Οι θεοί γνωρίζουν το μέλλον, οι άνθρωποι τα τωρινά, οι δε σοφοί τα επερχόμενα, δηλαδή το κοντινό μέλλον. Αυτό έλεγε ο Φιλόστρατος (Θεοί μεν γαρ μελλόντων, άνθρωποι δε γιγνομένων, σοφοί δε προσιόντων αισθάνονται), ο σημαντικός σοφιστής φιλόσοφος του 2ου και 3ου μ.Χ. αιώνα, που μάλιστα ενέπνευσε και τον Καβάφη. Αν αφήσουμε κατά μέρος τους θεούς που ούτε ξέρουμε πραγματικά αν υπάρχουν ούτε αν γνωρίζουν το απώτερο μέλλον και σταθούμε στις δύο άλλες κατηγορίες (σημειωτέον ότι οι σοφοί είναι κάτι άλλο από τους ανθρώπους!), για τις οποίες μπορούμε να έχουμε καλύτερη αντίληψη, τα ερωτήματα ως προς το αν έχει ισχύ σήμερα το αξίωμα του Φιλόστρατου, είναι πολλά.
Πρώτα απ’ όλα, οι άνθρωποι γνωρίζουν πράγματι σήμερα τα «γιγνόμενα»; Και δεν μιλάμε τόσο για την επιδημία των fake news. Θα πει κανείς: αν ήδη στην εποχή του Φιλόστρατου ο (ρωμαϊκός) κόσμος είχε ήδη μεγαλώσει πολύ και οι πληροφορίες μεταδίδονταν αργά, γιατί να μη γνωρίζουμε τα συγκαιρινά σήμερα που είμαστε ένα παγκόσμιο χωριό και οι πληροφορίες μεταδίδονται σε δέκατα του δευτερολέπτου; Αυτό είναι σωστό, με την υποσημείωση ωστόσο ότι, είτε από στόμα σε στόμα είτε, κυρίως, από την τηλεόραση και τα κοινωνικά δίκτυα, μαθαίνουμε μεγάλο ποσοστό ανούσιων πραγμάτων που συμβαίνουν γύρω μας (στο φιλικό και επαγγελματικό κύκλο, στην πόλη μας, στη χώρα μας) και λιγότερο μεγάλο ποσοστό των βαθύτερα ουσιωδών πραγμάτων που αφορούν τον κόσμο. Κι αυτό αφενός επειδή υπάρχουν πολλά φίλτρα (αρχεία που ανοίγουν ύστερα από πενήντα χρόνια, μυστικές συσκέψεις που μαθαίνονται πολύ αργότερα, οικονομικές και πολιτικές συμφωνίες κάτω από το τραπέζι, μηχανισμοί προπαγάνδας και ελέγχου της πληροφορίας), αφετέρου γιατί υπάρχει ένας τρομακτικός καταιγισμός πληροφοριών, που βασίζεται στη συνεχή ροή και εμποδίζει την ανάλυση. Θα μάθουμε λ.χ. για ένα εντυπωσιακό έγκλημα, θα ακούσουμε και κάποιον να λέει ότι «έχουμε γίνει Τέξας», ωστόσο κανείς δεν θα συμπληρώσει το καθοριστικό εκείνο έγκυρο στατιστικό στοιχείο που θα πει αν στην Ελλάδα έχει αυξηθεί ή μειωθεί η εγκληματικότητα. Οπότε η αίσθηση ότι γνωρίζουμε τα «γιγνόμενα» είναι συχνά ψευδής.
Κατά τον ίδιο τρόπο και με την ταχύτητα που εξελίσσονται τα γεγονότα και η τεχνολογία, είναι περίπου αδύνατο να μιλήσεις για «σοφούς» ή για κάποιους που να μπορούν σοβαρά να προβλέψουν το τι θα γίνει σε 20 χρόνια. Ο ορίζοντάς μας, για πολιτικοκοινωνικούς και άλλους λόγους, έχει στενέψει επικίνδυνα και με δυσκολία βλέπουμε τον επόμενο μήνα. Καταλαβαίνουμε ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας είναι ραγδαία και έχει πολλές θετικές πλευρές, δύσκολα όμως μπορούμε να ψυχανεμιστούμε αν οδηγούμαστε στην ευτυχία ή την καταστροφή.
Γι’ αυτό και η λέξη «σοφός» έχει περιπέσει σε αχρησία. Ισως σήμερα, εντέλει, να πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα στις κατηγορίες που απουσιάζουν από το αξίωμα του Φιλόστρατου: σοφός είναι αυτός που ξέρει τι έχει γίνει στο πρόσφατο παρελθόν. Και θεός, αυτός που ξέρει όλο το παρελθόν μας. Μέσα από τα βιβλία, βέβαια.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας