Μόλις ανακοινώθηκε ότι κλείνει το βιβλιοπωλείο «Επί Λέξει», η αθηναϊκή πνευματική κοινότητα βυθίστηκε σε απέθαντη θλίψη. Το κέντρο αναφοράς της δεν υπάρχει και ούτε πρόκειται στη θέση του να εμφανιστεί κάτι παρόμοιο. Το «Επί Λέξει» ως χειροποίητο βιβλιοπωλείο στήθηκε από τη Μαρία Παπαγεωργίου και τους συνεργάτες της (Βάσω Αραβάνη, Θεόδωρο Καρακίτσο, Αναστάση Καραφωτιά) τον Δεκέμβριο του 2013. Εκείνη την εποχή η ελληνική πολιτική κοινωνία αντιμετώπιζε την πιο βαθιά και ριζική υπαρξιακή κρίση της, όπως ήταν η επονομαζόμενη δημοσιονομική κρίση. Το «Επί Λέξει» επί δώδεκα χρόνια άντεξε όλες τις κρίσεις που ακολούθησαν και κλείνει με όρους ειρωνείας της τύχης στην εποχή της «ανάπτυξης»!
Θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον ερευνητές να μελετήσουν την ιστορία του «Επί Λέξει» εντός της ιστορικής συγκυρίας των απανωτών κρίσεων. Πώς και γιατί ως πνευματικός φάρος έδειχνε πάντοτε τον δρόμο προς τους ανοιχτούς ορίζοντες! Εδώ θα περιοριστώ να αναλύσω τον ρόλο και τη λειτουργία του «Επί Λέξει» σε τρία επίπεδα: στο εμπορικό επίπεδο, στο διαβουλευτικό και στο πνευματικό.
Καταρχήν το «Επί Λέξει», όπως όλα τα βιβλιοπωλεία, ήταν τόπος πώλησης βιβλίων. Η διαφορά του από τα βιβλιοπωλεία-αλυσίδες ήταν ότι το βιβλίο ως αντικείμενο πώλησης δεν ήταν πρωτίστως εμπόρευμα. Ο εσωτερικός ανταγωνισμός στο προς πώληση αγαθό ανάμεσα στο εμπόρευμα και στο πνευματικό προϊόν έδιδε τα πρωτεία στην τιμή του αγαθού.
Η ιδιότυπη αυτή συνθήκη πώλησης του βιβλίου ως πνευματικού αγαθού συνέβαλε να αναπτυχθεί το «Επί Λέξει» ως «αγορά ιδεών». Πράγματι, όλοι εμείς που πηγαίναμε να προμηθευτούμε τα βιβλία μας, στις συναντήσεις μας με τους συνομιλητές μας διατυπώναμε τις απόψεις για την πολιτική και την πνευματική επικαιρότητα. Υποστηρίζαμε τις ιδέες μας με επιχειρήματα και αντεπιχειρήματα, σε συνθήκες ορθολογικού διαλόγου. Το «Επί Λέξει» λειτουργούσε ως φιλολογικό καφενείο.
Το τρίτο δομικό χαρακτηριστικό του «Επί Λέξει» είναι και το ουσιαστικότερο: η πνευματική εμπειρία του αναγνώστη έκανε τα πρώτα βήματά της σ’ αυτόν τον χώρο. Οποιος περνούσε το κατώφλι του βιβλιοπωλείου βίωνε μια συνθήκη την οποία μπορώ να ονομάσω «σύντηξη πνευματικών οριζόντων». Δηλαδή ενώ ο ίδιος έχει ενημερωθεί για το βιβλίο για το οποίο ενδιαφέρεται, οι άνθρωποι του «Επί Λέξει» με την ιδιαίτερη βιβλιοφιλική κατάρτισή τους πρόσθεταν επιπλέον πνευματικά στοιχεία στην προ-κατανόησή του. Η αγορά του βιβλίου δεν είναι μια απλή υλική πράξη. Εχει πολλαπλά επίπεδα πνευματικού αναστοχασμού. Κάθε φορά που έβγαινα από το βιβλιοπωλείο, έτρεχα στο γραφείο μου για να βυθιστώ, χωρίς περισπασμούς, στην ανάγνωση του βιβλίου που είχα στα χέρια μου. Η πνευματική εμπειρία μου στο «Επί Λέξει» λειτουργούσε αποτελεσματικά και δημιουργικά στην «απόλαυση του κειμένου».
Εν κατακλείδι σημειώνω ότι το «Επί Λέξει» ήταν το πνευματικό δημιούργημα της Μαρίας Παπαγεωργίου, στην οποία προσωπικά οφείλω απέραντη ευγνωμοσύνη, επειδή μετά από τόσα χρόνια στην «αγορά του βιβλίου», και η ίδια ως πνευματικός δημιουργός και εγώ ως συγγραφέας και ως αναγνώστης, κατακτήσαμε μια «χώρα» (κατά τον Πλάτωνα) που είναι οι πραγματολογικές συνθήκες των ανοιχτών οριζόντων σ’ έναν κόσμο που βυθίζεται στο σκοτάδι και στην αφάνεια.
* Πολιτικός φιλόσοφος
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας