Είναι «απολιτίκ» η Eurovision;

Η αποπομπή της ολλανδικής συμμετοχής από τον 68ο διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision έφερε στο προσκήνιο με εκκωφαντικό τρόπο ένα ερώτημα που σέρνεται μέρες υπογείως: Μπορεί η Eurovision να αποκλείσει την πολιτική από τον διαγωνισμό; 

Φετινό μότο του διαγωνισμού είναι «Μας ενώνει η μουσική» και έχει γίνει μεγάλη προσπάθεια να αποκλειστεί κάθε σχόλιο, ενέργεια ή ακόμη και αντίδραση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί πολιτική. Όπου πολιτικό, φέτος, για την EBU, είναι ό,τι θα μπορούσε να μιλάει για τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας -και τη σφαγή των αμάχων εκεί- και κάθε κριτική για το Ισραήλ.

Το πρώτο ερώτημα που τίθεται εδώ είναι γιατί δεν ήταν πολιτική η απόφαση να αποκλειστεί η Ρωσία από τον διαγωνισμό πριν από δύο χρόνια, όταν οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις εισέβαλαν στην Ουκρανία. Τότε βέβαια οι περισσότεροι συμφωνούσαν ότι ο κακός της υπόθεσης ήταν η Μόσχα.

Αυτό που γίνεται στη Μέση Ανατολή δεν είναι πόλεμος; H Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου προέβη σε ένα απολύτως καταδικαστέο έγκλημα, εισέβαλε σε ισραηλινό έδαφος, περίπου 1.200 άνθρωποι σκοτώθηκαν και άνθρωποι απήχθησαν και κρατούνται όμηροι. H απάντηση του Ισραήλ προκάλεσε τον θάνατο σχεδόν 35.000 ανθρώπων, στη συντριπτική πλειονότητά τους αμάχων, ισοπέδωσε τη Λωρίδα της Γάζας, απέκλεισε την ανθρωπιστική βοήθεια για ένα από τα φτωχότερα μέρα του πλανήτη, ενώ επαπειλείται γενικευμένη χερσαία επίθεση στη Ράφα, το τελευταίο καταφύγιο για περίπου 1,5 εκατ. Παλαιστίνιους αμάχους. 

Αλλά ας πάμε πιο πέρα: Μήπως δεν είναι πολιτική η επιλογή της EBU να υπερηφανεύεται για το γεγονός ότι μέσα από τον μουσικό διαγωνισμό έχουν αναδειχθεί θέματα που άπτονται της ελευθερίας της έκφρασης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων της LGBTQ κοινότητας, οι Ευρωπαίοι πολίτες διδάσκονται τη συμπερίληψη και τον σεβασμό στη διαφορετικότητα; Αυτά τα θέματα έχουν αναδειχθεί μέσα από τον διαγωνισμό, μέσα από τη μουσική, και πολύ σωστά. Αλλά είναι επίσης θέματα πολιτικά. Τόσο πολιτικά και σημαντικά μάλιστα που μπορεί να κρίνουν την αποδοχή, τον σεβασμό και την αξιοπρέπεια ανθρώπων που ξεφεύγουν από τη συντηρητική κοινωνική νόρμα.

Όλα αυτά τα χρόνια, ακόμη και όσοι από εμάς δεν ενδιαφέρονταν ιδιαίτερα για τον διαγωνισμό, ή δεν τον παρακολουθούσαμε με ευλάβεια, ακούγαμε και διαβάζαμε για τις «συμμαχίες» -πολιτικές, γεωγραφικές, γεωπολιτικές- που έκριναν το αποτέλεσμα του διαγωνισμού. Μερικές φορές το είχαμε καταλάβει ότι συνέβαινε κιόλας.

Φέτος μάθαμε για περιστατικά λογοκρισίας, όπως το τατουάζ με το μήνυμα για τη Γάζα που έφερε η καλλιτέχνης της Ιρλανδίας και υποχρεώθηκε να το αλλάξει. Το Ισραήλ αναγκάστηκε να αλλάξει τους στίχους και τον τίτλο του τραγουδιού του, για να μην υπάρχει υποψία ότι παραπέμπει στα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου. Αυτές δεν ήταν πολιτικές αποφάσεις;

Μπορεί η μουσική να μείνει έξω από την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα; Οι καλλιτέχνες, τραγουδιστές, συνθέτες, στιχουργοί, χορευτές, δεν είναι πολιτικά όντα; Δεν έχουν θέσεις και γνώμες και απόψεις; Πρέπει να τις αποσιωπήσουν για να μη χαλάσει το «κλίμα ειρήνης»; Και όταν αυτό επιβάλλεται εν είδει νόμου, πόσο «απολιτίκ» μπορεί να χαρακτηριστεί η Eurovision;