Πρότυπο πρόγραμμα πολιτισμού για όλους

Πριν από δύο χρόνια (Αύγουστος 2021), η Εύβοια έζησε την καταστροφικότερη πυρκαγιά, κυρίως στο βόρειο κομμάτι της. Η ίδια η καταστροφή ήταν αδιανόητη τόσο από περιβαλλοντική άποψη (μισό εκατομμύριο στρέμματα έγιναν κυριολεκτικά στάχτη) όσο και από τη βαθιά αγωνία επιβίωσης των κατοίκων του νησιού, που έχασαν όχι μόνο περιουσίες, έργα ζωής, τις δουλειές και τα σπίτια τους, αλλά και ό,τι είχαν «χτίσει» και χτίσει μέσα στο περιβάλλον όπου είχαν επιλέξει να ζήσουν.

Λίγους μήνες μετά, και ενώ η κυβερνητική διαχείριση της καταστροφής ήταν (και είναι ακόμα) κατ’ ουσίαν ανύπαρκτη, η υπουργός Πολιτισμού κάλεσε τρεις πολιτιστικούς οργανισμούς να καταθέσουν προτάσεις ώστε να γίνει κάτι στο νησί: η Λυρική Σκηνή και ο Γ. Κουμεντάκης έλαβαν τα περισσότερα χρήματα (ένα πολύ μεγάλο ποσό) και έκαναν μια εκπαιδευτική δράση/παράσταση μουσικού θεάτρου, με τη συμμετοχή κατοίκων της Β. Εύβοιας και τον τίτλο «Τόπος ατελείωτος».

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με λιγότερα χρήματα από τη Λυρική (λίγο περισσότερο από τα μισά) κατόρθωσε να δημιουργήσει δύο κινηματογραφικά φεστιβάλ, με εξαιρετικούς καλεσμένους (τον Φόλκερ Σλέντορφ πέρυσι και τον Αλεξάντερ Πέιν φέτος), με εργαστήρια και εκπαιδευτικά προγράμματα - ακόμα και το θερινό σινεμά στην Αιδηψό ξανάχτισαν! Και φτάνουμε στο Μέγαρο Μουσικής, που έκανε το πλέον μεγαλειώδες με τα ελάχιστα των χρημάτων (ούτε τα μισά από αυτό του ΦΚΘ...).

Ο συνθέτης Δημήτρης Μαραγκόπουλος όχι μόνο δεν «έκατσε στις δάφνες» του, όπως κάλλιστα θα μπορούσε με την πορεία που έχει, τα χρόνια και τα όσα έχει προσφέρει ήδη στον πολιτισμό, αλλά ξανακάθισε στα θρανία - στην κυριολεξία. Με τα ελάχιστα μέσα που είχε στη διάθεσή του (τεχνικό εξοπλισμό και οικονομική στήριξη) πήρε πολύ σοβαρά τον τίτλο του ως «επικεφαλής του κύκλου ΓΕΦΥΡΕΣ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, υπεύθυνος του προγράμματος στη Β. Εύβοια, «Το Μέγαρο στη Βόρεια Εύβοια-Οι γέφυρες της μουσικής»» και δημιούργησε ένα πρόγραμμα με δύο άξονες και έναν κεντρικό σκοπό. Σκοπός του ήταν, από τη μια, οι κάτοικοι στα πλέον απομονωμένα (ειδικά μετά την καταστροφή) χωριά να έρθουν σ’ επαφή με τον μουσικό πολιτισμό μέσω καλλιτεχνών εγνωσμένης αξίας αλλά και ντόπιων μουσικών και μαζί τους να βιώσουν μια κάθαρση μέσω της μουσικής και, από την άλλη, να γίνουν εκπαιδευτικές μουσικές δράσεις σε σχολεία. Τα πέτυχε και τα δύο. Πλήρως. Και με εξαιρετικό επαγγελματισμό.

Ηδη πέρυσι έγιναν συναυλίες σε απομονωμένα χωριά - κάποια δεν είχαν καν πλατεία. Η πιο βαθιά συγκινητική (με την έννοια της συν-κίνησης, αλλά και της συναισθηματικής ένωσης) ήταν με τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, που ορισμένοι δεν ήξεραν καν ποιος είναι, αλλά όσοι ήταν παρόντες (του ίδιου του καλλιτέχνη συμπεριλαμβανομένου) θα το θυμούνται για πάντα. Ταυτόχρονα, ξεκίνησαν εκπαιδευτικά μουσικά προγράμματα σε σχολεία, με παιδιά που είτε κάποια ήξεραν λίγο ένα μουσικό όργανο είτε δεν ήξεραν καν τι σημαίνει συμφωνική ορχήστρα. «Τελειώνοντας πέρυσι, τα παιδιά ήρθαν γύρω μας και μας είπαν: Να ξανάρθετε!», μας είπε ο κ. Μαραγκόπουλος. «Υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη του τι πραγματικά συνέβη;», συμπληρώνει.

Η απάντηση είναι πως όχι, δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη. Ωστόσο, και εδώ πάει ο εξαιρετικός επαγγελματισμός που επέδειξαν ο ίδιος ο συνθέτης και οι συνεργάτες του, ζήτησαν από τους δασκάλους να τους δώσουν γραπτώς μια αξιολόγηση. Φέτος, το πρόγραμμα συνέχισε. Για του χρόνου θα δείξει, αν και εφόσον υπάρξει εκ νέου έστω και αυτή η μικρή οικονομική στήριξη. Ωστόσο φέτος:

● Μαζί με τον συνθέτη Ανδρέα Ζαφειρόπουλο που έχει γράψει πρωτότυπη μουσική για τη βωβή ταινία «Χρυσοθήρας» του Τσάρλι Τσάπλιν (έχοντας πάρει κανονικά τα δικαιώματα για την ταινία, ώστε να κάνει κάτι τέτοιο) μάθαιναν μαζί με τα παιδιά τι σημαίνει μουσική επένδυση στην εικόνα, πώς ο ήχος δίνει χρώμα και ταυτότητα στην εικόνα και πώς ακόμα και η ίδια η κίνηση μετουσιώνεται μέσω της μουσικής. Αυτό, φυσικά, δεν είναι απλά ένα «μάθημα μουσικής», αλλά μάθημα ζωής.

● Στην κεντρική πλατεία στις Ροβιές, που γέμισε, τραγούδησε το Σάββατο η Ελένη Τσαλιγοπούλου, δίνοντας από την ίδια και παίρνοντας από ανθρώπους που είχαν πραγματική ανάγκη κι αυτήν και παρόμοιες συναυλίες (δωρεάν πάντα - ο Μανώλης Μητσιάς θα τραγουδήσει στις 4/11 και η αγαπητή στην Εύβοια τραγουδίστρια Χριστίνα Μπελμέζου στις 3/11). Ωστόσο δεν αισθανθήκαμε (εμείς έστω) ιδιαίτερα καλά ακούγοντας την κ. Τσαλιγοπούλου να λέει ότι «ξανακάηκαν οι Ροβιές σήμερα!» ή πως «ανήκω στην τελευταία γενιά τραγουδιστών που άλλαξαν την εξέλιξη της μουσικής και παρότι υπάρχουν νέα ταλέντα, αυτό είναι δύσκολο να ξαναγίνει». Παρ’ όλα αυτά, η συναυλία είχε μεγάλη επιτυχία.

● Στη δημοσιογραφική αποστολή περιλαμβανόταν και μια επίσκεψη στο κτήμα Νόρμαν (normanfigs.com). Εκεί όπου η Μάρω, δεκαετίες πριν, πήγε με τον άντρα και τα παιδιά της, Κατερίνα και Αλέξη, να ζήσουν κοντά στη φύση, μέσω της φύσης. Σήμερα, η Κατερίνα Νόρμαν ζει εκεί με τη δική της οικογένεια (τον Σύρο σύζυγό της και τα δύο τους μικρά παιδιά) παράγοντας πρώτης ποιότητας βιολογικά ξερά σύκα και συκόμελο. Τα προϊόντα τους πωλούνται σε γνωστή αλυσίδα σουπερμάρκετ και σε βιολογικά καταστήματα. Αλλά το σπουδαιότερο που είδαμε με τα μάτια μας είναι το ότι μπορούν να μεγαλώσουν παιδιά κοντά στη φύση και μέσω αυτής, ενώ πηγαίνουν σχολείο στην πόλη, δίχως να τους λείψει ούτε το ηλεκτρονικό παιχνίδι ούτε το κινητό. «Θέλω να παιδιά μου να έχουν τη φαντασία τους. Να μπορούν να δημιουργήσουν με αυτή», μας είπε η Κατερίνα, ενώ μας εξηγούσε ταυτόχρονα πόσο πολύ επηρεάστηκαν από τις φωτιές, τι σημαίνει και για τους ίδιους κλιματική αλλαγή και πόσο σημαντικό είναι για την ίδια καθένα σύκο που μπαίνει στη συσκευασία να μπορεί να περνάει από την έγκρισή της. Γιατί αυτό που κάνουν δεν είναι μόνο επάγγελμα, αλλά επιλογή ζωής... Οπως ακριβώς συμβαίνει και με όλους τους κατοίκους της Εύβοιας και γι’ αυτό η καταστροφή ήταν μεγαλύτερη απ’ όση νομίζουμε και η όποια στήριξη στους ίδιους είναι ακόμη σπουδαιότερη απ’ όσο φανταζόμαστε.