Φραγμοί και χημικά και στον πολιτισμό

Ας ξεκινήσουμε από το τέλος. Από την εικόνα της χθεσινής (μαζικής αλλά και καθόλα ειρηνικής) συγκέντρωσης στο Σύνταγμα σωματείων, καλλιτεχνών, σπουδαστών, ενάντια στο Προεδρικό Διάταγμα και την (καθόλα ειρηνική επίσης) πρόθεσή τους να πορευτούν μέχρι το μέγαρο Μαξίμου ώστε να επιδώσουν την πιο πρόσφατη διαμαρτυρία τους. Αλλά στη Βασιλίσσης Σοφίας τρεις κλούβες, τοποθετημένες εγκάρσια στο ύψος των ανθοπωλείων, τους εμποδίζουν τη διέλευση. Γιατί; Κινδυνεύει από κάτι το Μαξίμου; Οχι ασφαλώς.

Λίγο αργότερα ένα μικρότερο σώμα διαδηλωτών με τους επικεφαλής των σωματείων κατευθύνθηκε προς το μέγαρο Τσίλερ του Εθνικού Θεάτρου σε μια συμβολική και -ας το ξαναγράψουμε- καθόλα ειρηνική κίνηση. Αλλά εκεί τους περίμενε μια εξαιρετικά δυσάρεστη έκπληξη. Συγκεντρωμένες δυνάμεις των ΜΑΤ όχι μόνον είχαν κλείσει την Αγίου Κωνσταντίνου από το ύψος της Ομόνοιας, αλλά έκαναν και (κατά λάθος όπως ειπώθηκε μετά) χρήση χημικών! Πάντως όταν φτάνεις στο σημείο να αντιμετωπίζεις καλλιτέχνες με φραγμούς και χημικά, τότε κάτι δεν πάει καθόλου καλά στο βασίλειο της Δανιμαρκίας. «Θα σε προκαλούσα σε πνευματική μονομαχία, αλλά βλέπω ότι είσαι άοπλος», έλεγε (επίσης) ο Σέξπιρ.

Φυσικά πρόκειται για ακόμα ένα μήνυμα άκρατου αυταρχισμού, αυτή τη φορά προς τους φορείς του πολιτισμού. Το δικό του μήνυμα πέρασε όμως και ο συγκεντρωμένος κόσμος επινοώντας άμεσα το σύνθημα «Ανοίξτε δρόμο στον πολιτισμό». Παρ’ όλα αυτά, μάταια. Η κυβέρνηση προφανώς δεν προτίθεται να το κάνει αυτό.

Γι’ αυτό και η κύρια επιδίωξή της δεν είναι να συνομιλήσει ή να διαπραγματευτεί με τους εκπροσώπους των καλλιτεχνών. Είναι όμως, τουλάχιστον μέχρι εδώ, να τους παραπλανήσει ανακοινώνοντας «νομοθετικές ρυθμίσεις» του Προεδρικού Διατάγματος που αποδείχτηκαν ακόμα δυσμενέστερες για τα εργασιακά τους δικαιώματα (καθώς ως γνωστόν η ρύθμιση που κατατέθηκε εντός νομοσχεδίου του υπουργείου Δικαιοσύνης προβλέπει μεταξύ άλλων και οριζόντια κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων). Διοχετεύοντας non paper που κατηγορούν τα σωματεία για fake news (όπως έκανε το γραφείο Τύπου της Ν.Δ.). Ή δίνοντας εντολές στην αστυνομία να περιορίσει το «σώμα» των διαδηλωτών στα πεζοδρόμια του Συντάγματος -πράγμα που δεν κατέστη εφικτό- και να μην τους επιτρέψει την άνοδο προς το Μαξίμου ή την κάθοδο προς το Εθνικό Θέατρο. Αποτέλεσμα;

«Είπαμε στα ΜΑΤ ότι αν δεν μας αφήσουν, θα μείνουμε μέχρι το βράδυ εδώ, καθισμένοι στο οδόστρωμα», έλεγε ένας γνωστός ηθοποιός. Και αρκετοί το εφάρμοσαν. Την ώρα που φύγαμε από το Σύνταγμα δεν ήταν λίγοι οι διαμαρτυρόμενοι που είχαν καθίσει καταμεσής στο οδόστρωμα της Βασιλίσσης Σοφίας. Είναι λύση αυτή; Δεν θα ήταν όλα πιο απλά αν είχαν επιτρέψει στον καλλιτεχνικό κόσμο να περάσει; Αν δεν είχαν απαντήσει στους επικεφαλής των σωματείων «δώστε σε εμάς το κείμενό σας να το στείλουμε για πρωτοκόλληση»;

Προφανώς αυτή η συμπεριφορά στοχεύει στο σπάσιμο του ηθικού και στο αίσθημα της ματαιότητας. Πάντως οι τουλάχιστον 6.000 άνθρωποι από όλο το φάσμα του σύγχρονου πολιτισμού που βρέθηκαν χθες στο Σύνταγμα δεν φαίνεται καθόλου να κάμπτονται. Κι ας πέρασε την ίδια ώρα με ψήφους της Ν.Δ. και της Ελληνικής Λύσης η περιβόητη νομοθετική ρύθμιση που ορίζει ότι πλέον οι μισθολογικές απολαβές των καλλιτεχνών θα αποφασίζονται με ΚΥΑ των υπουργών Πολιτισμού και Οικονομικών. Οσο για την αδημονία του κόσμου για το κλειστό Σύνταγμα, αυτή περιορίστηκε μόνο σε μία οδηγό που περνώντας με το αυτοκίνητό της ανάποδα, από τον λεωφορειόδρομο δηλαδή, κατέβασε το παράθυρο και φώναξε «Ποιοι είστε εσείς που κλείνετε τον δρόμο; Ποιοι είστε εσείς πάλι;» Μάλλον αστεία απορία διότι αν η συγκεκριμένη έχει την παραμικρή επαφή με τις τέχνες, ανάμεσα στο συγκεντρωμένο πλήθος, σε εκατοντάδες νέους ανθρώπους που είχαν ορμή, ρυθμό, συνθήματα κι αποφασιστικότητα, θα αναγνώριζε και δεκάδες γνωστούς σκηνοθέτες, ηθοποιούς του θεάτρου, του σινεμά και των τηλεοπτικών σειρών, τραγουδιστές, δημιουργούς.

Απέναντι από τη Βουλή, το μικρόφωνο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος-Ακροάματος είχε παραδοθεί σε μια αυτοσχέδια χορωδία που την αποτελούσαν η Αργυρώ Καπαρού, η Μάνια Παπαδημητρίου κ.ά. τραγουδώντας Λοΐζο και αγωνιστικά τραγούδια. Από εκεί αναγγέλθηκαν και οι εκπρόσωποι των σωματείων αλλά και των κομμάτων που παρευρίσκονταν: Νάσος Ηλιόπουλος, Ράνια Σβίγγου, Σία Αναγνωστοπούλου, Πάνος Σκουρλέτης, Χριστόφορος Βερναρδάκης, Πάνος Σκουρολιάκος από τον ΣΥΡΙΖΑ, Θανάσης Παφίλης από το ΚΚΕ, Κλέων Γρηγοριάδης από το ΜέΡΑ25.

Μπροστά στη Βουλή ήταν άλλα πανό ομάδων και συλλογικοτήτων των καλλιτεχνών. Και σε περίοπτη θέση το πανό με τη σκιτσαρισμένη μορφή της Λούλας Αναγνωστάκη και την παράφραση του θεατρικού της («Σ’ εσάς που μας ακούτε») ως το γνωστό πια σύνθημα της κατάληψης των σπουδαστών/τριών της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου. Κρίνουν άραγε οι νέοι σπουδαστές ότι η «νομοθετική ρύθμιση» ήταν αρκετά πειστική ώστε οι καθηγητές τους να αποσύρουν το τελεσίγραφο προς την κυβέρνηση ότι στις 8 Φεβρουαρίου θα παραιτηθούν σύσσωμοι αν δεν αρθούν οι συνέπειες του Π.Δ.; «Οχι, σε καμία περίπτωση», απαντούν τα παιδιά. Πάντως για την ώρα ό,τι είναι απολύτως βέβαιο είναι πως στις 8 Φεβρουαρίου τα σωματεία έχουν κηρύξει την επόμενη απεργιακή κινητοποίηση, ενώ και μία ημέρα νωρίτερα, την ερχόμενη Τρίτη, σχεδιάζουν μοτοπορεία.

Τα αιτήματά τους έχουν αγκαλιάσει πια όλο το φάσμα του σύγχρονου πολιτισμού. Εξ ου και η παρουσία χθες ανθρώπων και κλάδων που δεν πλήττονται άμεσα από το Π.Δ. Εντυπωσιακό σε μέγεθος το πανό του Πανελλήνιου Σωματείου Ελλήνων Τραγουδιστών, χρειαζόταν μία... dream team (Γ. Νέγκα, Ν. Μποφίλιου, Μ. Παπαγεωργίου, Φ. Βελεσιώτου, Κ. Θωμαΐδης, Απ. Ρίζος) για να ξετυλιχθεί και να διαβάζεται το σύνθημά του «Το τραγούδι μας ενώνεται με το δίκιο των πολλών».

«Μεγάλη συγκέντρωση, εγρήγορση και δυναμική», έκανε λίγο πιο πέρα την αποτίμηση της πρώτης αυτής τόσο μαζικής συγκέντρωσης ο πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, Χάρης Παπαδόπουλος. Ο ίδιος επέλεξε να σχολιάσει και τη σύνθεση τριών διαφορετικών ομάδων εργασίας για την επεξεργασία θεμάτων που αφορούν την καλλιτεχνική εκπαίδευση, όπως την ανακοίνωσε προχθές το ΥΠΠΟ. «Είμαι εναντίον των διαφορετικών επιτροπών που σπάνε την ενότητα των εργαζομένων. Τέτοιες επιτροπές είναι διασπαστικές», επέμεινε για κάτι που σχολιάζεται και από άλλους καλλιτέχνες. Είναι αλήθεια ότι κάθε χώρος (θέατρο, μουσική, σινεμά, χορός...) έχει την ιδιοσυστασία του και τα δικά του προβλήματα, όμως αρκετοί επιχειρηματολογούν ότι διαφορετικές επιτροπές θα λειτουργήσουν εκ του αποτελέσματος διασπαστικά ως προς το κοινό μέτωπο διεκδικήσεων. «Επίσης είναι απαράδεκτο σ’ αυτές τις επιτροπές να μετέχουν διορισμένοι διευθυντές καλλιτεχνικών οργανισμών», συμπλήρωσε ο Χάρης Παπαδόπουλος.

«Τι να πω άλλο; Είμαστε στον δρόμο, στον αγώνα μέχρι να πάρουν αυτά τα μέτρα πίσω», μας είπε και ο Γιάννης Στάνκογλου. «Τι να πούμε αλήθεια; Το αυτονόητο; Οτι είμαστε σπουδασμένοι και επαγγελματίες; Μ’ αυτόν τον τρόπο αφήσαμε τα εργαλεία μας κάτω για να δούμε αν μπορεί να παραχθεί πολιτισμός χωρίς αυτά. Το ζήτημα είναι ηθικό και αφορά τους προηγούμενους, αλλά και τις επόμενες γενιές», σχολίασε δίπλα και ο Αργύρης Πανταζάρας.

Θα χρειαζόταν πολύς πολύς χώρος για να αναφέρουμε τα ονόματα των γνωστών καλλιτεχνών που ήταν παρόντες στη συγκέντρωση χαρίζοντας ισχυρότατη εκπροσώπηση στο ελληνικό θέατρο, στο σινεμά, στον χορό, στη μουσική, στη stand up comedy, στους μαριονετίστες. Θα ήταν ίσως άδικο και για τους πολλούς νέους, σπουδαστές στις καλλιτεχνικές σχολές. Αλλωστε εκείνους πρωτίστως αφορά όλη αυτή η κινητοποίηση. Και τα δικά τους συνθήματα: «Νομίζουν πως ξεχάσαμε τον παιδοβιαστή». «Μπάτσοι πτυχιούχοι κι εμείς ερασιτέχνες. Να πιάσουμε τα κλομπ, να αφήσουμε τις τέχνες». Και «Κάτω τα χέρια απ’ τον πολιτισμό». Στην ουσία τους αυτά τα συνθήματα επιδιώκουν έναν καλύτερο κόσμο (και) στον χώρο των τεχνών. «Και γι’ αυτό», λέει ένας από τους σπουδαστές, «δεν πρόκειται να κάνουμε πίσω».