Υπό εκκρεμότητα, «αγνώστου πατρός» κι εκτεθειμένο παραμένει το υλικό που «διασώθηκε»

Δυο 24ωρα μετά τη δημοσίευση στην «Εφημερίδα των Συντακτών» του εκτεταμένου ρεπορτάζ με τίτλο «Φιάσκο η επιχείρηση “διάσωσης” ταινιών από τα υπόγεια της “Φίνος Φιλμ”» και τη δήλωση της τομεάρχη Πολιτισμού του Σύριζα Σίας Αναγνωστοπούλου που μίλαγε για «κακό σενάριο κινηματογραφικής αστυνομικής περιπέτειας, που κινείται στα όρια της παρωδίας» και ζητούσε εξηγήσεις από τον υφυπουργό Σύγχρονου Πολιτισμού, μέχρι χθες το βράδυ δηλαδή, ουδεμία αντίδραση είχε καταγραφεί από τον κ. Γιατρομανωλάκη ή το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Κανένα σχόλιο, καμία απάντηση, καμία εξήγηση προς τα ερωτήματα που έθετε το δημοσίευμα, μεταφέροντας τις απορίες κορυφαίων προσωπικοτήτων του κινηματογραφικού χώρου, όπως ο διευθυντής φωτογραφίας Γιώργος Αρβανίτης και ο κινηματογραφιστής Νίκος Καβουκίδης.

Μαζί με τη σιωπή όμως... κατέφθασε και ο καύσωνας, πράγμα που σημαίνει ότι το ακαταλoγογράφητο, ατεκμηρίωτο αρχειακό υλικό που παρελήφθη και φιλοξενείται σε υπόγεια αποθήκη-γκαράζ του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου παραμένει και (α) υπό εκκρεμότητα, καθώς όπως γράψαμε και στο φύλλο της Παρασκευής «το αρμόδιο τμήμα του ΕΚΚ για τις παραλαβές υλικών, εκφράζοντας τις έντονες επιφυλάξεις του για την παραλαβή χωρίς νόμιμα συνοδευτικά παραστατικά και πριν από τη σύσταση επίσημης επιτροπής καταγραφής των υλικών, αρνήθηκε να υποδεχτεί το υλικό» και (β) «αγνώστου πατρός», αφού ακόμα δεν έχει γνωστοποιηθεί ποιες ακριβώς ταινίες και ποιων δημιουργών μεταφέρθηκαν στο Κέντρο και (γ) εκτεθειμένο σε συνθήκες που μόνον ιδανικές δεν είναι.

Και βέβαια θα απαντήσει κάποιος ότι και στις προηγούμενες συνθήκες, όσο παρέμενε στο ιστορικό κτίριο της «Φίνος Φιλμ» -στο κτίριο της οδού Χίου, δηλαδή- εκτεθειμένο ήταν. Οπως άλλωστε και το -αυτό πάντως καταλογογραφημένο- πλούσιο κινηματογραφικό υλικό που φιλοξενείται, εδώ και χρόνια, ακριβώς απέναντι από τον αρ. 53 της Χίου, σε υπόγειο χώρο κτιρίου που φιλοξενεί σουπερμάρκετ. Αλλά παρεμπιπτόντως το ΕΚΚ δεν είναι ιδιωτικός χώρος εναπόθεσης και θα έπρεπε να διαθέτει εδώ και χρόνια ειδικούς ψυκτικούς θαλάμους, πράγμα για το οποίο ευθύνεται και η μονίμως πενιχρή σε σχέση με την αποστολή του επιδότηση. Διαθέτει όμως πολύ καταλληλότερες αποθήκες από τον χώρο όπου φιλοξενεί αυτές τις ημέρες το υλικό που «διασώθηκε». Οσο παραμένει ωστόσο ατεκμηρίωτο και χωρίς επίσημο πρωτόκολλο παράδοσης-παραλαβής δεν μπορεί να το μεταφέρει σ’ αυτές.

Πάντως το συγκεκριμένο υλικό, όπως και τα αρνητικά συγκεκριμένων ταινιών που φιλοξενούνται απέναντι, είχαν αποτελέσει και παλαιότερα αντικείμενο έντασης στον κινηματογραφικό χώρο. Ηταν την περίοδο 2014-15, όταν είχαν εγκριθεί κάποιες χιλιάδες ευρώ προκειμένου να γίνει η αρχειοθέτηση και τεκμηρίωση, στην πορεία όμως η διαπραγμάτευση με συνεργάτη της εταιρείας «Αξελερέ» χάλασε, οι χρόνοι δεν τηρήθηκαν και τα πράγματα έμειναν ως είχαν.

