«Ελκομαι από το σκοτάδι όπως κι ο Χάρι Χόλε»

Από νωρίς ο Τζο Νέσμπο ήταν συνηθισμένος στο σταρ σύστεμ: εφηβικό είδωλο στην Α΄Εθνική του νορβηγικού ποδοσφαίρου με τη Μόλντε, τραγουδιστής και στιχουργός του φημισμένου ροκ συγκρότημα Di Derre, αλλά και περιζήτητος χρηματιστής. Ομως η αναπάντεχη, διεθνής επιτυχία με το πρώτο του κιόλας μυθιστόρημα, τη «Νυχτερίδα», τα απανωτά μπεστ σέλερ με πωλήσεις 55 εκατομμυρίων αντιτύπων και εκδόσεις σε 50 χώρες, ο θαυμασμός των Νεσμπομάνιακς δεν έθρεψαν, όπως φαίνεται, το «σταριλίκι», αλλά την αυτοπειθαρχία.

Χορτασμένος από φήμη, δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία στο χρήμα, δεν κάνει επίδειξη εξυπνάδας. Απλός, κεφάτος, με το καπελάκι που δεν αποχωρίζεται, ο αρχηγός του σκανδιναβικού νουάρ συνάντησε την Τετάρτη το βράδυ στο «Ολύμπια» Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας» το (φανατικό) ελληνικό κοινό του. Κατάμεστο το θέατρο, από την πλατεία μέχρι τους εξώστες, από τους Ελληνες Νεσμπομάνιακς, που τον καταχειροκρότησαν (και με σφυρίγματα) πολλές φορές, ενώ στο τέλος σχημάτισαν μια τεράστια ουρά, μέχρι την είσοδο, περιμένοντας υπομονετικά να τους υπογράψει αντίτυπα των βιβλίων του.

Χθες το πρωί ο Τζο Νέσμπο ανακηρύχτηκε επίτιμος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, ενώ όπως αποκάλυψε έχει αγοράσει ένα μικρό διαμέρισμα στην Κάλυμνο, καθώς την επισκέπτεται συχνά προκειμένου να επιδοθεί στο αγαπημένο του σπορ, την αναρρίχηση. Για όλους αυτούς τους λόγους δεν θα είχε αντίρρηση να κάνει αίτηση για την ελληνική υπηκοότητα... μόνο που θα υποστήριζε την εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της Νορβηγίας σε περίπτωση που θα έπαιζε με την Εθνική Ελλάδας!

Στην εκδήλωση στο «Ολύμπια» ο Τζο Νέσμπο συνομίλησε στα αγγλικά με τον ομότεχνό του, Δημήτρη Σίμο, (ο Νορβηγός μετρ του νουάρ τον ενέπνευσε να γίνει συγγραφέας, όπως τόνισε) για την αστυνομική λογοτεχνία, για τη συναρπαστική περιπέτεια της γραφής, για τους τόπους που ταξίδεψε και συναντάμε στις περίπλοκες ιστορίες του, για τον καλτ ντετέκτιβ του, τον Χάρι Χόλε, ο οποίος πρωταγωνιστεί στο νέο του βιβλίο, τη «Ματωμένη Σελήνη» (εκδόσεις Μεταίχμιο). Η μεταφράστρια αρκετών έργων του και ποιήτρια Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη μετέφερε με ακρίβεια και αμεσότητα τον λόγο του στα ελληνικά, συμμετέχοντας στην κουβέντα.

Δέκα χρόνια μετά την πρώτη επίσκεψή του στην Αθήνα, ο Τζο Νέσμπο σίγουρα έχει εξελιχθεί ως συγγραφέας, ωστόσο νιώθει ότι παραμένει ο ίδιος άνθρωπος, ενώ βρίσκει ορισμένα κοινά σημεία με τον μυθιστορηματικό ήρωά του, τον Χάρι Χόλε: αναλυτικός, κυνικός, ρομαντικός, αλλά και λίγο καταθλιπτικός. «Ελκομαι από το σκοτάδι. Η προηγούμενη κοπέλα μου, μου φώναζε “σου αρέσει να είσαι μίζερος” και αυτό ώς ένα βαθμό είναι αλήθεια», είπε. Δεν του αρέσει να δοκιμάζει διαφορετικά πράγματα στη συγγραφή, δεν κάνει ασκήσεις επί χάρτου. «Θαυμάζω τον Ταραντίνο που γυρίζει διαρκώς τις ίδιες ταινίες μέχρι να κάνει το αριστούργημα». Εντοπίζει συγγένειες όταν γράφει ένα βιβλίο ή ένα τραγούδι: «Πάντα αφηγούμαι μια ιστορία και πάντα θέλω το κείμενό μου να έχει ρυθμό». Πίσω από κάθε βιβλίο του υπάρχει μεγάλη έρευνα, σαν διατριβή σε ένα θέμα, ενώ προσπαθεί να μην απορροφηθεί από την έρευνα ξεχνώντας ότι γράφει μυθιστόρημα. Οσο για την εξέλιξη του αστυνομικού μυθιστορήματος δίστασε να κάνει πρόβλεψη, καθώς κατά την άποψή του κυριαρχεί πλέον το μέινστριμ. «Δεν κοστίζει πολύ να γράψεις ένα βιβλίο και να το εκδώσεις. Δεν ξέρω αν θα υπάρχει στο μέλλον σε έντυπη μορφή το βιβλίο ή σε ηλεκτρονική, όπως και η μουσική, αλλά σίγουρα θα έχουμε ενδιαφέρουσες εξελίξεις». Επιπλέον δεν θεωρεί την Τεχνητή Νοημοσύνη απειλή: «Οι συγγραφείς θα συνεχίσουν να γράφουν, έγκειται στο κοινό να αποφασίσει αν θέλει ένα βιβλίο από συγγραφέα ή από Τ.Ν.».

Τον επηρεάζουν τα φαινόμενα που απασχολούν τον πλανήτη, όπως η κλιματική αλλαγή; «Σίγουρα, ό,τι κι αν συμβεί μας επηρεάζει, η πανδημία έχει μπει στο μυαλό μας όπως και η κλιματική αλλαγή, αλλά στη συγγραφή προτιμώ να έχω ως φόντο τέτοιες καταστάσεις, καθώς εξελίσσεται μια ιστορία. Αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο είναι μη λογοτεχνικά βιβλία για να κατανοήσουμε την κλιματική αλλαγή».

Τι θα πρότεινε στους νέους συγγραφείς; «Η πρώτη συμβουλή είναι να μη γράψουν αστυνομική λογοτεχνία, γιατί είναι κορεσμένη. Σκέφτομαι αυτό που είπε ο Ιψεν. “Αν θέλεις πραγματικά να γράψεις, πήγαινε σπίτι και γράψε”. Δηλαδή, αν περιμένεις την έμπνευση δεν θα γίνει τίποτα. Κάνε την αρχή, γράψε, και μάλιστα γράψε πρώτα τα άσχημα για να πας στη συνέχεια στα καλά».

Δίνει σημασία στα σχόλια στα μέιλ των αναγνωστών; «Παίρνω λίγα μέιλ από τους φανς, θα ήθελα περισσότερα», είπε γελώντας. «Πιστεύω ότι ένας συγγραφέας πρέπει να είναι αληθινός στην ιστορία που γράφει. Η ιστορία που καταθέτεις είναι το αφεντικό. Αν αφήσεις τους φανς να είναι το αφεντικό, είναι σαν να σε απάτησε η γυναίκα σου, δηλαδή η ιστορία σου δεν θα είναι πλέον η ίδια. Ο Ντίκενς κυκλοφορούσε ένα κεφάλαιο από τα βιβλία του κάθε φορά και περίμενε τις αντιδράσεις του κοινού, προκειμένου να προχωρήσει στο επόμενο κεφάλαιο. Εγώ δεν λειτουργώ έτσι. Δίνω στους αναγνώστες όχι αυτό που θα ήθελαν, αλλά αυτό που δεν ξέρουν ότι θα ήθελαν».

Ο Τζο Νέσμπο από την εφηβεία του έκανε πολλά ταξίδια, γιατί τον ενδιέφερε να γνωρίσει διαφορετικούς πολιτισμούς, γι’ αυτό του φαίνεται φυσικό να βάζει τον Χάρι Χόλε, για παράδειγμα, στην Αυστραλία με τους ιθαγενείς. «Η συγγραφή είναι μια πρόσκληση στον κόσμο να έρθει μαζί μου σε ένα ταξίδι και να δει πράγματα που θεωρώ απαραίτητα. Υπάρχει βεβαίως η νορβηγική ματιά μου...», είπε, ενώ πλέον εντοπίζει, λόγω της παγκοσμιοποίησης, πολλά κοινά στοιχεία σε διαφορετικές κοινωνίες. «Και καλά και κακά. Αλλά τουλάχιστον μπορούμε να επικοινωνούμε. Στο τελευταίο μου ταξίδι στο Βιετνάμ έπιασα συζήτηση με φοιτητές για τις ταινίες του Ράμπο, επικοινωνούσαμε χάρη σε αυτό το βλακώδες αμερικανικό μπλοκμπάστερ. Υπάρχει ο αμερικανικός πολιτιστικός ιμπεριαλισμός, αλλά μας δίνει τη δυνατότητα να συνεννοηθούμε με ανθρώπους που μέχρι πρότινος δεν μπορούσαμε».

Επειτα από τόσα μπεστ σέλερ έχει αγωνία για το επόμενο βήμα; «Δεν πιέζομαι να γράψω», είπε ο Τζο Νέσμπο, απαντώντας σε ερώτηση αναγνώστριας. «Εχω πολλές ιδέες στο μυαλό μου... Δεν χρειάζεται να γράψω για να ζήσω. Εχω κίνητρο και θέληση για να γράψω. Στον υπολογιστή έχω πατήσει delete σε δύο μυθιστορήματά μου...».