Eπιλεκτική επίκληση της νομιμότητας εκ μέρους του ΥΠΠΟ

Η Επιτροπή Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την απόφαση 327/2023, απέρριψε τα ασφαλιστικά μέτρα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων που ζητούσε από το ανώτατο δικαστήριο «προστασία» για τη βλάβη που εγκυμονεί για τους σκοπούς και τα περιουσιακά στοιχεία του και να ανασταλεί η εκτέλεση της Υπουργικής Απόφασης της Λίνας Μενδώνη, η οποία καταμεσής του Αυγούστου προχώρησε σε άρση της παραχώρησης του ακινήτου επί της οδού Ερμού 134-136.

Η υπουργός Πολιτισμού, κοινώς, ζήτησε την έξωση του ΣΕΑ από την ιστορική έδρα που κατείχε για σχεδόν σαράντα χρόνια, με το σκεπτικό ότι ο Σύλλογος δεν τηρούσε τους όρους και με αφορμή την εκδήλωση «Δικαιοσύνη στο έγκλημα της Πύλου» (18/7/2023), η οποία κρίθηκε ότι δεν συνάδει (!) με τους σκοπούς του Συλλόγου! Μετά την απόφαση ο ΣΕΑ οφείλει να παραδώσει το κτίριο εντός της προθεσμίας που έθεσε η Λίνα Μενδώνη, δηλαδή μέχρι την Πέμπτη 3 Νοεμβρίου. Σε ποιο ακίνητο θα στεγάσει το αρχείο, τις υλικές υποδομές του, τις 3.000 εκδόσεις της βιβλιοθήκης του, τη γραμματεία του; Είναι άγνωστο. Ούτε λόγος φυσικά για τη λειτουργία των έξι ξενώνων του και τη συνέχιση των δράσεών του, που ενοχλούν πολύ και πολλούς.

Χθες το υπουργείο Πολιτισμού έσπευσε αβάσιμα να χαρακτηρίσει «αμετάκλητη» την απόφαση του ΣτΕ, σε σχετική ανακοίνωση που έστειλε νωρίς το πρωί. Ορος ωστόσο που δεν στέκει νομικά, όπως σχολιάζει ο Ακρίτας Καϊδατζής, αν. καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο ΑΠΘ: «... η απορριπτική απόφαση σε τίποτε δεν προδικάζει την έκβαση της κύριας δίκης, που παραμένει εκκρεμής ενώπιον του δικαστηρίου (σ.σ. έχει οριστεί για τις 20 Μαρτίου 2024). Και, κυρίως, καμιά υποχρέωση δεν γεννά σε βάρος του Συλλόγου. Υποχρέωση συμμόρφωσης σε δικαστικές αποφάσεις έχει εκ του Συντάγματος η Διοίκηση, όχι οι ιδιώτες ή συλλογικοί φορείς που προσφεύγουν στα δικαστήρια για την προστασία νόμιμων δικαιωμάτων τους». Ο κ. Καϊδατζής μάλιστα συστήνει στο υπουργείο Πολιτισμού να είναι «πιο προσεκτικό στα δελτία Τύπου που εκδίδει και να μη χρησιμοποιεί παραπειστικά ανακριβείς διατυπώσεις για τη δημιουργία εντυπώσεων» (παρακάτω ολόκληρη η δήλωση).

Οπως αναφέρει η ανακοίνωση του ΥΠΠΟ: «Την Δευτέρα 23 Οκτωβρίου 2023 εκδόθηκε η 327/2023 απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία απέρριψε αμετάκλητα το αίτημα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων... Η αυτόβουλη συμμόρφωση του ΣΕΑ προς την άμεσα εκτελεστή δικαστική κρίση, στην οποία ο ίδιος προσέφυγε, συνιστά ενέργεια υποχρεωτική εκ του Συντάγματος». Παρότι χθες το απόγευμα είχε οριστεί συνάντηση στο γραφείο της υπουργού Πολιτισμού με το νέο Δ.Σ. του ΣΕΑ, το οποίο προέκυψε από τις πρόσφατες αρχαιρεσίες με πρόεδρο τον αρχαιολόγο Κώστα Πασχαλίδη, η κ. Μενδώνη εξέδωσε την ανακοίνωση (η «αμετάκλητη απόφαση» προκάλεσε, η αλήθεια είναι, τίτλους σε σειρά δημοσιευμάτων στα ηλεκτρονικά μέσα) πριν ακόμα αυτή «υπογραφεί, θεωρηθεί και λάβουν γνώση και οι δύο πλευρές για το περιεχόμενό της», όπως επισημαίνει σε ανακοίνωσή του ο ΣΕΑ. Η κ. Μενδώνη ανακοίνωσε στον αέρα του ΣΚΑΪ την περασμένη εβδομάδα την απόφαση του ΣτΕ, λέγοντας στον Αρη Πορτοσάλτε: «Απ’ όσο γνωρίζω, το Συμβούλιο της Επικρατείας εξέτασε τα ασφαλιστικά μέτρα και δεν δικαίωσε τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων».

Την ανακοίνωση του υπουργείου σχολίασε ο Σύλλογος Αρχαιολόγων σημειώνοντας ότι η απόφαση του ΣτΕ δεν κρίνει την ουσία της υπόθεσης αλλά το αίτημά του για «προσωρινή δικαστική προστασία» για την ανεπανόρθωτη βλάβη που θα υποστεί «από την άμεση έξωσή του». Αναφέρει επίσης ότι έχει ζητήσει από το ΥΠΠΟ ήδη από 15 Οκτωβρίου 2023 παραχώρηση προσωρινής στέγης αλλά δεν έλαβε «ουδεμία απάντηση». Αν και το υπουργείο, στο έγγραφο απόψεών του προς το ΣτΕ, ενημέρωσε «ότι υπάρχει διαθέσιμο εναλλακτικό κτήριο προσωρινής στέγασης του κινητού εξοπλισμού, το οποίο προτίθεται να μας παραχωρήσει». Πρόκειται άραγε για το ακίνητο των μόλις 72 τ.μ. στην Πλάκα που χρησιμοποιούσε η ΑΣΚΤ και είναι κλειστό από το 2014; Μάλλον δεν θα χωράει ούτε τις κούτες της μετακόμισης.

Η απόφαση της υπουργού έχει χαρακτηριστεί «τιμωρητική» για τη συνολική δράση του ΣΕΑ και τις παρεμβάσεις του σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς πρώτης γραμμής, αλλά και για τους κοινωνικούς αγώνες του. Ενα «χτύπημα κάτω από τη μέση» που προφανώς σχεδίαζε καιρό με τους συνεργάτες της η κ. Μενδώνη. Δεν είναι τυχαίο ότι με αυτή την απόφαση εγκαινίασε την καινούργια της θητεία στο υπουργείο Πολιτισμού.

Σήμερα πάντως στις 7 το απόγευμα, στο κτίριο του ΣΕΑ, στο πλαίσιο της σειράς διαλέξεων «Περιηγήσεις με την Αρχαιολογική Υπηρεσία», η Δέσποινα Κουτσούμπα, αρχαιολόγος της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων και αντιπρόεδρος του ΣΕΑ, θα μιλήσει με θέμα «Παυλοπέτρι Λακωνίας: ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι και υποβρύχιες διαδρομές για το κοινό».

«Η έννοια του αμετάκλητου δεν νοείται για την απόρριψη αιτήματος προσωρινής δικαστικής προστασίας»

Την ανακοίνωση του ΥΠΠΟ σχολίασε ο αν. καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο ΑΠΘ, Ακρίτας Καϊδατζής, ως εξής:

«Το υπουργείο Πολιτισμού θα όφειλε να είναι πιο προσεκτικό στα δελτία Τύπου που εκδίδει και να μη χρησιμοποιεί παραπειστικά ανακριβείς διατυπώσεις για τη δημιουργία εντυπώσεων. Η Διοίκηση οφείλει να εκφράζεται με σοβαρότητα και ακριβολογία.

Η έννοια του αμετάκλητου δεν νοείται για την απόρριψη αιτήματος προσωρινής δικαστικής προστασίας. Η Επιτροπή Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας πράγματι απέρριψε αίτημα αναστολής εκτέλεσης που είχε υποβάλει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων. Ομως η απορριπτική απόφαση σε τίποτε δεν προδικάζει την έκβαση της κύριας δίκης, που παραμένει εκκρεμής ενώπιον του δικαστηρίου. Και, κυρίως, καμιά υποχρέωση δεν γεννά σε βάρος του Συλλόγου. Υποχρέωση συμμόρφωσης σε δικαστικές αποφάσεις έχει εκ του Συντάγματος η Διοίκηση, όχι οι ιδιώτες ή συλλογικοί φορείς που προσφεύγουν στα δικαστήρια για την προστασία νόμιμων δικαιωμάτων τους.

Επί της ουσίας, είναι τουλάχιστον προκλητικό να επικαλείται την υποχρέωση συμμόρφωσης σε δικαστικές αποφάσεις ένα υπουργείο που είναι διαβόητο ακριβώς για την άρνηση ή την αδράνειά του να συμμορφώνεται με δικαστικές αποφάσεις.

Ακόμα περισσότερο, επί της ουσίας, η επιλεκτική επίκληση της νομιμότητας είναι η πεμπτουσία του αυταρχισμού: Για τους φίλους μου τα πάντα, για τους εχθρούς μου ο νόμος!».