Οχι στη λογοκρισία και διαπόμπευση της αντίθετης άποψης

Ανοιχτή επιστολή εκατόν πενήντα καλλιτεχνών και διανοουμένων

Περισσότερα από εκατόν πενήντα κορυφαία ονόματα της τέχνης και της διανόησης, συγγραφείς, μουσικοί, χορογράφοι και καθηγητές Πανεπιστημίου, με κοινή ανοιχτή επιστολή τους που δημοσιεύτηκε στο Harper's Magazine, παίρνουν θαρραλέα θέση στο θέμα που εσχάτως ταλανίζει τον χώρο της δημιουργίας και της σκέψης: την «έλλειψη ανεκτικότητας» και την «εξάπλωση της διάθεσης λογοκρισίας», που οδηγούν στη «μη ανοχή των αντίθετων απόψεων» και σε ένα «κύμα δημόσιας διαπόμπευσης και εξοστρακισμού».

Ανάμεσα στους υπογράφοντες, που ανήκουν σε ένα ευρύθ ιδεολογικό, φυλετικό και θρησκευτικο φάσμα και μερικοί έχουν βιώσει (πρόσφατα ή παλιότερα) «κυνήγι μαγισσών», είναι οι Σάλμαν Ρούσντι, Νόαμ Τσόμσκι, Μάργκαρετ Ατγουντ, Τζον Μπάνβιλ, Τζέφρι Ευγενίδης, Μάρτιν Εϊμις, Φράνσις Φουκουγιάμα, Ντάνιελ Κέλμαν, Ιαν Μπουρούμα, Τζ. Κ. Ρόοουλινγκ, η φεμινίστρια σύμβολο Γκλόρια Στάινεμ, οι μουσουλμάνοι Χάλιντ Χαλίφα, Ζία Χάιντερ Ράχμαν και Κάμελ Νταούντ (μεταφρασμένοι κι εδώ) αλλά και ο χορογράφος-θρύλος Μπιλ Τ. Τζόουνς (μαυρος και γκέι) και ο τζαζ τρομπετίστας Γουίντον Μαρσάλις.

Οι υπογράφοντες την ανοιχτή επιστολή αναγνωρίζουν ότι «οι πανίσχυρες διαδηλώσεις για φυλετική και κοινωνική δικαιοσύνη ίσως φέρουν τις οφειλόμενες εδώ και καιρό μεταρρυθμίσεις στην αστυνομία καθώς και μεγαλύτερη ισότητα και ένταξη». Κατακρίνουν όμως «μια νέα σειρά από ηθικές συμπεριφορές και πολιτικές δεσμεύσεις, που τείνουν να αποδυναμώσουν τους κανόνες του ανοιχτού διαλόγου και της ανοχής των διαφωνιών προς όφελος ενός ιδεολογικού κομφορμισμού και συμμόρφωσης».

Αναφέρονται φυσικά σε πλείστα όσα συμβάντα απασχολουν τελευταία τη δημοσιότητα: σε βιβλία που δυσκολεύονται να βρουν εκδότη, αρχισυντάκτες που απολύονται, καθηγητές που εμποδίζονται στη δουλειά τους επειδή κάτι «υποπτο» ή όχι αρκετά πολιτικό ορθό και σύμφωνο με το κυρίαρχο πνεύμα της εποχής τολμούν να υποστηρίξουν. Η Ρόουλινγκ, για παράδειγμα, θεωρείται πια τρανσφοβική, επειδή κάπου διαφώνησε με το κίνημα (τα ίδια ακριβώς πέρασε πριν από λίγα χρόνια και ο Ιαν ΜακΓιούαν). Δήλωσε λοιπόν υπερήφανη που υπέγραψε την επιστολή-υπέρασπιση «της βασικής αρχής μιας ελεύθερης κοινωνίας: της ελευθερίας λόγου και σκέψης». Και συγκρίνοντας τις μέρες μας με τα χρόνια του μακαρθισμού, η Ρόουλινγκ χρησιμοποίησε μια ρήση της Λίλιαν Χέλμαν: «Δεν θα πετσοκόψω τη συνείδησή μου για να ταιριάξω στη μόδα κάθε χρονιάς».

Φυσικά το εγχείρημά τους άρχισε ήδη να λοιδορείται. Να δέχεται άγρια κριτική. Μια ακαδημαϊκός, η ιστορικός Κέρι Γκρίνιτζ, απέσυρε την υπογραφή της, ενω ακόμα μία δήλωσε ότι μετάνιωσε που υπέγραψε, αλλά παρασύρθηκε από την «πολύ καλή παρέα: Τσόμσκι, Ατγουντ, Στάινεμ». Οι επικριτές τους δεν πιστεύουν ότι υπάρχει πραγματική απειλή για την ελευθερία του λογου κι ότι εν πάσει περιπτώσει μετά από αιώνες «λευκής τρομοκρατίας» απέναντι στους μαύρους, δεν πειράζει κάποιοι να χάσουν την εξουσία τους. Ενας από τους υποκινητές της ανοιχτής επιστολής, ο συγγραφέας Τόμας Τσάρτετον Γουίλιαμς, δήλωσε όμως στους «Νιου Γιορκ Τάιμς»: «Δεν είμαστε μια παρέα λευκών γέρων που κάθισε να γράψει. Εχουμε μαζί μας μαύρους, μουσουλμάνους και Εβραίους διανοούμενους, έχουμε ανθρώπους που ειναι τρανς και γκέι, ηλικιωμένοι και νέοι, δεξιοί και αριστεροί. Οι αξίες μας ειναι δημοφιλείς και ευρέως διαδεδομένες. Ο μόνος τρόπος να νικήσεις τις κακές ιδέες είναι με την αποκάλυψη, τα επιχειρήματα και την πειθώ. Οχι με το να προσπαθήσεις να τις φιμώσεις».