Ισως γι’ αυτό πηγές του κινηματογραφικού χώρου βλέπουν στην πρόσφατη επιχείρηση μία επιδίωξη να λυθεί ο Γόρδιος Δεσμός, να βρεθεί δηλαδή μία λύση για την οριστική και σε κατάλληλες συνθήκες φιλοξενία του υλικού, ώστε (α) να αδειάσει ο χώρος της Χίου 53, προς ανακούφιση απ’ ό,τι λέγεται του ιδιοκτήτη του κτιρίου, (β) να προβληθεί το όνομα και το έργο του υφυπουργού και ( γ) το υλικό να οδεύσει προς το Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ). Αλλωστε ήδη από τη δημιουργία του από τον πρώην υφυπουργό Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, Λευτέρη Κρέτσο, προβλεπόταν η δημιουργία εκεί Εθνικού Αποθετηρίου.

Η πρόσφατη τροπολογία του «νόμου Κρέτσου» (4487/ 2017), προέβλεψε συμπτωματικά και περιπτωσεις όπως αυτές: «Εφόσον το ΕΚΟΜΕ κληθεί από φορείς ή του Δημόσιου Τομέα [...] και από φορείς του ευρύτερου Δημοσίου Τομέα [...] ή από ιδιώτες κατόχους ή νομείς ή κληρονόμους οπτικοακουστικού υλικού με αξία για την εθνική πολιτιστική οπτικοακουστική μνήμη να το παραλάβει, δύναται να παραλάβει το υλικό συντάσσοντας πρωτόκολλο παράδοσης και παραλαβής. Το ΕΚΟΜΕ δύναται να λαμβάνει κάθε αναγκαίο μέτρο για τη διάσωση, την προστασία, τη διατήρηση και την ένταξη του υλικού στο εθνικό αποθετήριο οπτικοακουστικών αρχείων. Στην περίπτωση που το οπτικοακουστικό υλικό φυλάσσεται σε ακατάλληλες συνθήκες με κίνδυνο καταστροφής, το ΕΚΟΜΕ δύναται να επεμβαίνει για τη διάσωση, προστασία και ένταξη του υλικού αυτού στο εθνικό αποθετήριο οπτικοακουστικών αρχείων με τη μορφή ψηφιακού αρχείου και να συνεργάζεται προς τον σκοπό αυτόν με κάθε συναρμόδιο φορέα».

Αυτό λέει ο νόμος. Ως έκτακτη συνθήκη η «διαρροή χημικών» υπερέβη τον σκόπελο της σύνταξης πρωτοκόλλου, αλλά σύμφωνα με τις μαρτυρίες των καθ’ ύλην αρμοδίων της «Αξελερέ» δεν υπήρξε διαρροή. Συνεπώς η φύλαξη του υλικού στο Κέντρο, χωρίς πρωτόκολλο παράδοσης-παραλαβής, χωρίς να έχουν ενημερωθεί ακόμα οι νόμιμοι ιδιοκτήτες (σκηνοθέτες και παραγωγοί) και σε συνθήκες κάθε άλλο από ιδανικές για τα «αρνητικά», είναι παράτυπη.

Οσο για τη φιλοξενία στο ΕΚΟΜΕ αρκετοί είναι οι κινηματογραφιστές που μετά τη νέα τροπολογία (σύμφωνα με την οποία, ας θυμίσουμε, ένα πολύ μεγάλο μέρος του επενδυτικού cash rebate μετακινείται σε αμοιβές εξωτερικού, με αποτέλεσμα τη μείωση εισροών στην ελληνική κινηματογραφική παραγωγή) έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους σ’ αυτό.

Στη μεγάλη εικόνα και αυτή η ιστορία που -παρά τη μέχρι στιγμής σιωπή του ΥΠΠΟ και του Κέντρου- θα έχει αναμφισβήτητα συνέχεια, δείχνει τα χρόνια προβλήματα (α) έλλειψης αρχειακής πολιτικής στο σινεμά, (β) έλλειψης χρημάτων και οραματικής κινηματογραφικής πολιτικής εκ μέρους του ΥΠΠΟ και (γ) εμφυλιοπολεμικών σχέσεων στον κόσμο του σινεμά.