Κυβερνητικά υποχείρια πέντε δημόσια μουσεία

H αποκοπή των πέντε δημόσιων μουσείων -Εθνικό Αρχαιολογικό, Βυζαντινό και Χριστιανικό, Αρχαιολογικό Θεσσαλονίκης, Βυζαντινό Θεσσαλονίκης και Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου- από τον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και η μετατροπή τους σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου είναι άλλη μια ολέθρια πράξη προς τον πολιτισμό και την πολιτιστική κληρονομιά από την κυβέρνηση Μητσοτάκη και την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

Η κυβερνητική εξαγγελία έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις αυτά τα τρία χρόνια. Η επιστημονική κοινότητα, αρχαιολόγοι, ερευνητές, συντηρητές, σύλλογοι, σωματεία, εργαζόμενοι έχουν δημιουργήσει ενιαίο μέτωπο με σκοπό την υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα των μουσείων καθώς υπονομεύεται από τη μετατροπή που θα εμπλέξει στη διαχείρισή τους ιδιώτες, πρόσωπα της αρεσκείας του εκάστοτε υπουργού Πολιτισμού, ο οποίος θα αποφασίζει για τους γενικούς διευθυντές και τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων που θα τοποθετεί με απευθείας διορισμό.

Παλιός και γνωστός ο ευσεβής πόθος της αστικής και οικονομικής ελίτ να έχει λόγο στη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Δεν αρκείται στα ιδιωτικά ιδρύματά και τις ιδιωτικές συλλογές. Ηρθε η ώρα, κατά πώς φαίνεται, η κυβέρνηση Μητσοτάκη να εκπληρώσει και αυτή την επιθυμία της. Το περασμένο Σάββατο (14/1/23) αναρτήθηκε στο opengov το σχέδιο νόμου για διαβούλευση μέχρι τις 28 Ιανουαρίου, παρά τις αντιδράσεις που έχουν σημειωθεί τα προηγούμενα χρόνια με συνεχή επιστημονική επιχειρηματολογία, την οποία ωστόσο δεν φαίνεται να λαμβάνει υπόψη η κυβέρνηση.

Η κυβερνητική εξαγγελία, τον Ιούλιο του 2019, έκανε λόγο για τη μετατροπή δέκα δημόσιων μουσείων σε ΝΠΔΔ. Λίγο πριν εκπνεύσει ο Δεκέμβριος του 2020 η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη παρουσίασε στο υπουργικό συμβούλιο το σχέδιο νόμου για τη μετατροπή των πέντε κρατικών μουσείων σε ΝΠΔΔ προκαλώντας τις σφοδρές αντιδράσεις της επιστημονικής κοινότητας και των εργαζομένων αλλά και τον θαυμασμό του πρωθυπουργού, ο οποίος τότε είχε κάνει λόγο για «σημαντική παρέμβαση» η οποία «αφαιρεί γραφειοκρατία και προσθέτει αυτοτέλεια στα μουσεία μας... όπως έχει ήδη εξάλλου συμβεί με το Μουσείο της Ακρόπολης... Είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου αλλά πλέον μπορούν να χαράσσουν αυτόνομη πολιτική, διαχειριζόμενα τα ίδια πόρους αλλά και χορηγίες...».

Φρούδες ελπίδες η οικονομική αυτονομία αφού το άρθρο 5 προβλέπει την επιχορήγησή τους από το υπουργείο Πολιτισμού, τη στιγμή που τα έσοδα από τα εισιτήρια και τα πωλητήρια δεν θα καταβάλλονται πλέον στο κοινό ταμείο του ΟΔΑΠ. Και θα αποδυναμωθούν δηλαδή τα έσοδα από τον Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων που μέσω αυτού ενισχύονται άλλα μικρότερα περιφερειακά μουσεία και τα πέντε μουσεία θα λαμβάνουν επιπλέον επιχορήγηση.

Την ίδια στιγμή ο εκάστοτε υπουργός Πολιτισμού θα διορίζει απευθείας καθένα γενικό διευθυντή ο οποίος μπορεί να προέρχεται από οποιονδήποτε επαγγελματικό χώρο, δηλαδή να μην είναι αρχαιολόγος και μέλος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Η θητεία θα είναι τριετής και θα υπάρχει δυνατότητα ανανέωσης για δύο ακόμα θητείες.

Τις μεθοδεύσεις της κυβέρνησης καταγγέλλουν τα πρωτοβάθμια σωματεία του ΥΠΠΟ που σε πρόσφατη σύσκεψη αποφάσισαν και πάλι να σταθούν απέναντι «στην αλλαγή καθεστώτος των δημόσιων Αρχαιολογικών Μουσείων εν όψει της πρόθεσης της κυβέρνησης να φέρει το σχέδιο νόμου για ψήφιση στη Βουλή τους επόμενους μήνες, και μάλιστα λίγο πριν λήξουν οι εργασίες της Βουλής για τις βουλευτικές εκλογές του 2023». Ζητούν να μην περάσει το σχέδιο νόμου που «μετατρέπει τα πέντε μεγάλα δημόσια μουσεία σε κυβερνητικά υποχείρια» και αναφέρουν τα κομβικά σημεία (αναλυτικά στην efsyn.gr) καθώς η κυβερνητική πολιτική:

■ Υπονομεύει τον ενιαίο χαρακτήρα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και οδηγεί στη διάλυσή της.

■ Μετατρέπει τα δημόσια Αρχαιολογικά Μουσεία σε κυβερνητικά υποχείρια: η υπουργός θα επιλέξει και θα διορίσει τα Διοικητικά Συμβούλια και τους γενικούς διευθυντές.

■ Υπονομεύει τον δημόσιο χαρακτήρα των μουσείων, ανοίγοντας τον δρόμο για την άμεση και έμμεση ιδιωτικοποίηση των λειτουργιών τους.

■ Εγκλωβίζει τους ήδη εργαζόμενους στα νομικά πρόσωπα, χωρίς δυνατότητα μετακίνησης και με όλα τα εργασιακά και επιστημονικά τους δικαιώματα.

■ Οχι μόνο δεν συστήνει νέες θέσεις εργασίας, με βάση τις πραγματικές ανάγκες των μουσείων, αλλά καταργεί 735 θέσεις μονίμων και ΙΔΑΧ από τον Οργανισμό του ΥΠΠΟΑ με τελική ημερομηνία την 1/11/2023.

■ Αποδυναμώνει τον επιστημονικό και παιδευτικό ρόλο των μουσείων.

■ Η υπαγωγή των δημόσιων μουσείων στην απαράδεκτη διάταξη που επιτρέπει την εξαγωγή αρχαιοτήτων στο εξωτερικό για 50 χρόνια, όπως και η ίδρυση παραρτημάτων στο εξωτερικό (που προβλέπεται στο νομοσχέδιο), ανοίγει τον δρόμο για νέες επαίσχυντες συμφωνίες τύπου Συλλογής Στερν και ανταλλαγές «ένα προς ένα» εκθεμάτων από τα ελληνικά μουσεία με αρχαιοκαπηλικά ευρήματα μουσείων του εξωτερικού.

Αυτά και άλλα αναφέρει η κοινή ανακοίνωση την οποία υπογράφουν οι:

Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς και Νήσων, Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων – ΣΕΑ, Πανελλήνια Ενωση Συντηρητών Αρχαιοτήτων – ΠΕΣΑ, Πανελλήνιος Σύλλογος Υπαλλήλων Πτυχιούχων Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης Υπουργείου Πολιτισμού, Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων – ΣΕΚΑ, Πανελλήνιο Σωματείο Εκτάκτου Προσωπικού ΥΠΠΟ – ΠΣΕΠ ΥΠΠΟ.