Μονομερείς ενέργειες

Τελειώνουμε με τα μνημόνια το καλοκαίρι του 2018, η χώρα επιτέλους απαλλάσσεται από τα δεσμά της επιτροπείας και μπορεί να ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία. Αυτό είναι, σε γενικές γραμμές, το επιχείρημα της κυβέρνησης. Οι πολίτες, αν κρίνουμε από τις δημοσκοπήσεις (σ’ αυτό το πεδίο καταγράφουν με ακρίβεια την πραγματικότητα), παραμένουν απαισιόδοξοι (το τελευταίο διάστημα συγκρατημένα) και για τις προοπτικές της οικονομίας και για την προσωπική πορεία τους.

Δικαιολογημένα είναι επιφυλακτικοί. Θέλουν να ελπίζουν, αλλά φοβούνται τη διάψευση. Ακούνε από τους αξιωματούχους ότι οι αριθμοί βελτιώνονται, διαβάζουν τα επαινετικά σχόλια των δανειστών για τις επιδόσεις της κυβέρνησης, ωστόσο η διαφορά σε σχέση με το παρελθόν δεν έχει αποτυπωθεί ακόμη με εμφατικό τρόπο στην καθημερινότητά τους.

Η χώρα χρειάζεται ένα ελκυστικό αφήγημα για να βγει από τον μίζερο κύκλο της εσωστρέφειας. Ενα σχέδιο που δεν θα εξαντλείται σε εξωραϊσμούς και προπαγανδιστικά τερτίπια.

Αυτά θα καταρρεύσουν παταγωδώς, όταν θα έρθουν σε επαφή με τη δύστροπη πραγματικότητα. Χρειάζεται ένα σχέδιο που θα περιλαμβάνει δύσκολες αλήθειες και φιλόδοξους στόχους, το οποίο θα υπηρετήσει μια κυβέρνηση που δεν θα διστάσει να συγκρουστεί με ό,τι κρατά την Ελλάδα αιχμάλωτη στη μέγκενη της λιτότητας, του υπέρογκου και μη διαχειρίσιμου χρέους.

Κι αυτοί που επιμένουν στη διατήρηση του καθεστώτος της λιτότητας και αρνούνται πεισματικά να δεχτούν την αναδιάρθρωση του χρέους είναι οι δανειστές. Σ’ αυτή τη φάση, πάντως, η κυβέρνηση έχει ορισμένα πλεονεκτήματα που δεν είχαν ούτε οι προηγούμενες κυβερνήσεις ούτε η ίδια όταν ξεκινούσε, τον Ιανουάριο του 2015, την προσπάθειά της με πολλές προσδοκίες και μπόλικες αυταπάτες.

Εχει πετύχει πρωτογενή πλεονάσματα πάνω από τους στόχους, γελοιοποιώντας τις προβλέψεις των σκιτζήδων του ΔΝΤ και της ευρωπαϊκής τεχνοκρατίας. Εχει καταφέρει να θέσει υπό έλεγχο τα δημοσιονομικά μεγέθη. Προώθησε σχεδόν όλα τα προαπαιτούμενα που εκκρεμούσαν από την εποχή του πρώτου μνημονίου.

Η ανεργία μειώνεται αργά αλλά σταθερά, οι ξένοι οίκοι αξιολόγησης αναβαθμίζουν τη θέση της χώρας, το κλίμα στις διεθνείς αγορές αλλάζει, οι πρώτες ελεγχόμενες και περιφρουρημένες έξοδοι για δανεισμό ήταν επιτυχείς, τα ομόλογα έχουν πιάσει τις τιμές του 2006, οι οπαδοί του Grexit στις διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έχουν αποσυρθεί στις πίσω γραμμές, το ελληνικό πρόβλημα δεν απασχολεί πια τα όργανα του ευρωπαϊκού συστήματος.

Την ίδια στιγμή, στην Ευρώπη, το πορτογαλικό παράδειγμα που αμφισβήτησε στην πράξη τις ντιρεκτίβες των οικονομικών ελίτ και της τραπεζοκρατίας αντέχει παρά τις τρικλοποδιές του Βερολίνου και των πρόθυμων συμμάχων του και η κινητικότητα Μακρόν σε συνδυασμό με το πρόβλημα διακυβέρνησης που αντιμετωπίζει η Γερμανία δίνει χώρο και χρόνο στις δυνάμεις που μάχονται εναντίον της λιτότητας και ζητούν αλλαγές στη δομή και στον τρόπο λειτουργίας της Ευρώπης να διεκδικήσουν και να πετύχουν ορισμένα πράγματα.

Η κυβέρνηση πρέπει να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία. Χτίζοντας τις κατάλληλες συμμαχίες στην Ε.Ε., αξιοποιώντας με επιδέξιο τρόπο τις αντιθέσεις που υπάρχουν στο εσωτερικό των δανειστών, αποφεύγοντας τους μαξιμαλισμούς, απορρίπτοντας τις φοβικές λογικές της υπακοής στις αξιώσεις των θεσμών και καταθέτοντας ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα, οφείλει να αγωνιστεί για:

• -Την αύξηση του κατώτατου μισθού. Τα σημερινά επίπεδα είναι εξευτελιστικά και δεν περιποιούν τιμή σε μια κυβέρνηση που δηλώνει αριστερή και λέει ότι νοιάζεται για την προστασία των φτωχών στρωμάτων. Οι επιδοματικές πολιτικές δεν συνιστούν λύση. Μπάλωμα είναι.
• -Την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Τα οκτώ χρόνια του μνημονίου, οι εργαζόμενοι έχουν δεχθεί βαριά πλήγματα στα εισοδήματά τους και είναι τελείως ανίσχυροι απέναντι στις επιθέσεις της εργοδοσίας. Αυτονόητα σε άλλες περιόδους δικαιώματα της εργασίας έχουν καταστρατηγηθεί. Μια κυβέρνηση που υπερηφανεύεται για την ταξική μεροληψία της, δεν μπορεί να ανέχεται τη διαιώνιση αυτής της κατάστασης.
• -Τη μείωση των φορολογικών συντελεστών στους ελεύθερους επαγγελματίες και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η φοροδοτική ικανότητά τους έχει εξαντληθεί. Δεν υπάρχει άλλο λίπος σ’ αυτές τις ομάδες, το μαχαίρι έχει μπει στο κόκαλο.
• -Τη μείωση των εξωφρενικών πρωτογενών πλεονασμάτων. Τα μεγέθη που προβλέπονται στη συμφωνία δεν είναι μόνο άπιαστα (δεν υπάρχει προηγούμενο σε παγκόσμιο επίπεδο), είναι επίσης θανατηφόρα για την ελληνική οικονομία.
• -Την κατάργηση των δεσμεύσεων για μείωση του αφορολόγητου ορίου και των συντάξεων από το 2019. Τα συγκεκριμένα μέτρα είναι πέραν πάσης αμφιβολίας υφεσιακά. Τώρα που κάτι αρχίζει να κινείται στην περιοχή της κατανάλωσης αυτές οι ρυθμίσεις θα προκαλέσουν μεγάλη ζημιά. Μόνο δογματικοί νεοφιλελεύθεροι θεωρούν ότι θα βοηθήσουν την οικονομία να ανακάμψει ουσιαστικά και να μπει σε τροχιά σταθερής ανάπτυξης.

Καραδοκεί ο αντίλογος: Ωραία όλα αυτά, αλλά οι δανειστές θα επικαλεστούν τις υπογραφές. Οπως έχει αποδειχτεί, η τήρηση των συμφωνιών είναι υπόθεση του συσχετισμού δυνάμεων. Οταν ο συσχετισμός αλλάζει, οι συμφωνίες ανατρέπονται. Στην περίπτωση, πάντως, που η κυβέρνηση συναντήσει τοίχο στην προσπάθειά της να πετύχει τα παραπάνω, υπάρχουν και οι μονομερείς ενέργειες. Για να δούμε στην πράξη αν τα περί τέλους της αυστηρής επιτροπείας έχουν βάση.