Υπάρχει σχέδιο για ένταξη στο ΝΑΤΟ;

Τη θέση του για ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ γνωστοποίησε για πρώτη φορά με δημόσια δήλωσή του ο Κύπριος πρόεδρος Ν. Χριστοδουλίδης. Για εβδομάδες το ζήτημα «ΝΑΤΟ» αναπαραγόταν με κυβερνητικές διαρροές προς τα κυπριακά ΜΜΕ, δίνοντας τροφή για ποικίλες αναλύσεις που εδράζονται στις ενέργειες Χριστοδουλίδη για μια ενισχυμένη σχέση με τις ΗΠΑ.

Το ερώτημα είναι: Υπάρχει όντως στρατηγικός σχεδιασμός για ένταξη στο ΝΑΤΟ με την υποστήριξη των ΗΠΑ, όπως δίνει την εντύπωση η κυπριακή κυβέρνηση, ή πρόκειται για μια παρατραβηγμένη επινόηση για να γεμίζει τις καθημερινές ανιαρές ειδήσεις;

Αντιδράσεις

H δήλωση Χριστοδουλίδη (28/11) ότι αναβαθμίζει τις σχέσεις της Κύπρου «έτσι ώστε όταν όλα είναι στη θέση τους, η Κυπριακή Δημοκρατία να μπορεί να γίνει κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ» προσέλκυσε το ενδιαφέρον ορισμένων διεθνών και περιφερειακών ΜΜΕ (AP News, ABC News). Μετά τη δήλωση του Κυπρίου προέδρου καταγράφεται επίσης για πρώτη φορά αντίδραση της Τουρκίας, όπου τα τουρκικά ΜΜΕ επικαλούνται πηγή του υπουργείου Αμυνας: «Η ελληνοκυπριακή διοίκηση δεν έχει επί του παρόντος αιτηθεί ένταξη στο ΝΑΤΟ, αλλά ακόμα και η προσπάθειά της είναι απαράδεκτη για την Τουρκία γιατί θα διασαλεύσει την ευαίσθητη ισορροπία στο νησί και θα επηρεάσει αρνητικά τη διαπραγματευτική διαδικασία με στόχο μια διευθέτηση» (Daily Sabah, 28/11).

H τουρκική πηγή σημειώνει ότι «οι διευρύνσεις του ΝΑΤΟ αποφασίζονται ομόφωνα και βασίζονται στις ανησυχίες εθνικής ασφάλειας των μελών του…». Πριν από λίγες ημέρες, καθώς στην Κύπρο φούντωνε η συζήτηση περί ένταξης στο ΝΑΤΟ, τα τουρκικά ΜΜΕ πρόβαλαν ανάλυση Τούρκου πρέσβη που υπογράμμισε το τουρκικό βέτο, υπενθυμίζοντας τη στάση που τήρησε η Τουρκία στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Καμία αντίδραση δεν υπάρχει από την Ελλάδα εκτός από τη γενικότερη θετική στάση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για την ενίσχυση των σχέσεων Κύπρου-ΗΠΑ. Ούτε η παραμικρή νύξη για ΝΑΤΟ!

Σοβαρότητα

Η εικόνα που εκπέμπει η κυπριακή κυβέρνηση δεν βοηθά. Πώς είναι δυνατόν ο πρόεδρος να προβαίνει σε δηλώσεις στο πόδι για ένα τόσο σοβαρό θέμα, προσερχόμενος σε μια τελετή για τον 8ο Διαγωνισμό Δεξιοτήτων. Αλλά και το περιεχόμενο της δήλωσής του προκαλεί περισσότερη σύγχυση. Ποιος ξέρει τι εννοεί όταν λέει ένταξη στο ΝΑΤΟ, όταν (θα) είναι «όλα τα πράγματα στη θέση τους». Πριν από τη λύση του Κυπριακού, στο πλαίσιο της επίλυσης ή μετά; Η έλλειψη τεκμηριωμένης θέσης φαίνεται επίσης από το απόλυτο κενό της δήλωσης: ποια είναι αυτά τα «πράγματα», πώς και ποιος θα τα βάλει «στη θέση τους»;

Η αξιολόγηση της πολιτικής Χριστοδουλίδη γίνεται πιο αυστηρή, αν συνυπολογίσει κανείς ότι αφού «φούσκωσε» τα μυαλά με… ΝΑΤΟ, τώρα εισηγείται: «Οσο πιο λίγα λέμε για αυτό το θέμα τόσο πιο κοντά είμαστε στον στόχο». Η πιθανότητα, όμως, να βρίσκεται σε εξέλιξη παρασκηνιακή διπλωματία με τις ΗΠΑ είναι μηδαμινή. Με βάση διασταυρωμένη πηγή, συζήτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ δεν έγινε στον Λευκό Οίκο (30/10) με τον απερχόμενο πρόεδρο Τζο Μπάιντεν. Μόνο ορισμένοι πρέσβεις στη Λευκωσία έχουν καταγράψει σε κατ’ ιδίαν επαφές «νύξεις» του προέδρου Χριστοδουλίδη για ΝΑΤΟ με τη μορφή ελεύθερης συζήτησης.

Εσωτερικές ανάγκες

Στην εξωτερική πολιτική, ο Χριστοδουλίδης και η κυβέρνησή του με βάση τις δημοσκοπήσεις καταγράφει ελαφρώς καλύτερα ποσοστά σε σύγκριση με τις πολύ χαμηλές μέχρι χείριστες επιδόσεις της στην εσωτερική διακυβέρνηση. Με τα πολλαπλά δημοσιεύματα μια μερίδα της κοινής γνώμης έχει πεισθεί ότι «κάτι γίνεται», ο Χριστοδουλίδης «κάνει παιχνίδι» με τις ΗΠΑ. Οι κυπριακές κυβερνήσεις έχουν εμπειρία από τη δημιουργία τέτοιων παραπλανητικών παιγνίων - ο Χριστοδουλίδης στο παρελθόν πρωταγωνίστησε επί προεδρίας Αναστασιάδη στον λαϊκισμό με τους αγωγούς (EastMed) και τη θωράκιση της ΑΟΖ.

Η προηγούμενη εμπειρία δεν έγινε μάθημα! Τα εγχώρια ΜΜΕ -εθισμένα στη μονοδιάστατη ενημέρωση που διοχετεύει το Προεδρικό- προσφέρουν και τώρα άπλετο χρόνο με αβασάνιστα ρεπορτάζ. Αλλά δεν διερωτώνται στο καίριο ζήτημα -την επίλυση του Κυπριακού- γιατί ο πρόεδρος δεν δείχνει ανάλογη σπουδή για προετοιμασία και αλλαγή του κλίματος. Ο ΥΠΕΞ Κωνσταντίνος Κόμπος αρκέστηκε να εξηγήσει (Τρίτο Πρόγραμμα ΡΙΚ, 27/11) ότι δεν έχουν νέα ακόμα για την άτυπη πενταμερή και απλώς περιμένουν να έρθει η βοηθός του γ.γ. του ΟΗΕ για να δουν αν θα ανοίξουν οδοφράγματα - ένα από τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, τα οποία ζητά ο Γκουτέρες εδώ και 7 χρόνια.

Εσωτερικό μέτωπο

Ο στόχος για ένταξη στο ΝΑΤΟ περιλαμβάνει πυκνές δηλώσεις και στοχευμένες διαρροές για εσωτερική κατανάλωση. Δεν περιλαμβάνει, όμως, την απαραίτητη συνεννόηση με τις πολιτικές δυνάμεις. Ο πρόεδρος θα μπορούσε να μοιραστεί σκέψεις με πολιτικούς αρχηγούς, τα δύο μεγάλα κόμματα (ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ) και, ιδίως, με εκείνη την πλευρά της Αριστεράς που έχει τις περισσότερες ενστάσεις. Καμία διαβούλευση δεν έγινε, ενώ ζωτικά ερωτήματα θα έπρεπε να μπουν στη βάσανο της μελέτης, της πρόβλεψης αντιδράσεων και πειστικά να απαντηθούν. Το κυριότερο βέβαια αφορά την επίδραση τέτοιων ενεργειών στην προσπάθεια για επανάληψη των διαπραγματεύσεων για την επίλυση του Κυπριακού.

Αντί να προηγηθεί μια τέτοια άσκηση, ο Χριστοδουλίδης φαίνεται να απολαμβάνει τις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις που ξέσπασαν μεταξύ ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ. Από αυτή την άποψη, ο Χριστοδουλίδης κατάφερε στο θέμα της δήθεν «ένταξης στο ΝΑΤΟ» να καθορίζει την ατζέντα της εσωτερικής επικαιρότητας εδώ και εβδομάδες, ενώ οι δύο δυνάμεις της αντιπολίτευσης παγιδεύτηκαν σε μεταξύ τους ανούσιες αντιπαραθέσεις.

Τριπλό πρόσωπο

Τον Οκτώβριο του 2021, ως ΥΠΕΞ ο Νίκος Χριστοδουλίδης ταξίδεψε στη Μόσχα, όπου υπέγραψε διμερείς συμφωνίες με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ που περιλάμβαναν ελλιμενισμό ρωσικών πολεμικών στη Λεμεσό. Τότε ο Χριστοδουλίδης δεν είχε την έγνοια του ΝΑΤΟ, ούτε καν την απλή ευθυγράμμιση με την Ε.Ε., παρά μόνο την προνομιακή μεταχείριση του Πούτιν από την κυβέρνηση Αναστασιάδη, την οποία με πληρότητα υπηρέτησε. Στη Δύση όμως, η Ευρώπη σιγόβραζε εξαιτίας της συγκρουσιακής πορείας που επέλεξε η Μόσχα με αποκορύφωμα την εισβολή στην Ουκρανία, όπως συνέβη τρεις μήνες μετά.

Ως υποψήφιος πρόεδρος ο Χριστοδουλίδης απέρριπτε τις θέσεις του ανθυποψηφίου του Αβέρωφ Νεοφύτου για «ένταξη στο ΝΑΤΟ», εκτιμώντας ότι η βαρύτητα της Τουρκίας στην Βορειοατλαντική Συμμαχία θα καθιστούσε την Κύπρο πιο ευάλωτη στους συσχετισμούς. Σήμερα, ο πρόεδρος Ν. Χριστοδουλίδης εμφανίζεται ως ο πλέον «ατλαντιστής», ολοκληρώνοντας μια στροφή 180 μοιρών. Η δική του εξήγηση βέβαια είναι ότι «βρίσκεται στη σωστή πλευρά της Ιστορίας». Αλλά, σε μια εποχή που όλα στην κυπριακή πολιτική βρίσκονται «ατάκτως ερριμμένα», ποιος θα ασχοληθεί με το πραγματικό διακύβευμα για την Κύπρο, την επίλυση του Κυπριακού;

*Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου