Είκοσι πέντε αφορμές για να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη

Είκοσι πέντε έργα της Δημοτικής Πινακοθήκης Αμμοχώστου, τα οποία για 45 χρόνια οι Κύπριοι τα θεωρούσαν χαμένα αφού εγκαταλείφθηκαν στην Αμμόχωστο το 1974 με την εισβολή, παρουσιάζουν για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό οι Δήμοι Πειραιά και Αμμοχώστου, στο πλαίσιο της αδελφοποίησής τους. Μεταξύ αυτών, και έργα εμβληματικών Ελλήνων καλλιτεχνών, του Χατζηκυριάκου-Γκίκα, του Τσαρούχη, του Μόραλη, του Κόντογλου και άλλων.

Τα έργα αυτά συγκαταλέγονται ανάμεσα σε συνολικά 219, που το 2019 ανακοινώθηκε ο εντοπισμός τους και η πρόθεση των Τουρκοκυπρίων να τα επιστρέψουν. Αργότερα την ίδια χρονιά παραδόθηκαν στα Ηνωμένα Εθνη, που διαμεσολάβησαν στην ολοκλήρωση της επιστροφής τους, και από τον Ιανουάριο του 2023 φιλοξενούνται προσωρινά στο Δημοτικό Μουσείο «Θάλασσα» στην Αγία Νάπα. Τα 25 έργα περιλαμβάνονται στην έκθεση με τον τίτλο «Αμμόχωστος-Πειραιάς: Διαδρομές Επί Σκοπού» στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, η οποία εγκαινιάζεται τη Δευτέρα 3 Απριλίου 2023 στις 19.00 και θα διαρκέσει έως την Κυριακή 21 Μαΐου 2023. Η έκθεση έχει τεθεί υπό την αιγίδα της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, καθώς και του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη.

Για όλα αυτά μίλησαν σε συνέντευξη Τύπου ο δήμαρχος Πειραιά Γιάννης Μώραλης, η εντεταλμένη δημοτική σύμβουλος Πολιτισμού Ειρήνη Νταϊφά και η διευθύντρια Πολιτισμού του δήμου Ευαγγελία Μπαφούνη στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά και, όπως ανέφεραν, η έκθεση έχει ιδιαίτερη σημασία για τον σύγχρονο πολιτισμό, όχι μόνο για τη μεγάλη καλλιτεχνική αξία των έργων, αλλά και γιατί είναι από τις ελάχιστες φορές που παραδίδονται πολιτιστικά αγαθά, τα οποία θεωρούνταν χαμένα λόγω εχθροπραξιών, στην κοινότητα που ανήκουν.

Ο Γιάννης Μώραλης χαρακτήρισε την έκθεση ορόσημο για την πόλη του Πειραιά και σημείωσε ότι σκοπός της είναι να επικοινωνηθεί το ζήτημα της κατεχόμενης Αμμοχώστου σ’ ένα ακόμα μεγαλύτερο κοινό στην Ελλάδα, υπογραμμίζοντας χαρακτηριστικά: «Οι επισκέπτες θα βλέπουν αυτά τα έργα και θα θυμούνται ή και κάποιοι ίσως μάθουν για πρώτη φορά ότι υπάρχει μια πόλη στην Κύπρο ερημωμένη, μισοκατεστραμμένη και νεκρή σχεδόν 50 χρόνια». Στη συνέχεια αναφέρθηκε στην εμπειρία του από την επίσκεψή του πέρυσι στην Αμμόχωστο και όπως περιέγραψε πρόκειται για μια πόλη-φάντασμα για την οποία δεν νομίζει να υπάρχει αντίστοιχο παράδειγμα παγκοσμίως.

Για ένα σημαντικότατο πολιτιστικό γεγονός έκανε λόγο ο δήμαρχος Αμμοχώστου Σίμος Ιωάννου, το οποίο στέλνει «ένα ανανεωμένο μήνυμα δυναμισμού και υπόσχεσης πως ουδέποτε ξεχνούμε και αέναα αγωνιζόμαστε για να διατηρήσουμε ζωντανή τη μνήμη της Αμμοχώστου μας, ελπίζοντας και διεκδικώντας την απελευθέρωση του τόπου μας». Εκανε γνωστό επίσης ότι στο πλαίσιο της διαφώτισης για το θέμα της Αμμοχώστου και ολόκληρης της Κύπρου, μέρος των πινάκων θα περιοδεύει και πρώτος σταθμός της περιοδείας είναι ο Πειραιάς.

Η Ευαγγελία Μπαφούνη επισήμανε ότι ο σχεδιασμός της φιλοξενίας αυτών των έργων προσωρινά στο Μουσείο «Θάλασσα», στην Αγία Νάπα, έως ότου επιστρέψουν στην πραγματική τους στέγη στην Αμμόχωστο, αποτέλεσε για τον Δήμο Πειραιά μια πρόκληση για πολλούς λόγους. Εν πρώτοις, όπως εξήγησε, η καλλιτεχνική αξία των έργων υπαγόρευε την έκθεσή τους σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό εκτός Κύπρου. Παράλληλα, όμως, παρουσίαζε ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο τρόπος ανάκτησής τους, ύστερα από μια υποδειγματική συνεργασία μεταξύ των μελών της Τεχνικής Επιτροπής για τον Πολιτισμό που είχε συγκροτηθεί από εκπροσώπους τόσο της ελληνοκυπριακής όσο και της τουρκοκυπριακής κοινότητας του νησιού. «Συνεργασία, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει μάθημα προσέγγισης μεταξύ κοινοτήτων που τις χώρισαν εχθροπραξίες, σε σχολές διπλωματίας. Και, τέλος, το μεγάλο δίδαγμα ότι η πολιτιστική κληρονομιά κάθε λαού είναι αναπαλλοτρίωτη και ανήκει σε αυτόν που τη δημιούργησε» ανέφερε.