Ενα μοναδικό σύνολο από 37 σπάνια νομίσματα, που περιλαμβάνει 11 χρυσούς στατήρες του τύπου του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των διαδόχων του και 26 αργυρά, μαζί με άλλα ευρήματα που εμπλουτίζουν τις γνώσεις και φωτίζουν την ιστορία και την αρχαιολογία των Χανίων, ήρθαν στο φως κατά τη νέα περίοδο (Οκτώβριος-Νοέμβριος 2023) της συστηματικής ανασκαφής στον Λόφο Καστέλλι Χανίων και συγκεκριμένα στο «οικόπεδο της οδού Κατρέ αρ. 1». Η συστηματική ανασκαφική έρευνα, στην Παλιά Πόλη των Χανίων, τελεί υπό τη διεύθυνση της αρχαιολόγου δρος Μαρίας Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, επίτιμης γενικής διευθύντριας Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟ και τέως γενικής γραμματέως του ΥΠΠΟ, με φορέα την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων.
Η ανασκαφή αποκαλύπτει τον πολύ μεγάλο υπόστυλο χώρο-αίθουσα του 14ου αι. π.Χ. από τον οποίο σώζονται βάσεις κιόνων και είναι βέβαιο ότι ανήκει στο ανακτορικό συγκρότημα της Κυδωνίας της κρητομυκηναϊκής περιόδου που καταστράφηκε από ισχυρό σεισμό γύρω στα μέσα του 13ου αι. π.Χ. Για να εξευμενίσουν τους χθόνιους θεούς τους οποίους θεωρούσαν υπαίτιους της καταστροφής, οι άνθρωποι της εποχής προχώρησαν σε ανθρωποθυσία, όπως αποκάλυψε πριν από μερικά χρόνια η κ. Βλαζάκη. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως το μοναδικό μέχρι σήμερα εύρημα θυσίας κοπέλας μαζί με περίπου 43 αιγοπρόβατα, τέσσερις χοίρους και δύο βόδια, το οποίο έχει βαρύνουσα σημασία για την αρχαιολογική επιστήμη, καθώς αποτελεί την πρώτη, αδιαμφισβήτητη, ανασκαφική, αρχαιολογική μαρτυρία για την τέλεση ανθρωποθυσίας στον μυκηναϊκό κόσμο.
«Στα χρόνια που ακολούθησαν μετά την καταστροφή του υπόστυλου χώρου-αίθουσας, η περιοχή μετατράπηκε σε υπαίθριο χώρο. Στη γεωμετρική περίοδο (8ος αι. π.Χ.), εκτεταμένες συγκεντρώσεις από σπασμένους πίθους και μεγάλα αγγεία υποδηλώνουν υπαίθρια εργαστηριακή δραστηριότητα, τμήμα των οποίων ήρθε στο φως και κατά το 2023», αναφέρει η αρχαιολόγος και εξηγεί: «Οι αλλεπάλληλες στρώσεις χωμάτινων δαπέδων (από τον 8ο αι. έως την αρχή του 6ου αι. π.Χ.) έχουν προσφέρει άφθονη κεραμική, ιδιαίτερα χρήσιμη για τη λεπτομερή μελέτη της εξέλιξης της αγγειοπλαστικής στις ανωτέρω χρονικές περιόδους στην πόλη της Κυδωνίας, δυνατότητα που δεν είχε δοθεί από τις ανασκαφές των Χανίων κατά το παρελθόν».
Οι αποκαλύψεις και οι συγκινήσεις -χαρακτηρίζονται συγκλονιστικές- στο «οικόπεδο της οδού Κατρέ αρ. 1» δίνουν εντυπωσιακά στοιχεία για την πορεία της πόλης των Χανίων στο πέρασμα των χρόνων. Το 2022 είχε έρθει στο φως θησαυρός 33 αργυρών νομισμάτων, κοπές 13 κρητικών πόλεων και της Λάρισας, που περιέχονταν σε δερμάτινο ή υφασμάτινο πουγκί. Στην ανασκαφή του 2023, σε απόσταση μόλις 1 μ. ανατολικά του προηγούμενου βρέθηκε δεύτερος θησαυρός 11 χρυσών και 26 αργυρών νομισμάτων μέσα σε μικρό, πήλινο αγγείο. «Είχαν συγκεντρωθεί σε δύο ξεχωριστές δεσμίδες, με τα αργυρά να καλύπτουν εν μέρει τα χρυσά. Είναι ένα μοναδικό νομισματικό σύνολο μέχρι σήμερα για την Κρήτη μεταξύ των λιγοστών θησαυρών παρόμοιας σύνθεσης από διαφορετικά πολύτιμα μέταλλα, γνωστών στον ελλαδικό χώρο αυτής της περιόδου. Πρόκειται για ένα σύνολο αποθησαυρισμού με επιλεγμένα, μεγάλης αξίας νομίσματα για εξασφάλιση στο άγνωστο μέλλον και με προτίμηση του κατόχου στο ισχυρό διεθνές νόμισμα του ελληνιστικού κόσμου», εξηγεί η αρχαιολόγος.
«Είναι διαφορετικές εκδόσεις του Αλεξάνδρου εν ζωή και κυρίως μεταθανάτιες κοπές είτε στο όνομα του Φιλίππου Γ’ Αρριδαίου, του Σελεύκου Α’ Νικάτορος και του Λυσιμάχου Θράκης, των νομισματοκοπείων Μακεδονίας (Αμφίπολης), Ασίας (Αβύδου, Λαμψάκου, Σάρδεων, Αράδου) κ.ά. Ο ένας χρυσός στατήρας αντιστοιχούσε με τη μηνιαία αμοιβή ενός μισθοφόρου. Οι αργυρές κοπές είναι 15 στατήρες Ηλιδος, οι οποίοι κόπηκαν στην Ολυμπία κατά τη διάρκεια Ολυμπιακών Αγώνων του 4ου αι. π.Χ., 2 δίδραχμα Κυρήνης, 1 κορινθιακός στατήρας Ανακτορίου Ακαρνανίας καθώς και εγχώριες κρητικές κοπές, 1 στατήρας Πραισού, 2 δραχμές Φαιστού, 1 δραχμή Υρτακίνας, 2 ψευδοαιγινήτικα ημίδραχμα Κυδωνίας και 2 πρώιμες εκδόσεις της Αίγινας με την απεικόνιση της θαλάσσιας και της χερσαίας χελώνας. Η χρονολογία απόκρυψης (terminus post quem) είναι περί το 300-280 π.Χ. Οι δύο θησαυροί της Κυδωνίας υποδηλώνουν απόκρυψη αξιοσημείωτων ποσών μάλλον από μισθοφόρους, στον ελεύθερο χώρο πίσω από το τείχος της ακρόπολης της Κυδωνίας λόγω έκτακτης ανάγκης σε μια κρίσιμη ιστορική φάση της πόλης».
Εκεί όπου χτυπά η καρδιά της πόλης των Χανίων
Με τις ανασκαφές αποκαλύπτεται η ιστορία της πόλης των Χανίων και όπως σημειώνει με νόημα η Μαρία Βλαζάκη,
«οι ανασκαφές στον λόφο του Καστελλιού, όπου χτυπά η καρδιά της πόλης των Χανίων διαχρονικά, μας εκπλήσσουν συνεχώς με αναπάντεχα ευρήματα. Ο ευαίσθητος αυτός τόπος κρύβει πάμπολλα ουσιώδη τεκμήρια της ιστορίας της πόλης των Χανίων ανά τους αιώνες, τα οποία μόνο με υπομονή και μεγάλη προσοχή μπορούν να έρθουν στο φως. Σήμερα, στο πιο εμβληματικό σημείο του λόφου, στην κορυφή του, ορθώνεται το μνημειακό συγκρότημα της Μεραρχίας Κρητών που κινδυνεύει να μετατραπεί σε ξενοδοχειακή μονάδα. Ευτυχώς, οι αρχαιολογικές αποκαλύψεις των τελευταίων χρόνων ωσάν ασπίδα προστατεύουν και υποστηρίζουν ολοένα και περισσότερο τον βαρύνοντα ρόλο του λόφου στην ιστορία της πόλης».
Το δεύτερο σημείο έρευνας ήταν το «οικόπεδο Λιονάκη-Βλαμάκη» επί της οδού Κανεβάρο. Τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικά σε σχέση με την κατοίκηση στο συγκεκριμένο σημείο κατά τη μινωική εποχή. Ηρθαν στο φως τμήματα κτισμάτων διαφόρων αρχιτεκτονικών φάσεων της μινωικής εποχής, στα δάπεδα των οποίων βρέθηκαν 10 αγγεία, κυρίως κύπελλα και άλλα σκεύη. Επίσης εξακριβώθηκε ότι στο τμήμα κτιρίου με πλακόστρωτα δάπεδα και εσωτερικούς πλινθόκτιστους τοίχους που είχε αποκαλυφθεί από τον δρα Γιάννη Τζεδάκι το 1967, αντιστοιχούν και άλλα δωμάτια στα δυτικά και βορειοδυτικά.
Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από το Ινστιτούτο της Προϊστορίας του Αιγαίου (INSTAP) και υποστηρίχθηκε από την ΕΦΑ Χανίων/προϊσταμένη δρα Ελένη Παπαδοπούλου και από εθελοντές. Κύρια συνεργάτιδα είναι η Ευτυχία Πρωτοπαπαδάκη συνεπικουρούμενη από τον αρχιτεχνίτη Μανώλη Τσιτσιρίδη. Στην έρευνα συμμετείχαν η αρχαιολόγος Ηρώ Τσιριντουλάκη και η φοιτήτρια Αρχαιολογίας Ελενα Βασιλοπούλου. Αρχιτεχνίτες ήταν οι Γιάννης Μπιτσάκης, Διονύσης Αλυφαντής, Νεκτάριος Μπαμπουνάκης και η συντηρήτρια Αλεξία Γραμματικάκη. Συνεργάστηκαν οι καθηγητές Εμμ. Μανούτσογλου (γεωλόγος), Βλάσης Κουμούσης (πολιτικός μηχανικός) και Νόνη Μαραβελάκη (χημικός), η αρχαιοβοτανολόγος δρ Ανάγια Σαρπάκη με τη συνδρομή του ξεναγού Σταύρου Σταυρουλάκη. Επίσης οι αρχαιολόγοι Γιάννης Λούλας, Μαρία Σκόρδου, η συντηρήτρια Θεανώ Ανδρουλάκη, ενώ η ηλεκτρονική αποτύπωση της ανασκαφής και η επεξεργασία των σχεδίων έγιναν από τον τοπογράφο Χαράλαμπο Ακρίβα και τους αρχιτέκτονες Ειρήνη Βλαζάκη και Αννα Τσιτωνάκη.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας