Στρατηγικοί πειραματισμοί και εσωτερική κατανάλωση

Με πυκνές παρεμβάσεις του στα κυπριακά ΜΜΕ, ο πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης επιχειρεί να θέσει δική του ατζέντα γύρω από ένα υποθετικό νέο δόγμα ασφαλείας για την Κύπρο. Στις νύξεις για ένταξη στο ΝΑΤΟ «όταν θα είναι όλα στη θέση τους» της περασμένης εβδομάδας, προστέθηκαν τώρα νέες στοχευμένες κυβερνητικές διαρροές για εξοπλιστικά προγράμματα - την αγορά αντιπυραυλικού συστήματος από το Ισραήλ, συμβατού με τον «σιδερένιο θόλο» των ΗΠΑ.

Πού θέλει να ωθήσει τα πράγματα;

Το επικοινωνιακό μοτίβο Χριστοδουλίδη είναι φανερό. Πρώτα διοχετεύονται πληροφορίες στον Τύπο, ακολούθως αυτές διογκώνονται με αναλύσεις και στο τέλος έρχεται ο ίδιος ο Χριστοδουλίδης με δηλώσεις να μπολιάσει την κοινή γνώμη για τον (δήθεν) γεωπολιτικό ρόλο της Κύπρου, τη στρατηγική σχέση με τις ΗΠΑ, την αποτρεπτική ισχύ της χώρας, το ΝΑΤΟ κ.ο.κ. «Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι προβαίνουμε και σε ενέργειες σε σχέση με τις ΗΠΑ, σε σχέση με το ΝΑΤΟ», είπε (5/12).

Τις επόμενες ημέρες αναμένονται ανακοινώσεις για στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στο αεροδρόμιο Πάφου και στη ναυτική βάση Μαρί κοντά στη Λεμεσό.

Στρατιωτικοποίηση

Ο Χριστοδουλίδης αποφάσισε να παίξει στο γήπεδο της στρατιωτικοποίησης -ακριβώς εκεί που η Κύπρος μειονεκτεί καταφανώς- γνωρίζοντας ότι το νησί είναι γεμάτο στρατούς και ο ένας από αυτούς, της Τουρκίας, κατέχει το 37% των εδαφών του εδώ και 50 χρόνια. Τόσα χρόνια υποτίθεται ότι η ηγεσία της Κύπρου ήθελε να απαλλαγεί από αυτούς. Τώρα, η Εθνική Φρουρά, εκτός από την αποτροπή του τουρκικού στρατού, εξοπλίζεται πλέον για να αντιμετωπίσει και άλλους εχθρούς στη Μέση Ανατολή - άρα χρειάζεται και τον «σιδερένιο θόλο».

Πραγματικά πιστεύει κανείς ότι η μισή Κύπρος μπορεί να γίνει χώρος σταθερότητας; Μπορεί μήπως να εδραιώσει συνθήκες ασφάλειας χωρίς να έχει επιλύσει πρώτα το δικό της πρόβλημα;

Μέχρι στιγμής, η αντίδραση της Τουρκίας είναι υποτονική, αλλά και κοφτή. Ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Αμυνας, Ζεκί Ακτούρκ, δήλωσε για τα περί ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ: «Η Τουρκία, ως μέλος του ΝΑΤΟ, υπενθυμίζει ότι οι αποφάσεις για τη διεύρυνση της συμμαχίας λαμβάνονται ομόφωνα και υποστηρίζει ότι οι διαδικασίες αυτές πρέπει να διεξάγονται λαμβάνοντας υπόψη τις ανησυχίες της εθνικής ασφάλειας κάθε χώρας» (28/11). Προηγουμένως, ο ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν σχολίασε τους κυπριακούς εξοπλισμούς, υπενθυμίζοντας ότι «ο τουρκικός στρατός είναι παρών»: «Παρακολουθούμε πολύ στενά τις κινήσεις που μπορούν να αλλάξουν τις ισορροπίες όσον αφορά την ασφάλεια... όλοι γνωρίζουν πως είμαστε έτοιμοι για κάθε σενάριο» (19/11). Η κυπριακή κυβέρνηση δεν σχολιάζει και ο Χριστοδουλίδης αισθάνεται βέβαιος για τις επιλογές του: «Η Τουρκία μπορεί να τοποθετείται όπως η ίδια κρίνει σωστό», απαντά.

Η κυπριακή ηγεσία, όμως, πειραματίστηκε πολλές φορές στο παρελθόν με δόγματα και πυραύλους, προτιμώντας τη δημαγωγία. Οι παλαιότεροι θυμούνται τους S-300, ενώ οι νεότεροι δεν πρέπει να ξεχνούν τις επιπολαιότητες για αγωγούς East Med και τις «εικονικές» συμμαχίες. Αυτό φαίνεται να επαναλαμβάνει και ο Χριστοδουλίδης, έχοντας συνεχώς στο μυαλό του την ανάγκη να συγκροτήσει δικό του εκλογικό ακροατήριο.

Κυπριακό

Ποιες είναι οι επιπτώσεις στην προσπάθεια επανεκκίνησης των συνομιλιών; Ο Χριστοδουλίδης άρχισε την προεδρία του πριν από 20 μήνες, ζητώντας από την Ε.Ε. να αναλάβει «πρωταγωνιστικό ρόλο». Η Ε.Ε. τον παρέπεμψε μετά από έναν χρόνο στον ΟΗΕ, αλλά εξέφρασε ετοιμότητα να συνδράμει τον γενικό γραμματέα «με όσα μέσα διαθέτει» σε μια ανανεωμένη προσπάθεια υπό την αιγίδα του, γιατί o OHE έχει την πρωταρχική ευθύνη.

Ο ΟΗΕ ανταποκρίθηκε με δισταγμό γιατί ήθελε από χρόνια δεσμεύσεις από τις δύο πλευρές στην Κύπρο. Στο δείπνο με Αντόνιο Γκουτέρες και Ερσίν Τατάρ στη Νέα Υόρκη (15/10), ο Χριστοδουλίδης για πρώτη φορά προέβη σε ρητή αναφορά για το σημείο αφετηρίας: «Η δική μας θέση είναι να συνεχίσουμε από εκεί που σταματήσαμε στο Κραν Μοντανά (2017) τα έξι σημεία του Γκουτέρες», που ήταν το προωθημένο πλαίσιο του ΟΗΕ για κατάληξη σε στρατηγική συμφωνία επίλυσης (ανακοινωθέν ΓΤΠ, 16/10).

Στο διπλωματικό παρασκήνιο που προηγήθηκε, ο Γκουτέρες απαίτησε ξεκαθάρισμα και αποδοχή των 6 σημείων του 2017 για να προσπαθήσει να φέρει σε άτυπη πενταμερή την Τουρκία - δεν περιμένει τίποτε ιδιαίτερο από τον Ερσίν Τατάρ. Ο Γκουτέρες απαίτησε επίσης από τους δύο Κύπριους ηγέτες να κάνουν κάτι χειροπιαστό για να αλλάξουν το κλίμα καχυποψίας στο νησί που διέλυσε τις σχέσεις μεταξύ των δύο Κοινοτήτων: να ανοίξουν οδοφράγματα.

Προς έκπληξη της Λευκωσίας, το ίδιο ζητά επίμονα και η Ε.Ε., που βλέπει τον ρόλο της σε αυτό το στάδιο να εκδηλώνεται με τη μορφή προώθησης μέτρων εμπιστοσύνης, την ενίσχυση των σχέσεων οικονομικής αλληλεξάρτησης ανάμεσα στις δύο Κοινότητες, διαμέσου της Πράσινης Γραμμής, και την υλοποίηση δικοινοτικών έργων (π.χ. φωτοβολταϊκό πάρκο στη νεκρά ζώνη).

Εκτοτε δεν υπήρξε καμία εξέλιξη: ούτε για τα οδοφράγματα, για τα οποία εξελίσσεται ήδη το παιχνίδι των ευθυνών, ούτε για πενταμερή.

Καμία σπουδή

Ο Χριστοδουλίδης δεν δείχνει πλέον την ίδια σπουδή για συνομιλίες επίλυσης γιατί πάντα φοβάται να μην εγκλωβιστεί σε αυτές - την έπαθαν προκάτοχοί του τα τελευταία 20 χρόνια. Μπροστά του έχει ακόμα τρία χρόνια προεδρικής θητείας. Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι οι πλείστες κινήσεις του αφορούν την επανεκλογή του το 2028. Ο κόσμος όλος είναι άνω-κάτω με τους πολέμους στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή και η Ε.Ε. συγκλονίζεται από κυβερνητικές αστάθειες. Ποιος θα ασχοληθεί με την Κύπρο μέσα σε αυτό το χάλι, αν οι ίδιοι οι Κύπριοι δεν ενδιαφέρονται;

Ως συνηθισμένος πολιτευτής στην Κύπρο, ο Χριστοδουλίδης κοιτάζει και τι μπορεί να κάνει με το εσωτερικό ακροατήριό του. Με βάση τις εσωτερικές εξελίξεις, μια επιλογή του Χριστοδουλίδη είναι η συγκρότηση του εθνικιστικού αντι-ομοσπονδιακού μετώπου που εύκολα θέλγεται με στρατιωτικά δόγματα. Η προσθήκη ΝΑΤΟ και Αμερικανών τού δίνει επίσης το πλεονέκτημα να απευθύνεται στο ακροατήριο του Δημοκρατικού Συναγερμού, ενώ εξωθεί το ΑΚΕΛ σε ψυχροπολεμικές ανακοινώσεις. Είναι άγνωστο πόσο θα λειτουργήσουν όλα αυτά συνδυασμένα για να του δώσουν ερείσματα στην κοινή γνώμη που τον κατατάσσει ήδη στους χειρότερους προέδρους.

*Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου