«Ο συναισθηματικός καπιταλισμός είναι μια κουλτούρα εντός της οποίας ο συναισθηματικός και οικονομικός λόγος και οι αντίστοιχες πρακτικές αλληλοδιαμορφώνονται, παράγοντας μια -κατά τη γνώμη μου- ευρεία, σαρωτική τάση, μέσα στην οποία το αίσθημα αποτελεί μια σημαντική πλευρά της οικονομικής συμπεριφοράς και μέσα στην οποία η συναισθηματική ζωή, κυρίως της μεσαίας τάξης, ακολουθεί τη λογική των οικονομικών σχέσεων και της συναλλαγής». Αυτό επισημαίνει η κοινωνική ψυχολόγος Εύα Ιλούζ στο επίκαιρο βιβλίο της «Ψυχρή τρυφερότητα: η άνοδος του συναισθηματικού καπιταλισμού» (εκδόσεις OPOSITO).
Το βλέπουμε στην καθημερινότητά μας, με την αύξηση αυτού που η Ιλούζ ονομάζει «η άνοδος του Homo Sentimentalis». Ο πολιτικός λόγος προσαρμόζεται όχι στις ιδέες, αλλά στο συναίσθημα, οι διαφημίσεις το ίδιο, ενώ ανάμεσα στα «ευπώλητα» στην αγορά του βιβλίου βρίσκουμε άπειρα βιβλία αυτοβοήθειας (Self-Help). Τα τελευταία χρόνια αυτό έχει γίνει μια πραγματική βιομηχανία, η οποία εκμεταλλεύεται την αγωνία των ανθρώπων να ζήσουν καλά μέσα στο κοινωνικό τους περιβάλλον. Επίσης έχει γνωρίσει άνθηση το επάγγελμα του life coach (του προπονητή ζωής).
«Πώς θα κατακτήσετε την ευτυχία», «Πώς να απαλλαγείτε από το άγχος», «Δέκα τρόποι για να πετύχετε επαγγελματικά», «Πώς να είστε επιθυμητοί από τον/τη σύντροφό σας», «Συναισθηματική ευελιξία» και πάει λέγοντας. Στο συναίσθημα ποντάρει σήμερα και η Ακροδεξιά, η οποία αποδεικνύεται μετρ στην εκμετάλλευσή του. Μιλά για την κοινωνική αδικία με μανιχαϊστικό τρόπο, οι «ελίτ» που συγκαταλέγονται στους winners και ο «απλός λαός» που βρίσκεται στη θέση των losers.
Παράλληλα, υπάρχει και η νεοφιλελεύθερη προσέγγιση, η οποία επιρρίπτει στο άτομο όλη την ευθύνη. Πρόκειται περί του αφηγήματος της «ατομικής ευθύνης». Ο καθένας είναι υπεύθυνος για τη ζωή του και κανείς δεν του φταίει, εάν δεν εκμεταλλεύτηκε τις ευκαιρίες που του δόθηκαν. Αυτό το αφήγημα, ωστόσο, παραβλέπει ότι το πού κατατάσσεται ο καθένας κοινωνικά έχει να κάνει και με την οικονομική επιφάνεια της οικογένειάς του, αλλά και ευρύτερα με αυτό που ονομάζουμε life lottery, δηλαδή σε ποια κοινωνική τάξη, χώρα ακόμα και ήπειρο έχει γεννηθεί.
Επιπρόσθετα παραβλέπει πως όσοι έχουν την αναγκαία οικονομική επιφάνεια μπορούν να πάνε σε ένα ψυχοθεραπευτή, ψυχολόγο ή ψυχίατρο για βοήθεια, ακόμα και φαρμακευτική. Οσοι δεν έχουν είναι υποχρεωμένοι να υπομείνουν τα ψυχικά τους νοσήματα, μόνοι και αβοήθητοι. Αρα, να ενδώσουν στην αυτο-βοήθεια και σε διάφορους εκμεταλλευτές του ανθρώπινου πόνου. Η Ιλούζ κατατάσσει αυτή την εκμετάλλευση σε πέντε κατηγορίες: Αυτογνωσία, διαχείριση των συναισθημάτων, παρακίνηση του εαυτού, ενσυναίσθηση και χειρισμό των σχέσεων.
Δεν είναι τυχαίο πως τα τελευταία χρόνια το ίντερνετ βρίθει από sites γνωριμιών, τα γνωστά dating chats. Ο κόσμος που αναγκάζεται να καταφύγει σε αυτά οφείλει να παρουσιάσει μια ωραιοποιημένη (έως και παραποιημένη) εικόνα του εαυτού του, προκειμένου να προσελκύσει έναν νέο σύντροφο μέσω ραντεβού. Η Ιλούζ μας λέει ότι «στο διαδίκτυο ο ιδιωτικός ψυχολογικός εαυτός γίνεται μια δημόσια περφόρμανς».
Και συμπληρώνει: «Η ειρωνεία ωστόσο έγκειται στο ότι, κατά τη διαδικασία της αυτοπαρουσίασης, η εξωτερική εμφάνιση του ατόμου αποκτά μια νέα και σχεδόν οδυνηρή σημασία μέσω της φωτογραφίας που συνήθως συνοδεύει το προφίλ του κάθε ατόμου». Η εικόνα που δίνουμε στο διαδίκτυο είναι πάντα «κάτι παραπάνω από τα κυβικά μας» και άρα παραπλανητική. Αρα εξ ορισμού ξεκινάμε μια σχέση από λάθος βάση.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας