Δύο βραδιές ακόμα στην αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος» συνεχίζουν και «διευρύνουν» για δεύτερη χρονιά τον κύκλο «Μίκης Θεοδωράκης» με τον οποίο η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει τα σπουδαία έργα του διεθνώς αναγνωρισμένου Έλληνα συνθέτη.
Για την πρώτη συναυλία, που θα πραγματοποιηθεί μεθαύριο Κυριακή 2 Οκτωβρίου, η Ορχήστρα και η Παιδική Χορωδία σε μουσική διεύθυνση Ηλία Βουδούρη, με σολίστ στο πιάνο τον Τίτο Γουβέλη, θα ερμηνεύσουν μια σύνθεση που σηματοδότησε την επιστροφή του Μίκη Θεοδωράκη στη λόγια μουσική το 1980. Ο λόγος φυσικά για τη «Δεύτερη Συμφωνία: Το τραγούδι της Γης». Για τη δημιουργία της εν λόγω συμφωνίας ο Θεοδωράκης επέλεξε πρωτογενές υλικό από δύο έργα της περιόδου 1954-1960: την Πρώτη Σουίτα (1957) και το μπαλέτο «Αντιγόνη» (1957-58). Κορυφαία στιγμή της βραδιάς αυτή στο τρίτο μέρος του έργου, που η Παιδική Χορωδία θα ερμηνεύσει «Το τραγούδι της Γης» (σε ποιητικό κείμενο του Μίκη), μια σύντομη ποιητική σύνθεση που ενσωματώνει αποσπάσματα από τις τραυματικές εμπειρίες του συνθέτη από πολέμους, εξορίες, διώξεις.
«Η Δεύτερη Συμφωνία ανήκει στα μεγάλα συμφωνικά έργα του Μίκη Θεοδωράκη και με τον τίτλο "Το τραγούδι της Γης" είναι κατά κάποιο τρόπο ένα έργο της λεγόμενης Προγραμματικής Μουσικής» μας λέει ο αρχιμουσικός Ηλίας Βουδούρης, που γνωρίζει καλά το θεοδωρακικό έργο. «Μέσα από τις σελίδες του ο Θεοδωράκης, τρόπον τινά, αυτοβιογραφείται. Δηλαδή μέσα από τα τέσσερα μέρη της Συμφωνίας, στα οποία παρουσιάζονται λυρικές, δραματικές, σκηνές αρχαίας ελληνικής τραγωδίας και ερωτικές, εορταστικές, διονυσιακές χορευτικές στιγμές, παρεμβάλλονται σκηνές πολέμου, όπου και η ορχήστρα "οργιάζει" στην εναλλαγή ρυθμών δυναμικών, με ακραίες τεχνικά "περιοχές" για τα όργανα. Οπως και στη ζωή του που τα έζησε όλα αυτά σε υπέρμετρο βαθμό».
● Αυτό είναι -κατά τη γνώμη σας- το πιο συγκινητικό στοιχείο του έργου;
Υπάρχουν πολλές στιγμές συγκίνησης, αλλά θα έλεγα ότι η μεγαλύτερη είναι η στιγμή της σύμπραξης της Ορχήστρας με την Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ στο ομώνυμο ποίημα του ίδιου του Θεοδωράκη «Το τραγούδι της Γης». Είναι η κραυγή των παιδιών για τα οικοσυστήματα που χάνονται. Πολύ επίκαιρο! Και δείχνει και την πνευματική μεγαλοσύνη του Θεοδωράκη, που τόσο νωρίτερα είδε τι θα συμβεί στο σπίτι όλων μας, τη Γη.
H επαφή του μαέστρου με τον συνθέτη υπήρξε πολυετής, βαθιά και ουσιαστική. Την αποδεικνύει και μια ενθουσιώδης επιστολή που του έστειλε το 2005 ο Μίκης Θεοδωράκης, στην οποία του ανέφερε: «Θα ήταν εκτός τόπου και χρόνου εάν σου ζητούσα να σκύψεις επάνω στη Δεύτερη Συμφωνία μου, που αποτελεί την κορύφωση της καθαρά συμφωνικής μου σκέψης; Νομίζω ότι θα ήταν μια αληθινή δικαίωση για ένα έργο ουσιαστικά άγνωστο στο ελληνικό κοινό».
«Ήταν μια άκρως συγκινητική επιστολή, ύστερα από χρόνια συνεργασίας μαζί του, η οποία ομολογώ ότι με αιφνιδίασε –δεν την περίμενα», λέει σήμερα ο αρχιμουσικός της ΕΛΣ, Ηλ. Βουδούρης. «Μάλιστα δύο μέρες προτού τη λάβω τον είχα συναντήσει και μου είχε πει: "Ηλία, θα σου στείλω μια ερωτική επιστολή" (πάντα είχε χιούμορ). Αυτό έγινε ύστερα από μια επιτυχημένη συναυλία που είχα με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, η οποία αργότερα κυκλοφόρησε σε CD, με την Πρώτη Συμφωνία του, "Το πανηγύρι της Ασή-Γωνιάς, Κύκλος έρως – Θάνατος". Έτσι με την επιστολή αυτή μού έδειξε την εμπιστοσύνη του να αναλάβω τη μουσική διεύθυνση και της Δεύτερης Συμφωνίας, το οποίο και έγινε τον Ιανουάριο του 2006, ξανά με την ΚΟΑ. ήταν πολύ ικανοποιημένος που ενέκυψα τόσο πολύ στο συμφωνικό του έργο, γιατί ήταν και το όνειρό του, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, να ακούγονται τα συμφωνικά του έργα».
Μετά την πολυετή ενασχόληση με τις θεοδωρακικές συνθέσεις, πού εντοπίζει άραγε ο μαέστρος τις σημαντικότερες δυσκολίες; «Έχοντας διευθύνει τα κυριότερα έργα του, που αφορούν τις συμφωνίες του, τα μπαλέτα του, τις όπερές του, τα ορατόριά του, και σε συνδυασμό με τις μακροσκελείς συζητήσεις που είχα μαζί του γνωρίζω ότι κύριο μέλημα στην εκτέλεσή τους είναι κυρίως να αποδώσεις το ύφος του Θεοδωράκη. Στα συμφωνικά του έργα βέβαια οι κυριότερες δυσκολίες αφορούν τη ρυθμολογία αλλά και την πυκνότητα της μουσικής γραφής».
Δεδομένου ότι ο Μίκης Θεοδωράκης αυτοβιογραφείται στο μεγαλύτερο μέρος του έργου του, τι είναι αυτό που διαφοροποιεί τη Δεύτερη Συμφωνία; «Το χορωδιακό των παιδιών. Επιλέχθηκε μια παιδική χορωδία και όχι μια κανονική, ακριβώς για να καταδείξει την αγωνία των νέων παιδιών για το μέλλον του πλανήτη».
● Και ο προ ενός έτους θάνατός του συνθέτη πώς λειτουργεί στους καλλιτέχνες που καταπιάνονται πια με το έργο του;
«Για μένα, όποτε έχω να διευθύνω έργα του, πέραν της ευθύνης, αισθάνομαι ότι κάνω κατάθεση ψυχής ύστερα απ' όσα έχω ζήσει μαζί του. Διότι ένα σημαντικό κομμάτι της μουσικής καριέρας μου είναι τα έργα του. Ηταν μεγάλη τιμή για μένα το ότι με επέλεξε».
● Πληροφορίες: Κυριακή 2 Οκτωβρίου, αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος» Εθνικής Λυρικής Σκηνής - ΚΠΙΣΝ στις 18.30. Με την Ορχήστρα και την Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ. Διεύθυνση παιδικής χορωδίας: Κωνσταντίνα Πιτσιάκου. Εισιτήρια: €8 - €30.
