Ενα μεγάλο «ευχαριστώ» σε μια σπουδαία ηθοποιό, ανεξάρτητη και αγωνίστρια

«Χάρηκα» όταν με πήρανε από την εφημερίδα για να γράψω κάτι για το οριστικό πέρασμα της Αννας στην αθανασία επειδή ήξερα πως δεν θα μπορούσα να πάω στον αποχαιρετισμό της την Πέμπτη το πρωί στο Νεκροταφείο του Ζωγράφου στις 10.30 γιατί δεν θα το άντεχα· αυτός είναι ένας τρόπος για να της πω ένα αντίο, ένα καλό ταξίδι και μερικά πράγματα που πάντα ήθελα να της πω. Πιο πολύ... χάρηκα όταν μου είπαν μη γράψεις ένα απλό βιογραφικό, αυτό το έχουν πει ήδη όλοι, γράψε κάτι πιο προσωπικό. Γιατί αυτό ήθελα να γράψω και να της πω. Μόνο που τώρα δεν ξέρω ακριβώς αν πρέπει να λυπηθώ ή να χαρώ για την αποχώρησή της γιατί ξέρω πόσο πολύ ταλαιπωρήθηκε μέχρι να φύγει. Γιατί ταλαιπωρήθηκε πολύ τα τελευταία χρόνια και δεν της άξιζε, και αν έχει ένα και μοναδικό καλό αυτή η αρρώστια που πέρασε η Αννα είναι πως μάλλον –απ’ ό,τι ξέρουμε– δεν καταλαβαίνουν αυτοί που την περνάνε τι δράμα ζουν· το ζουν οι άλλοι γύρω τους. Ευτυχώς ήταν δίπλα της ένας δικός της άνθρωπος, ο Αλέξης, που της στάθηκε μέχρι τελευταία στιγμή με υπέροχο τρόπο... Ευτυχώς έφυγε στον ύπνο της, ήσυχη...

Πρέπει να πω ότι η Αννα Παναγιωτοπούλου ήταν ένας άνθρωπος που άξιζε πραγματικά ως άνθρωπο να την εκτιμήσεις και να τη θαυμάσεις ως καλλιτέχνιδα και δημόσια παρουσία, αν όμως τη γνώριζες είχες πολλούς παραπάνω λόγους όχι μόνο να τη θαυμάσεις αλλά και να την εκτιμήσεις. Ηταν σπουδαία σαν άνθρωπος, σαν φίλη, σαν τα... πάντα. Ηταν πάντα έτοιμη να σταθεί δίπλα σου σε κάθε δύσκολη στιγμή, ακόμα και να αγωνιστεί για σένα αν αισθανόταν ότι δεν σου έχουν φερθεί κάποιοι τόσο καλά όσο εκείνη πίστευε ότι έπρεπε να σου έχουν φερθεί. Ηταν πάντα έτοιμη να βοηθήσει ανιδιοτελώς, στην κυριολεξία, κάθε άνθρωπο που έβλεπε ότι χρειαζόταν και άξιζε τη βοήθειά της. Η Αννα Παναγιωτοπούλου κουβαλούσε στην πλάτη της, στη συμπεριφορά της όλο το πνεύμα και την ουσία της γενιάς εκείνης του 1960 και του 1970, της επανάστασης, της ελευθερίας, του ανοιχτού πνεύματος και της διαρκούς αναζήτησης στα πράγματα. Ούτε για μια στιγμή δεν έκανε πίσω στις απόψεις της και στα «πιστεύω» της ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή και δεν ήταν απλώς αριστερή, ήταν πάντα ανεξάρτητη και αγωνίστρια, χωρίς όμως αυτό να το κάνει σημαία ή να το εκμεταλλευτεί. Εκανε πάντα αυτό που έπρεπε να κάνει, γι’ αυτό και πάντα ξεχώριζε.

Πολλοί την κατηγόρησαν, ειδικά από τους παλιούς του Ελευθέρου Θεάτρου, αυτήν αλλά και τον Σταμάτη Φασουλή, ότι οδήγησαν το Ελεύθερο Θέατρο αποκλειστικά προς την επιθεώρηση αφήνοντας πίσω τον πειραματισμό με τον οποίο είχαν ξεκινήσει. Ξεχνούσαν, βέβαια, αν κάτι άφησαν ουσιαστικό το Ελεύθερο Θέατρο και, κατόπιν, η Ελεύθερη Σκηνή στην ιστορία του ελληνικού θεάτρου είναι ακριβώς η ουσιαστική ανανέωση της επιθεώρησης.

Μου είχε πει τόσα πολλά για την οικογένειά της, για την παιδική και νεανική της ηλικία, που δεν είδα κανέναν να τα γράφει, όπως ας πούμε το γεγονός πως ήταν παιδί καλής και πλούσιας γενικά οικογένειας που κάποια στιγμή είχε δικό της ένα ολόκληρο χωριό, το Λαμπίρι. Μου έλεγε πως είχε μεγαλώσει με τη μόρφωση και την αγωγή που έπρεπε και μάλιστα μου έλεγε γελώντας πως είχε παρευρεθεί στο Ντεμπιτάντ των ανακτόρων, όπως όλα τα κορίτσια των μεγάλων οικογενειών τότε. Αυτά όμως δεν τα έλεγε για να καμαρώσει· με χιούμορ τα έλεγε, σχεδόν τα παρωδούσε την ώρα που τα έλεγε. Ομως αυτή η αγωγή αλλά και η μόρφωση, π.χ. ήξερε εξαιρετικά γερμανικά, φαινόταν στον χαρακτήρα της.

Μετά πήγε στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου, που τη θυμόταν με πολλή αγάπη, εκεί γνώρισε τον Σταμάτη Φασουλή για τον οποίο κάποτε είχε πει ιδιωτικά: «Εχουμε μαλώσει πολλές φορές με τον Σταμάτη, αλλά αν μάθαινα πως έχει ένα πρόβλημα θα έτρεχα γιατί θα τρελαινόμουν». Μετά ήρθε το Ελεύθερο Θέατρο και μετά η μετεξέλιξή του, η Ελεύθερη Σκηνή και μετά τη διάλυση της Ελεύθερης Σκηνής συνέχισε στο θέατρο, πήγαινε σε θιάσους άλλων και στον δικό της θίασο μόνη ή με τη Μίρκα Παπακωνσταντίνου που τις έδενε αδελφική φιλία.

Πάντα κράτησε ένα επίπεδο και στη δημόσια εικόνα της αλλά και στη δουλειά της ακόμα και όταν έπαιζε πράγματα θεωρούμενα «ελαφρά», πάντα είχε ένα επίπεδο. Ακόμα και η δουλειά της στην τηλεόραση, «Μαντάμ Σουσού», «Τρεις Χάριτες», «Ντόλτσε Βίτα» κ.λπ.

Στην αρχή της δεκαετίας του 1970 γνώρισε τον Τάκη Δημουλάκη, που τον γνώριζα κι αυτόν και ήξερα πόσο σπουδαίος και υπέροχος άνθρωπος ήταν, παντρεύτηκαν, έκανε έναν γιο η Αννα που τον λάτρευε όσο κανέναν άλλο άνθρωπο στη ζωή της, έζησε μαζί με τον Τάκη μια όμορφη και γεμάτη ουσιαστική αγάπη ζωή, ελεύθερη όπως ήταν και οι δυο γι’ αυτό και ουσιαστικά γεμάτη αγάπη. Ο Τάκης έφυγε πιο νωρίς πριν από λίγα χρόνια.

Ξαφνικά τα τελευταία χρόνια η Αννα άρχισε να έχει προβλήματα μνήμης, αποσύρθηκε σιγά σιγά από το θέατρο, μετά απομονώθηκε, ξέραμε όλοι ότι τα πράγματα είναι δύσκολα γι’ αυτήν, αλλά ευτυχώς δεν ήταν μόνη. Το Μ. Σάββατο μας αποχαιρέτησε...

Είναι μερικοί άνθρωποι που δεν έχεις δικαίωμα να τους ξεχάσεις, όχι μόνο γιατί ενδεχομένως εσύ τους χρωστάς κάποια πράγματα – κι εγώ χρωστάω κάποια πράγματα στην Αννα και πάνω απ’ όλα ένα μεγάλο «ευχαριστώ» για την καίρια στάση της σε κάποιες σημαντικές στιγμές της επαγγελματικής μου ζωής αλλά κυρίως γιατί αυτές οι πράξεις πέρα από το προσωπικό στοιχείο σού έδιναν να καταλάβεις τη σπουδαιότητα της προσωπικότητας. Η Αννα Παναγιωτοπούλου ήταν μια σπουδαία καλλιτέχνιδα αλλά πάνω απ’ όλα και πριν απ’ όλα ήταν ένας σπουδαίος άνθρωπος και αυτό θα ήθελα πιο πολύ να τονίσω. Ηταν καλλιτέχνις και διανοούμενη, χωρίς να αφήνει να φαίνεται αυτό το δεύτερο με τη σημασία της λέξης, και πριν απ’ όλα ήταν ένας ελεύθερος άνθρωπος... Καλό ταξίδι, αγαπημένη μου Αννα!