Ο ουρανός με τα άστρα και τους αστερισμούς του είναι πεδίο έμπνευσης και εξερεύνησης του ανθρώπου εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Οι άνθρωποι πάντα έστρεφαν το βλέμμα τους στον ουρανό για να τον θαυμάσουν και να τον «αποκρυπτογραφήσουν». Ποιος δεν πέρασε ώρες και ώρες, ιδιαίτερα τις καλοκαιρινές νύχτες, «Κοιτάζοντας τα αστέρια»;
Το ομώνυμο βιβλίο της Σάρα Γκίλινχαμ, που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Καπόν» σε μετάφραση Ηλία Μαγκλίνη και πρόλογο Διονύση Π. Σιμόπουλου, είναι η νέα εκδοτική άφιξη που θα γοητεύσει τους επίδοξους εξερευνητές του ουρανού. Παρέχει πληροφορίες για τον εντοπισμό των 88 επίσημων αστερισμών που αναγνώρισε το 1922 η Διεθνής Αστρονομική Ενωση, μαζί με τις συναρπαστικές ιστορίες και τους μύθους που συνοδεύουν την Κόμη της Βερενίκης, τον Ωρίωνα, τον Πήγασο, την Ανδρομέδα και τον Περσέα, τη Μεγάλη και τη Μικρή Αρκτο, τον Φοίνικα, τον Γερανό, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη....
Η έκδοση είναι φόρος τιμής στα πενήντα χρόνια από την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη. «Είναι προς ανάμνηση των αναμνήσεών μας από εκείνη τη μέρα» μας λέει χαμογελώντας η κ. Ραχήλ Καπόν και θυμάται: «Ημασταν μια παρέα συμφοιτητών που είχαμε μαζευτεί σε ένα σπίτι στα Εξάρχεια για να ακούσουμε τη μετάδοση από το ραδιόφωνο. Για τηλεόραση ούτε λόγος βέβαια, δεν είχαμε...».
Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται από την 20ή Ιουλίου του 1969, όταν, καθηλωμένη η ανθρωπότητα στους ασπρόμαυρους τηλεοπτικούς δέκτες της εποχής, παρακολουθούσε σε ζωντανή μετάδοση τον πρώτο άνθρωπο να πατάει στη Σελήνη. Ηταν ο Νιλ Αρμστρονγκ και λίγα λεπτά αργότερα ο Μπαζ Ολντριν, τα δύο από τα τρία μέλη του πληρώματος του «Απόλλων 11».
Στο πέρασμα των δεκαετιών η αμερικανική αποστολή στο Φεγγάρι αμφισβητήθηκε από διαφορετικές πλευρές. Οι θεωρίες και τα επιχειρήματα που ειπώθηκαν ωστόσο δεν ανέκοψαν τη δυναμική που είχε ως οικουμενικό γεγονός που επισφραγίστηκε από τη φράση του Αρμστρονγκ «Είναι ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα».
Παρατηρώντας τους 88 αστερισμούς
«Χιλιάδες χρόνια πριν, οι άνθρωποι κοίταξαν ψηλά στον ουρανό και είδαν ομάδες άστρων που έδειχναν να ενώνονται σχηματίζοντας εικόνες. Αυτές οι ομάδες άστρων πήραν την ονομασία τους από θεούς, ζώα και αντικείμενα, και απέκτησαν ιστορίες που πέρασαν από τη μια γενιά στην επόμενη. Οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν τα αστέρια για τη ναυσιπλοΐα, για τη γεωργία και ως σημάδια για τις αλλαγές των εποχών. Αυτές οι ομάδες των άστρων ονομάζονται αστερισμοί και χρησιμοποιούνται ακόμα σήμερα από ερασιτέχνες αστρονόμους και επιστήμονες προκειμένου να αναγνωρίζουν διαφορετικές περιοχές του ουρανού» διαβάζουμε στο βιβλίο της Σάρα Γκίλινχαμ.
Η έκδοση διακρίνεται από την εξαιρετικά φροντισμένη, λιτή και εμπνευσμένη εικονογράφηση των αστερισμών και συμπληρώνεται από χάρτες κι ένα χρήσιμο γλωσσάρι. Τα συνοπτικά κείμενα είναι «μια εισαγωγή στην ιστορία της αστρονομίας, προβάλλοντας με πρωτότυπο τρόπο σημαντικές πτυχές της αρχαίας ελληνικής επιστήμης και δίνοντας στους αναγνώστες τις αναγκαίες πληροφορίες, ώστε να μπορούν να εντοπίζουν μόνοι τους τη θέση των 88 παγκόσμια αναγνωρισμένων αστερισμών στον ουρανό».
Η βραβευμένη γραφίστας και art director -περισσότερα από 25 παιδικά βιβλία στο ενεργητικό της ως συγγραφέας και ως εικονογράφος- αφού πέρασε πολλές «αστροφεγγιές» στο νησί Κιτς παρέα με τη γιαγιά της, Εθελ Γκίλινχαμ, στην οποία αφιερώνει το βιβλίο, όπως και στην Ελις Γκάρντερ, πραγματοποίησε την έρευνα, τη συγγραφή και τον σχεδιασμό της έκδοσης κάτω από τον νυχτερινό ουρανό του Βανκούβερ, στον Καναδά, όπου ζει με την οικογένειά της.
Στο εισαγωγικό σημείωμα γράφει: «Αγαπητέ αναγνώστη [...] Οπως υπάρχουν πολλές οπτικές ερμηνείες των αστερισμών, υπάρχουν αμέτρητες ιστορίες που σχετίζονται με αυτούς. Ο στόχος μου ήταν να επιλέξω τους πιο γνωστούς και πιο συναρπαστικούς μύθους και θρύλους που σχετίζονται με καθέναν από τους αστερισμούς, υπάρχουν όμως πολλές περισσότερες ιστορίες για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν! Η ελπίδα μου είναι ότι αυτές οι εικόνες και οι ιστορίες θα αποτελέσουν ιδανική εισαγωγή στα άστρα, καθώς επίσης ότι θα εμπνεύσουν, έτσι όπως ενέπνευσαν παραμυθάδες και καλλιτέχνες εδώ και χιλιάδες χρόνια...».
Στον πρόλογο, ο φυσικός και αστρονόμος Διονύσης Π. Σιμόπουλος, επίτιμος διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανητάριου, γράφει για την ανάγκη των ανθρώπων να γίνουν «...οι παρατηρητές του ουρανού. Προσπάθησαν με κάθε τρόπο να δώσουν μια πιο οργανωμένη εμφάνιση στο χάος που φαίνεται ότι επικρατεί στον νυχτερινό ουρανό και η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη γέννηση των αστερισμών [...] Αν και λέγεται ότι ήταν η φαντασία που διέγραψε μόνη της τα διάφορα καταπληκτικά συνταιριάσματα στον ουράνιο θόλο δίνοντας έτσι ονομασίες στους διάφορους αστερισμούς, εντούτοις δεν πρέπει να ήταν μόνο η φαντασία αλλά και οι καθημερινές ανάγκες της επίγειας ζωής...» και παραθέτει μια κατανοητή και συνοπτική αφήγηση για τη γέννηση των άστρων και των αστερισμών από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας.
Διαβάζουμε λοιπόν ότι «ο Περσέας (Perseus) είναι αστερισμός μεσαίου μεγέθους, τα άστρα του οποίου σχηματίζουν τη φιγούρα ενός ανθρώπου που κρατάει ξίφος. Ο αστερισμός περιλαμβάνει ακόμα το αστέρι Αλγκόλ, το οποίο πολλοί νομίζουν ότι φέρνει γρουσουζιά ή και τρόμο, επειδή η φωτεινότητά του μεταβάλλεται κάθε τόσο με έναν ιδιαίτερο τρόπο». Είναι ορατός κυρίως από τα τέλη Σεπτεμβρίου και έως τον Δεκέμβριο από το βόρειο ημισφαίριο. Ο Περσέας ήταν γιος του Δία και της πριγκίπισσας Δανάης. Είναι διάσημος στην αρχαία ελληνική μυθολογία για τις πολλές ηρωικές του πράξεις. Νίκησε το τέρας με τα φίδια αντί για μαλλιά στο κεφάλι, τη Μέδουσα, η οποία με το βλέμμα της μπορούσε να πετρώσει οποιονδήποτε την κοίταζε, και έσωσε την πριγκίπισσα Ανδρομέδα από το τρομερό θαλασσινό τέρας, το Κήτος. Ο Περσέας βρίσκεται στον ουρανό πλάι στην αγαπημένη του, την Ανδρομέδα, την οποία αργότερα παντρεύτηκε, και κοντά σε μερικές άλλες φιγούρες που σχετίζονται με την ιστορία της ζωής του, όπως την Κασσιόπη και τον Κηφέα».
Από την άλλη, η Κόμη της Βερενίκης (Coma Berenices) είναι «μεσαίου μεγέθους αστερισμός που σχηματίζει μια απλή ορθή γωνία». Είναι από τους λίγους αστερισμούς που πήρε το όνομά του από πραγματικό πρόσωπο.
«Η βασίλισσα Βερενίκη Β', μαζί με τον βασιλιά Πτολεμαίο Γ', ηγεμόνευαν την Αίγυπτο χιλιάδες χρόνια πριν. Ηταν γνωστή ως γενναία μαχήτρια, καθώς επίσης για τα πολύ μακριά και πανέμορφα μαλλιά της. Οταν ο άνδρας της πήγε στον πόλεμο, η Βερενίκη ορκίστηκε ότι, αν επέστρεφε σώος, θα προσέφερε στους θεούς τα μακριά της μαλλιά. Ο Πτολεμαίος επέστρεψε και η Βερενίκη έκοψε τις μπούκλες της και τις τοποθέτησε σε έναν βωμό. Την επομένη, η πολύτιμη θυσία της είχε γίνει άφαντη έως ότου την εντόπισε ο αστρονόμος της αυλής ψηλά στον ουρανό, ανάμεσα στα αστέρια». Η Κόμη της Βερενίκης είναι ορατή κυρίως από τα τέλη Μαρτίου έως και τον Ιούνιο σχεδόν από όλα τα κατοικήσιμα μέρη της Γης.
Info: Η πανόδετη έκδοση -22.9 x 20,3 εκ., 224 σελίδες και 220 εικόνες- τυπώθηκε στην Ιταλία. Τιμή 26,50 €.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας