Ο Χριστοδουλίδης και η Ακροδεξιά

Τη Δευτέρα (5/5/2025) ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ερσίν Τατάρ πραγματοποίησαν στο Λήδρα Πάλας ακόμα μία ατελέσφορη συνάντηση. Ακολούθησε το ακατάσχετο «παιχνίδι ευθυνών» μεταξύ των δύο. Αποχωρώντας, ο Χριστοδουλίδης δήλωσε ότι «η προσέγγιση “γιαβάς γιαβάς” (σιγά σιγά) στο κυπριακό πρόβλημα δεν αποδίδει».

Το βράδυ πήγε σε εκδήλωση στη Λευκωσία για να μιλήσει στην παρουσίαση ενός βιβλίου υποστηρικτή του. Στην αίθουσα, σύσσωμη η ηγεσία του ΕΛΑΜ και διάφοροι ακροδεξιοί και συντηρητικοί παράγοντες που μεθοδικά εδώ και μήνες αποστασιοποιούνται από τον κορμό του ΔΗΣΥ για να προσθέσουν στο ΕΛΑΜ.

Ο ΔΗΣΥ και το ΕΛΑΜ βρίσκονται πολιτικά στα χαρακώματα. Η αντιπαράθεση αφορά βραχυπρόθεσμα τις βουλευτικές 2026, κατά τις οποίες η κυπριακή Χρυσή Αυγή, έχοντας πια καθιερωθεί, στοχεύει σε νέα άνοδο. Αυτή τη φορά το ΕΛΑΜ θέλει να γίνει επίσημα ρυθμιστής και μέτοχος στην εξουσία.

Ο Χριστοδουλίδης κάνει από καιρό ανάγνωση των τριών πόλων: «ξεδοντιασμένος» ΔΗΣΥ, «απομονωμένο» ΑΚΕΛ, ενισχυμένο ΕΛΑΜ. Στις προεδρικές 2028 έχει ανάγκη το απαραίτητο συμπλήρωμα, αν πρόκειται να περάσει στον β’ γύρο: ΕΛΑΜ, αρχιεπίσκοπος, διορισμοί και νομή εξουσίας. Οι δυνάμεις που σήμερα τον στηρίζουν δεν αρκούν (ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, ΔΗΠΑ), φθίνουν. Οι δε επιδόσεις Χριστοδουλίδη στην εσωτερική διακυβέρνηση είναι πενιχρές.

Κατά παράδοξο τρόπο, το Κυπριακό, άλυτο, στο χείλος της διχοτόμησης, είναι το πλέον κατάλληλο για να μπλοκάρει τμήμα της κοινής γνώμης: αντι-ομοσπονδιακοί, εθνικιστές, ακροδεξιοί, φοβικοί, πιστοί στον «ανένδοτο» αγώνα καναλάρχες και ΜΜΕ.

Τι κι αν η Κύπρος παραπαίει, στην ουρά των επιδόσεων της Ε.Ε. και η κοινωνία ξεχειλίζει από εθνολαϊκισμό; Οι στατιστικολόγοι λένε ότι με πιθανό σενάριο τεσσάρων βασικών προεδρικών υποψηφίων, το κατώφλι για τον β’ γύρο είναι το 25%. Ομως, για να έχει ο Χριστοδουλίδης πιθανότητες, το ΕΛΑΜ θα χρειαστεί να πάρει θέση. Γι’ αυτό το κρατά από κοντά σε διορισμούς, ανεπίσημα μετέχει και στο κυβερνητικό σχήμα με ομοϊδεάτη υπουργό.

Ο Χριστοδουλίδης ξέρει, βέβαια, πως δεν μπορεί να ταυτιστεί δημόσια με το ΕΛΑΜ. Αυτό δεν είναι πρόβλημα! Πίσω από το μειλίχιο ύφος του, έμαθε από καιρό να ελίσσεται, ώστε κανείς στον ΟΗΕ και την Ε.Ε. να μην καταλαβαίνει τι ακριβώς θέλει. Αρκεί να επαναλαμβάνει κάθε μέρα πόσο επιθυμεί «λύση χθες». Αυτό βολεύει και το ΕΛΑΜ για να προωθεί την ατζέντα του στο πρόσφορο έδαφος που δημιουργεί ο Χριστοδουλίδης με καταγγελίες, κηρύγματα κάθε Κυριακή, διπλωματικές μάχες με μηδενικό αποτέλεσμα.

Συνομιλίες

Ο Χριστοδουλίδης θέλει συνομιλίες από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά -στο «παρά 5’ της λύσης»-, αλλά το αντι-ομοσπονδιακό ΕΛΑΜ και άλλοι που τον στηρίζουν δεν ανησυχούν. Η επίκληση της ομοσπονδίας δεν σημαίνει και κάτι. Ούτε βέβαια η αναφορά Χριστοδουλίδη στο περιβόητο πλαίσιο Γκουτέρες, που το περιγράφει ως «προφορικό» στον γενικό γραμματέα που το συνέταξε. Επί της ουσίας το ΕΛΑΜ γνωρίζει ότι ο Χριστοδουλίδης διαφωνεί σε καίρια σημεία (διαμοιρασμός εξουσίας, περιουσιακό) και έτσι δεν μπορεί να αναβιώσει. Επιπρόσθετα, ο ΟΗΕ δεν θα ξανακάνει διαπραγματεύσεις από την αρχή, ενώ ο Ερντογάν δεν έχει κανένα λόγο να μετακινηθεί από τη θέση του μετά το Κραν Μοντανά: «Εάν πρόκειται να υπάρξει νέα διαπραγματευτική διαδικασία, αυτή στο εξής θα διεξάγεται όχι μεταξύ δύο κοινοτήτων, αλλά μεταξύ δύο κρατών με κυριαρχική ισότητα». Το επανέλαβε (3/5) στα κατεχόμενα. Η συνταγή της ακινησίας είναι τέλεια!

«Γιαβάς γιαβάς»

Ο Χριστοδουλίδης θέλει να διασυνδέσει την πρόοδο στο Κυπριακό με την αναβάθμιση των ευρωτουρκικών σχέσεων, αλλά εσχάτως ζήτησε για αντάλλαγμα από τον Φιντάν ένα τουρκικό λιμάνι για να ελλιμενίζονται τα υπό κυπριακή σημαία πλοία. Ο Ερντογάν απάντησε ότι «δεν θα δεχθεί την ελληνοκυπριακή διοίκηση ως συνομιλητή, να κάνει εμπόριο και να χρησιμοποιεί τα τουρκικά λιμάνια». Ζήτησε άρση όλων των εμπάργκο - άρα και για το αεροδρόμιο Τύμπου.

Το λιμάνι που θέλει ο Χριστοδουλίδης είναι εκείνο που ζήτησε και ο Τάσσος Παπαδόπουλος πριν από 20 χρόνια για να δώσει πράσινο φως στην Τουρκία να προχωρήσει στην Ε.Ε. Τι πιο καλός ορισμός για τη διπλωματία «γιαβάς γιαβάς» του Χριστοδουλίδη. Αλλά είναι αξιοσημείωτο ότι αυτό δεν ενοχλεί καθόλου το ΕΛΑΜ που, κατά τα άλλα, κατακεραυνώνει την Τουρκία στο Ευρωκοινοβούλιο, μαζί με τον ευρωβουλευτή του ΔΗΣΥ Λουκά Φουρλά που λογομάχησε με τον Τούρκο πρέσβη στους διαδρόμους.

Για σκοπούς σύγκρισης, ο Γιάννος Κρανιδιώτης, που καθιέρωσε στην Ε.Ε. τη διπλωματία των διασυνδέσεων, πήρε στο Ελσίνκι το 1999 «ανεμπόδιστη» ένταξη για την Κύπρο. Εθεσε επίσης ευρωπαϊκούς όρους στην Τουρκία σε κάθε βήμα της, πρώτον, την επίλυση του Κυπριακού και δεύτερον, την παραπομπή των διαφορών στο Αιγαίο στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Ο Χριστοδουλίδης συμφώνησε με τον Τατάρ να «καλωσορίσουν» την Μαρία Ανχελα Ολγκίν στο νησί τις επόμενες εβδομάδες. Ούτε ο ένας ούτε ο άλλος θα ήθελαν να την ξαναδούν μπροστά τους. Η Κολομβιανή είναι πολύ καλά διαβασμένη και δεν αποσπάται από τεχνάσματα και υπόσκαψη. Μιλά με τον Φιντάν, προσπερνά τον Τατάρ και αναζητεί κίνηση επί της ουσίας από τον Χριστοδουλίδη, στο ζήτημα της πολιτικής ισότητας: Ο Χριστοδουλίδης «έχει μια πολύ καθαρή εικόνα και ξέρει τι θα μπορούσε να ξεκλειδώσει τη διαδικασία…», ανέφερε στην πρώτη αποστολή της («Καθημερινή», 13/5/24).

Μήπως γι’ αυτόν τον λόγο οι Χριστοδουλίδης και Τατάρ επιχειρούν από τώρα να διαλύσουν το κλίμα;

Εμπιστοσύνη

Εν όψει νέας πενταμερούς ο Γκουτέρες απαίτησε από Χριστοδουλίδη-Τατάρ έμπρακτα βήματα εμπιστοσύνης με έμφαση στο άνοιγμα πρόσθετων σημείων διέλευσης. Μίλησε για τέσσερα οδοφράγματα που είναι συμφωνημένα να ανοίξουν. Ούτε στα ζητήματα αυτά ανταποκρίνονται. Το χειρότερο για τον Χριστοδουλίδη είναι η ακατανόητη στάση του: θέλει ή όχι οδοφράγματα να ανοίγουν, συμφωνεί ή όχι με τον ΟΗΕ και την Ε.Ε. ότι βοηθούν;

Ο Χριστοδουλίδης απαίτησε συμφωνία-πακέτο: δύο η κάθε πλευρά. Την περασμένη Δευτέρα ζήτησε να αφεθούν για μεταγενέστερο στάδιο τα τέσσερα και να συζητηθούν δύο άλλα. Η αντιφατική και χωρίς συνοχή προσέγγιση προσέφερε άλλοθι στον Τατάρ. Απορρίπτει και χτίζει πάνω στο αφήγημα του διαχωρισμού που τον βολεύει εν όψει της κάλπης τον Οκτώβριο.

Η πίεση για ΜΟΕ δυσκολεύει τον Χριστοδουλίδη, αλλά τον δυσκολεύει διπλά έναντι του ΕΛΑΜ. Η Ακροδεξιά απεχθάνεται το καθετί που έχει σχέση με την οικοδόμηση εμπιστοσύνης με τους Τουρκοκυπρίους, ιδιαίτερα το άνοιγμα των οδοφραγμάτων. Γι’ αυτό στη διπλωματική φαρέτρα του Χριστοδουλίδη υπάρχει αφθονία από τεχνικά προσκόμματα για να μην ανοίξουν νέα οδοφράγματα και να μπουν νέα εμπόδια στα υφιστάμενα σημεία διέλευσης.

*Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου