Την ιστορία ενός νοσοκομείου στην πιο άγρια πλευρά της πόλης, την Ομόνοια, που έκλεισε έπειτα από έναν αιώνα προσφοράς στους πλέον κατατρεγμένους της ζωής, τους ανέστιους, τους πένητες, τις ιερόδουλες, τους ουσιοεξαρτημένους, το οποίο ίδρυσαν οι οραματιστές αδελφοί Νικόλαος και Ανδρέας Αλιβιζάτος στις αρχές του 20ού αιώνα, μετέτρεψε σε ντοκιμαντέρ η Φένια Παπαδόδημα. Αφηγείται παράλληλα όμως και την ιστορία του ιερομόναχου Πορφύριου που υπηρέτησε αφανώς ως ιερέας για 33 χρόνια στον Αγιο Γεράσιμο, το μικρό παρεκκλήσι του νοσοκομείου επί της οδού Σωκράτους και έγινε άγιος για την Ορθόδοξη Εκκλησία.
Πρόκειται για την ιστορία της Πολυκλινικής που δημιουργήθηκε το 1903, έκλεισε πριν από δέκα χρόνια, το 2013, και στο καταστατικό της προέβλεπε τη δωρεάν παροχή φαρμάκων και περίθαλψης για όλους τους άπορους, ανεξαρτήτως εθνικότητας και θρησκεύματος.
Αυτός είναι ο πυρήνας του ντοκιμαντέρ «Το καταφύγιο στην Ομόνοια» που προβλήθηκε για πρώτη φορά στους «Ανοιχτούς Ορίζοντες» του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης το 2022, έκανε τηλεοπτική πρεμιέρα στην ΕΡΤ την Παραμονή των Χριστουγέννων και θα παραμείνει στο Ertflix για τρεις μήνες.
● Πώς μάθατε για την Πολυκλινική; ρωτήσαμε τη Φένια Παπαδόδημα.
Στην Πολυκλινική Αθηνών δούλευε για τριάντα χρόνια η μητέρα μου ως γιατρός ενδοκρινολόγος. Ηταν συνεργάτις του Τζον Αλιβιζάτου, ενδοκρινολόγου επίσης, διευθυντή της Πολυκλινικής και ιδιαίτερα χαρισματικού ερασιτέχνη φωτογράφου. Τον θυμάμαι πολύ καλά όπως και τη γυναίκα του, Φανή Αλιβιζάτου, που ήταν τότε διευθύντρια της Σχολής Χίλλ όπου πήγαινα Δημοτικό. Τόσο σ’ εκείνο το νοσοκομείο όσο και στο σχολείο, ένιωθα πολύ οικεία. Πολύ συχνά έπρεπε να περάσω από το νοσοκομείο, να περιμένω τη μητέρα μου και τότε διέσχιζα διαφορετικά γραφεία γιατρών και το εκκλησάκι του Αγίου Γερασίμου, χωρίς φυσικά να γνωρίζω τότε ότι κάπου εκεί κοντά βρισκόταν κι ο ιερομόναχος Πορφύριος.
● Τι σας έχει μείνει αξέχαστο από αυτή την εμπειρία;
Από τις παιδικές μου αναμνήσεις, αξέχαστη θα μου μείνει η είσοδος, το αίθριο της Πολυκλινικής απ’ όπου έπρεπε να περάσει κανείς για να φτάσει στο ιατρείο της μητέρας μου. Το πλήθος του κόσμου, άνθρωποι από χωριά, από όλα τα μέρη της Ελλάδας κατέφθαναν εκεί γιατί μπορούσαν να βρουν περίθαλψη δωρεάν και κλίνη αν χρειαζόταν, καθώς το σύστημα επέτρεπε ακόμη στους γιατρούς να περιθάλπουν και να βοηθούν όσους είχαν ανάγκη. Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτό το πλήθος που «τιτίβιζε», τις νοσοκόμες για τις οποίες έλεγε ο ιερομόναχος Πορφύριος «έβλεπα τις νοσοκόμες με τις στολές τους και νόμιζα πως είναι άγγελοι που πάνε να υπηρετήσουν στον ναό του Θεού, δηλαδή στο νοσοκομείο».
Από τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ δεν θα ξεχάσω τη συνάντηση με την κυρία Διαμάντω, πρώην νοσηλεύτρια στην Πολυκλινική, και τις διηγήσεις της. Δεν θα ξεχάσω όλους όσους γνωρίσαμε και μας μίλησαν για την Πολυκλινική και για τον Αγιο Πορφύριο: τους γιατρούς Γεράσιμο Ρούμπο, Γεράσιμο Αλιβιζάτο, Μαριάννα Μπερνουμπή, Σούλα Παλούκα, τον διοικητή της Πολυκλινικής Γ. Μπαρτζιώτα, τον συνταγματολόγο Νικόλαο Αλιβιζάτο, τον κύριο Στρατή Παλιάκη και τον Γιώργο Αρβανίτη, πρόεδρο Εφετών, που έζησε δίπλα στον Αγιο Πορφύριο για πολλά χρόνια, στην αρχή μέσα σε μια σκηνή στο δάσος στον Ωρωπό, μέχρι να χτιστεί το μοναστήρι στο Μήλεσι. Οι συναντήσεις μαζί τους έχουν χαραχτεί για πάντα στην καρδιά μου.
● Γιατί έκλεισε η Πολυκλινική; Και τι έχει απέγινε έκτοτε;
Το γιατί ακριβώς έκλεισε δεν το γνωρίζω. Ξέρω πως από τη στιγμή που μπήκε στο ΕΣΥ, η όλη της πρωτοποριακή δράση, σε όλους τους τομείς, άρχισε να βρίσκει εμπόδια. Ολα έγιναν πιο δύσκολα και η γραφειοκρατία αλλοίωσε τον δυναμικό χαρακτήρα της μικρής κλινικής που υπήρξε το σπουδαιότερο ερευνητικό, νοσηλευτικό αλλά και εκπαιδευτικό ιατρικό ίδρυμα στην Ελλάδα από το 1903 μέχρι το 2013. Σήμερα λειτουργεί κυρίως ως κέντρο συνταγογραφήσεων. Πρόσφατα έχει αρχίσει να λειτουργεί το οφθαλμολογικό τμήμα. Πολλοί υποστηρίζουν ότι θα μπορούσε να λειτουργήσει κανονικά ως νοσοκομείο ή τουλάχιστον ως μονάδα που θα προσφέρει πρώτες ανάγκες σε όλους τους θαμώνες της Ομόνοιας, στους μετανάστες, στους εξαρτημένους.
♦ Πληροφορίες: «Το καταφύγιο στην Ομόνοια». Ντοκιμαντέρ.
Σενάριο-σκηνοθεσία: Φένια Παπαδόδημα
Φωτογραφία - Μοντάζ: Παύλος Κοσμίδης
Μουσική: Γιώργος Παλαμιώτης
Συμπληρωματικά πλάνα: Βαγγέλης Καλαμπάκας, Κώστας Αλλουπογιάννης
Βοηθοί Σκηνοθέτη: Κατερίνα Γεωργουδάκη, Σοφήλια Τσορτέκη, Μαρθίλια Σβάρνα
Επεξεργασία ήχου: DNA LAB
Μίξη: Κώστας Χρυσόγελος, Φίλιππος Μαρινέλης
Color correction – DCP: Stefilm Post Production
Colorist: Κέλλυ Σουλιώτη
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας