Στο νέο του βιβλίο με τίτλο «Ο Βιτρούβιος στη χώρα των αντιπαροχών: εκφάνσεις της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής» (εκδόσεις Ελευθερουδάκης, με φωτογραφίες του Σέργιου Μοσχονά), ο Ηρακλής Καραμπάτος καταπιάνεται με μια περιήγηση σε διάφορες περιοχές της Αθήνας, στις οποίες κάποια κτίρια και μνημεία έχουν λειτουργήσει σαν σημαντικά τοπόσημα, αλλά, ταυτόχρονα, έχουν προκαλέσει ιστορικά μεγάλες συζητήσεις.
Σ’ αυτά συμπεριλαμβάνονται η Στοά του Αττάλου, το μνημείο των Αέρηδων, ο πολυχώρος REX, το αίθριο Δοξιάδη στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών, το «Χίλτον», το Αστεροσκοπείο Αθηνών, το Εθνικό Θέατρο, το Μουσείο της Ακρόπολης, ο Πύργος των Αθηνών, η Βιβλιοθήκη του ΕΜΠ, αλλά και η Θεολογική Σχολή Αθηνών.
Μέσα από την περιήγηση αυτή, με συνοδό -μέχρι κάποιο σημείο- τον Ρωμαίο αρχιτέκτονα και συγγραφέα Βιτρούβιο (Marcus Vitruvius Pollio, 80-15 π.Χ.), επισημαίνει τα κοινά, τις διαφορές, αλλά και τη φιλοσοφία της ελληνικής και ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής. Παράλληλα, μας εξοικειώνει με θεωρητικές έννοιες όπως η caritas (αγάπη για το αιώνια ωραίο), η cupiditas (αγάπη για το εφήμερο) και η utilitas (χρηστικότητα), ενώ με αφορμή το κτίριο του Εθνικού Θεάτρου και την πολυφωτογραφημένη πρόσοψή του εξαιτίας της πρόσφατης υπόθεσης βιασμών από τον Δημήτρη Λιγνάδη, μας εξηγεί τη ρωμαϊκή διαλεκτική σύζευξη ανάμεσα στο ηθικό δίπτυχο gravitas-dignitas (βαρύτητα-αξιοπρέπεια) και στο αισθητικό δίπτυχο firmitas-venustas (σταθερότητα-ομορφιά).
Την ίδια ώρα μάς περιγράφει μέσα από τα διαφορετικά κτίρια, τα οποία πραγματεύεται, τη διαμάχη ανάμεσα σε μια τάση λιτότητας και μινιμαλισμού -frugalitas την ονόμαζαν ο Σενέκας και ο Βιτρούβιος- και μια άλλη τάση, αυτή του ορναμενταλισμού, δηλαδή μια αρχιτεκτονική με εξωτερικά στολίδια και διακοσμητικά.
Οσον αφορά τα κτίρια του «Χίλτον» και του Πύργου των Αθηνών μας θυμίζει τις αντιδράσεις που προκάλεσαν τόσο εξαιτίας του μεγέθους τους, όσο και του ύψους τους, καθώς θεωρήθηκε ότι αποτελούν «ξένο σώμα» για την Αθήνα και ότι προσβάλλουν την Ακρόπολη, αφού με τον όγκο τους «κρύβουν» τον Ιερό Βράχο. Ιδιαίτερα για το «Χίλτον» υπήρξε και ιδεολογική αντίδραση, αφού πολλοί εκτίμησαν ότι «τουριστικοποιούσε» την πόλη. Οι αντιδράσεις αυτού του τύπου συνεχίζονται μέχρι και σήμερα, καθώς το δικαστήριο έχει αποφανθεί ότι οι δύο πάνω όροφοι του ξενοδοχείου «Coco-Mat Athens BC» των αδελφών Πωλ και Μιχάλη Ευμορφίδη, στην περιοχή Μακρυγιάννη, πρέπει να γκρεμιστούν.
Για τον δε Πύργο των Αθηνών αρκετοί θεωρητικοί της Αρχιτεκτονικής τον χαρακτήρισαν «μια ογκομετρική αποτυχία, ασύνδετη με την αττική παράδοση και συνέδεσαν αυτού του είδους τις κατασκευές με πολιτικές εξαρτήσεις από το νέο πολιτισμικό μοντέλο που προοδευτικά υιοθετούσε η Ελλάδα από το 1960 και μετά: το αμερικανικό... Θεωρήθηκε πως η εν Ελλάδι αμερικανικού τύπου αρχιτεκτονική ήταν ιδεολογικά διαποτισμένη και εξέφραζε με ενάργεια μια οικονομική και πολιτισμική εξάρτηση από τη Δύση».
Οπως λέει ο ίδιος ο Καραμπάτος, «αυτός ο επιμικτικός χαρακτήρας [των πολλαπλών κτιρίων που εξετάζονται] δεν είναι μια ιδιοσυγκρασιακή σύλληψη, παρά μια αναγκαιότητα, γιατί η Αθήνα μπορεί σήμερα να είναι μία, αλλά οι αρχιτεκτονικές της είναι πολύ περισσότερες».
Ως βασικές πηγές της αρχιτεκτονικής κακοδαιμονίας ο συγγραφέας προσδιορίζει «όχι μόνο τον εργολαβικό καιροσκοπισμό, τη διαφθορά του πολιτικού κατεστημένου, αλλά και κάτι άλλο: την αρχιτεκτονική ατολμία», ενώ ως προς την «αθηνοποίηση», δηλαδή το χτίσιμο πολλών ελληνικών πόλεων «με ενδογενείς αδυναμίες και προχειρότητα», συμπεραίνει ότι «ο Ελληνας αρχιτέκτονας έμεινε ποδηγετημένος από τον κτήτορα του οικοπέδου, δέσμιος μιας μονομανούς άρνησης της τόλμης, και του όχι νέου, αλλά καινούργιου».
Το βιβλίο αποτελεί ένα επιλεκτικό Πανόραμα ορισμένων εμβληματικών στιγμών της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας