Διαφορετικές οπτικές για τον πολιτισμό, την ανάπτυξη και τα αρχαία της Θεσσαλονίκης

Ενδιαφέρουσα και μακρά ήταν η συζήτηση που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα στο πλαίσιο της 85ης Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης με θέμα «Η αναπτυξιακή δυναμική του πολιτισμού και οι δυνατότητες συνεργασίας του Δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα». Στο πάνελ ήταν η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Σία Αναγνωστοπούλου, ο πρόεδρος του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης Βασίλης Γάκης και ο πρόεδρος της Πολιτιστικής Εταιρείας Επιχειρηματιών Ελλάδος Σταύρος Ανδρεάδης. Τον συντονισμό είχε ο δημοσιογράφος Σάκης Μόσχος και κατά τη διάρκεια της συζήτησης (μιάμιση ώρα και είναι διαθέσιμη στο youtube) τέθηκαν θέματα όπως αν ο πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει «αναπτυξιακό προϊόν», να συνδεθεί με τον τουρισμό και σε ποιο πλαίσιο θα κινηθούμε στο μέλλον.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις της πανδημίας στον πολιτισμό και τα προβλήματα που αναδείχθηκαν; Οι αρχαιότητες στον σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης και η απόσπαση, που προωθεί η κυβέρνηση αγνοώντας όλες τις αντίθετες απόψεις, φέρνουν ή εμποδίζουν την ανάπτυξη;

«Ο τέταρτος πυλώνας της βιώσιμης ανάπτυξης»

Ο πολιτισμός είναι θέμα πολιτικής, άρα έχουμε διαφορετικές οπτικές από διαφορετικές αφετηρίες για τα ίδια ζητήματα που απασχολούν το παρόν και το μέλλον. Κοινή παραδοχή στις τοποθετήσεις ήταν ότι ο πολιτισμός είναι δημόσιο αγαθό. Για το αναπτυξιακό μοντέλο μίλησε η κ. Μενδώνη, σημειώνοντας ότι «ο πολιτισμός είναι δημόσιο αγαθό, όπως λέει το Σύνταγμά μας, αλλά κοιτώντας υπό το πρίσμα της οικονομικής διάστασης θα πω πως οι διεθνείς συμβάσεις θεωρούν ότι η οικονομική και αναπτυξιακή πολιτική είναι απολύτως συμβατή και βιώσιμη με το ίδιο το πολιτιστικό αγαθό, είτε είναι η πολιτιστική κληρονομιά είτε ο σύγχρονος πολιτισμός. Οι μεγάλοι οργανισμοί αποδέχονται ότι ο πολιτισμός είναι ο τέταρτος πυλώνας της βιώσιμης ανάπτυξης». Αναφέρθηκε στις θέσεις εργασίας που δημιουργούνται από τις πολιτιστικές δραστηριότητες σε όλη την επικράτεια και τόνισε: «Πρέπει να δούμε την πολιτιστική κληρονομιά και τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία ως ενιαίο προϊόν, ως ένα αγαθό. Αυτό για την Ελλάδα είναι κλειδί για πολλά πράγματα».

«Το πολιτιστικό αγαθό είναι δημόσιο αγαθό»

Από την πλευρά της η Σία Αναγνωστοπούλου χαρακτήρισε «πολλαπλά κομβική» τη σημερινή εποχή. Τη συνέδεσε με τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, τα 50 χρόνια από την ίδρυση του υπουργείου Πολιτισμού και την πανδημία που ανέτρεψε πολλά δεδομένα. «Είναι σημαντικό να δούμε τη διαδρομή των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση και τον ρόλο που έπαιξε ο πολιτισμός για την ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή, τον εκδημοκρατισμό και την ταυτότητα της χώρας» και τόνισε πως «το πολιτιστικό αγαθό είναι δημόσιο αγαθό και από εκεί πρέπει να ξεκινάει η συζήτηση. Οταν θέλουμε να μιλήσουμε για ανάπτυξη πρέπει να συζητήσουμε για όλα αυτά, αλλιώς η κουβέντα μας θα μένει στον αέρα σαν να υπάρχει μια αντιδικία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Το θέμα είναι, μπορεί να διασφαλίζει το κράτος τον δημόσιο χαρακτήρα του πολιτιστικού αγαθού και την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών;».

Παθογένειες και ευαλωτότητα την εποχή της πανδημίας

Για τα προβλήματα που αναδύθηκαν στον χώρο του πολιτισμού την εποχή της πανδημίας, η υπουργός Πολιτισμού έκανε λόγο για παθογένειες δεκαετιών «κυρίως στον χώρο του σύγχρονου πολιτισμού, διότι υπήρχαν χρονίζοντα προβλήματα που έμπαιναν κάτω από το χαλί στις εργασιακές σχέσεις και στα ασφαλιστικά δικαιώματα. Η πολιτεία έρχεται και προσπαθεί να τα διορθώσει και τα διορθώνει. Απόδειξη είναι οι μεγάλες παρεμβάσεις και οι μεταρρυθμίσεις που έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης».

Από την πλευρά της η Σία Αναγνωστοπούλου εστίασε «στην ευαλωτότητα τόσο της πολιτιστικής κληρονομιάς όσο και των εργαζομένων στον σύγχρονο πολιτισμό» που αναδείχθηκαν κατά την πανδημία. «Κυρίως όμως έδειξε την άνιση συμμετοχή των πολιτών στα πολιτιστικά αγαθά, τη μεγάλη ανισότητα ανάμεσα στις περιφέρειες της χώρας και κυρίως επισφράγισε την τεράστια αξία των δημόσιων πολιτικών. Το κρίσιμο ερώτημα σήμερα είναι, αν ύστερα από αυτή την τεράστια εμπειρία που αποκομίσαμε από την κρίση, θα κάνουμε ξανά σαν να μην έχει συμβεί τίποτα, όπως κάνει η κυβέρνηση της Ν.Δ. Αν θα ενισχύσουμε τις δημόσιες πολιτικές ή θα ξαναγυρίσουμε σε αναπτυξιακά μοντέλα που χρεοκόπησαν τη χώρα».

Οι αρχαιότητες της Θεσσαλονίκης

Οσο για το θέμα της απόσπασης των αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου της Θεσσαλονίκης η κ. Μενδώνη τις χαρακτήρισε «σημαντικές» και τόνισε: «Η Θεσσαλονίκη έχει ανάγκη από το μετρό που θα διευκολύνει την καθημερινότητα των πολιτών. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι αρχαιότητες που βρέθηκαν δεν μπορούν να συνδυαστούν με την κατασκευή του μετρό. Οταν το 2023 ολοκληρωθεί το έργο, οι Θεσσαλονικείς και οι επισκέπτες θα μπορούν να βλέπουν ένα επιτόπιο μουσείο στους σταθμούς του μητροπολιτικού σιδηρόδρομου». Ανέφερε δε, ότι δεν υπάρχει ολοκληρωμένη μελέτη για τη διατήρηση in situ των αρχαιοτήτων και τη δημιουργία του σταθμού -γεγονός που δεν ισχύει αφού έχει κατατεθεί επιστημονικά άρτια και τεχνικά εφικτή λύση-, ενώ είπε ότι υπάρχει μελέτη επανατοποθέτησης, κάτι όμως που αμφισβητείται καθώς στη συνεδρίαση του ΚΑΣ παρουσιάστηκε μια μελέτη λίγων σελίδων.

Η Σία Αναγνωστοπούλου αναφέρθηκε στην ξεχωριστή σημασία των αρχαιοτήτων και τη δυνατότητα παραμονής τους στον τόπο εύρεσης παράλληλα με την ολοκλήρωση του σταθμού Βενιζέλου. «Εχουμε κινητοποίηση της κοινωνίας για την πολιτιστική κληρονομιά (τι καλύτερο να συνομιλεί η πολιτιστική κληρονομιά με το παρόν), διεθνείς επιστήμονες που μιλούν για τη σπουδαιότητα των ευρημάτων και τονίζουν ότι κινδυνεύει η αυθεντικότητα με την απόσπαση και ένα υπουργείο που αποφασίζει με ελαφριά καρδιά. Τόσοι διεθνείς επιστήμονες κάνουν λόγο για έγκλημα. Τους κάλεσε το υπουργείο να μιλήσει μαζί τους; Χάνεται μια μεγάλη ευκαιρία από μια εμμονή που δεν καταλαβαίνω», είπε.

Για το ίδιο θέμα ο κ. Γάκης ανέφερε ότι καλύφθηκε από την τοποθέτηση της κ. Μενδώνη - είπε μεταξύ άλλων: «Θέλω ένας αρχαιολογικός χώρος, ένα εύρημα να είναι λειτουργικό στη σύγχρονη κοινωνία» (!).

Από την πλευρά του ο κ. Ανδρεάδης (μηχανικός και Θεσσαλονικιός) δήλωσε: «Σέβομαι την άποψη να διατηρηθούν στη θέση τους οι αρχαιότητες, αλλά ακολουθούνται κάποιες διαδικασίες που προβλέπει η πολιτεία και οφείλουμε να τις σεβαστούμε όλοι (...) Οφείλουμε να ακολουθήσουμε τις διαδικασίες που προβλέπουν η πολιτεία και το Σύνταγμα».