα έργα της, τα λόγια, τις εκδόσεις, τις συνεντεύξεις, τις δικές της σημειώσεις στην έκθεση «Αλεξ Μυλωνά - Διά χειρός», που επιμελείται η ιστορικός τέχνης Κατερίνα Σύρογλου.

Η εμπειρία της γυναικείας χειραφέτησης, η ελευθερία επιλογών, η ανεξαρτησία, το θάρρος και η επιμονή παρά τις όποιες αντιξοότητες, ο ενθουσιασμός και η ακατάπαυστη προσπάθεια αντανακλούν τη ζωή και την τέχνη της σπουδαίας γλύπτριας. Το μάρμαρο, το μέταλλο, το χαρτί κυριαρχούν ως υλικά στην έκθεση στους τρεις ορόφους του MOMus-Μουσείου Αλεξ Μυλωνά μαζί με αρχειακό υλικό.

Μεγάλοι σταθμοί στη ζωή της υπήρξαν η φοίτησή της στο εργαστήριο γλυπτικής του Μιχάλη Τόμπρου στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα κατά τα μεταπολεμικά χρόνια, ενώ το 1960 ήταν η μοναδική γυναίκα στην εκπροσώπηση της Ελλάδας στην 30ή Μπιενάλε της Βενετίας μαζί με τους Γιάννη Σπυρόπουλο, Αλέκο Κοντόπουλο, Λάζαρο Λαμέρα και Ευθύμη Παπαδημητρίου.

«Μου είπαν να γράψω κάτι για τη δουλειά μου. Δεν έγραψα ποτέ γι’ αυτήν. Εχω κάνει όμως πάρα πολλές σκέψεις πάνω σ’ αυτό το δύσκολο θέμα: την τέχνη. Νομίζω πως το κυριότερο είναι να είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου. Να δίνω στα αντικείμενα με γενναιότητα τα σχήματα που μου υποβάλλει η δική μου προσωπική αισθητική αντίληψη για τις φόρμες ή τα χρώματα, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία μου» σημείωνε η Αλεξ Μυλωνά (Νοέμβριος 1956).

Η καλλιτεχνική πορεία της διακρίνεται στην έκθεση σε κάποια από τα έργα-σταθμούς της: η στοχαστική και εσωστρεφής καμπυλότητα της Μητρότητας (1942), η συμπαγής πέτρινη Αμαζόνα (1953), η σταυρική, τραγική Κραυγή της Μήδειας και η ρυθμική Μπεριόσκα-Ρωσικός χορός (1957), η Γέννηση της Αφροδίτης (1960) από σφυρήλατο σίδερο, βαμμένο μαύρο, με την αυστηρή ακινησία, τη μετωπικότητα και τις αιχμηρές απολήξεις που υψώνεται σαν αρχαϊκό σύμβολο, οι Προτάσεις για Αρχιτεκτονική (1976) με τους γλυπτικούς πειραματισμούς της για τον δημόσιο χώρο, τα δύο λιτά και σιωπηλά γλυπτά, η δωρική μαρμάρινη Κόρη (1997) ζευγαρωμένη με τον Κούρο (1997).

Δημιουργικά αεικίνητη μέσα στις δεκαετίες, η διεθνής γλύπτρια έζησε και εργάστηκε μεταξύ Αθήνας, Παρισιού και Σύρου. Πέρασε από τις πρώτες ανθρωποκεντρικές συνθέσεις της στα αφηρημένα γλυπτά της από σφυρήλατο σίδηρο, στις καμπύλες και τις κινήσεις συνθέσεων με μεταλλικά ελάσματα και στην καθαρότητα των γεωμετρικών μαρμάρινων επιφανειών. Παράλληλα ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και τη σκηνογραφία. Ευτύχησε να πραγματοποιήσει το όνειρό της το 2004 με την ίδρυση του Μουσείου Αλεξ Μυλωνά, ενοποιώντας δύο σπίτια -ένα νεοκλασικό του 1920 και ένα δείγμα αγροτικής κατοικίας του 19ου αιώνα- στην περιοχή του Ψυρρή στο Θησείο ως έναν πυρήνα για τη σύγχρονη γλυπτική, την έρευνα και την ανάδειξη νέων καλλιτεχνών. Σήμερα είναι ένα από τα πέντε μουσεία που απαρτίζουν τον Μητροπολιτικό Οργανισμό Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης (MOMus).

♦ Πληροφορίες: MOMus-Μουσείο Αλεξ Μυλωνά (πλ. Αγίων Ασωμάτων 5, Θησείο, Αθήνα). Τηλ. 210-3215717 / www.momus.gr. Μέχρι 9 Ιουνίου.