Το 1975 ο Μίλαν Κούντερα αυτοεξορίζεται στο Παρίσι, όπου έζησε και έγραψε, όλη την υπόλοιπη ζωή του. Το 1985, και αφού είχε αφιερώσει πολύ χρόνο και ενέργεια ελέγχοντας και αναθεωρώντας τις μεταφράσεις των έργων του (κυρίως στις γλώσσες που γνώριζε: αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά), αποφασίζει να τακτοποιήσει τους λογαριασμούς του με τη δημοσιότητα: όχι πια συνεντεύξεις, όχι διασκευές ή προσαρμογές των έργων του για το θέατρο ή τον κινηματογράφο, όχι σχολιασμένες εκδόσεις, εξαφάνιση του προσώπου του δημιουργού πίσω από το έργο του, γενικά αυστηρός διαχωρισμός του ιδιωτικού από το δημόσιο.
Τις αρχές αυτές τις υποστήριξε επίμονα και με ζήλο, ιδίως στα δοκίμιά του, π.χ. την Τέχνη του μυθιστορήματος και τις Προδομένες διαθήκες (με τον εύγλωττο αυτόν τίτλο).
Δύσκολο έτσι να μιλήσεις για τον άνθρωπο, όσο ρόλο κι αν διαδραμάτισε στη ζωή σου. Για το έργο του, είπαμε, μιλάει το έργο του.
Ιδού όμως ένα σχετικό, απολύτως χαρακτηριστικό απόσπασμα από το προσωπικό του «λεξιλόγιο» στην Τέχνη του μυθιστορήματος (Εστία, 2023, σ. 157 κ.ε.):
ΜΥΘΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΟΣ (και η ζωή του). «“Ο καλλιτέχνης πρέπει [...] να κάνει τους μεταγενέστερους να πιστέψουν πως δεν έζησε ποτέ” λέει ο Φλωμπέρ. Ο Μωπασσάν δεν αφήνει να δημοσιευτεί το πορτρέτο του σε μια σειρά αφιερωμένη στους διάσημους συγγραφείς: “Η ιδιωτική ζωή ενός ανθρώπου και η μορφή του δεν ανήκουν στο κοινό”.
Ο Χέρμαν Μπροχ για τον εαυτό του, τον Μούζιλ και τον Κάφκα: “Και οι τρεις μας δεν έχουμε πραγματική βιογραφία”. Αυτό δεν σημαίνει πως η ζωή τους ήταν φτωχή σε γεγονότα, αλλά πως δεν προοριζόταν για να ξεχωρίσει, να γίνει δημόσια, να γίνει βιο-γραφία.
Ρωτούν τον Κάρελ Τσάπεκ γιατί δεν γράφει ποίηση. Η απάντησή του: “Γιατί απεχθάνομαι να μιλάω για μένα”. Το διακριτικό γνώρισμα του πραγματικού μυθιστοριογράφου: δεν του αρέσει να μιλάει για κείνον.
“Απεχθάνομαι να χώνω τη μύτη μου στην πολύτιμη ζωή των μεγάλων συγγραφέων και ποτέ κανένας βιογράφος δεν θα μπορέσει να ρίξει έστω μια ματιά στην ιδιωτική μου ζωή” λέει ο Ναμπόκοφ.
Ο Ιταλο Καλβίνο προειδοποιεί: σε κανέναν δεν θα πει ούτε μία αληθινή λέξη για την προσωπική του ζωή.
Και ο Φώκνερ θέλει “να ακυρωθεί σαν άτομο, να σβηστεί από την Ιστορία, χωρίς ν’ αφήσει πάνω της κανένα ίχνος, τίποτ’ άλλο από τυπωμένα βιβλία”. (Προσοχή: βιβλία, τυπωμένα βιβλία, δηλαδή όχι μισοτελειωμένα χειρόγραφα, όχι γράμματα, όχι ημερολόγια.)
Σύμφωνα με μια πασίγνωστη μεταφορά, ο μυθιστοριογράφος γκρεμίζει το σπίτι της ζωής του, για να χτίσει με τα τούβλα αυτά ένα άλλο σπίτι: το σπίτι του μυθιστορήματός του. Που σημαίνει ότι οι βιογράφοι ενός μυθιστοριογράφου ξεφτιάχνουν αυτό που έφτιαξε ο μυθιστοριογράφος και ξαναφτιάχνουν αυτό που ξέφτιαξε. Η δουλειά τους, καθαρά αρνητική από την άποψη της τέχνης, δεν μπορεί να φωτίσει ούτε την αξία ούτε το νόημα ενός μυθιστορήματος.
Απ’ τη στιγμή που ο Κάφκα τραβάει την προσοχή περισσότερο από τον Γιόζεφ Κ., έχει ξεκινήσει η διαδικασία του μεταθανάτιου θανάτου του».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας