Σε περίοπτη θέση της βιβλιοθήκης μου υπάρχουν αγαπημένα κινηματογραφικά βιβλία. Μονογραφίες για σκηνοθέτες, μελέτες για κινηματογραφικά είδη, σχολές και κινήματα, ιστορίες κινηματογράφου, λεξικά. Αλλά και περιοδικά, αποκόμματα εφημερίδων, διάφορα ντοκουμέντα. Τις πιο ουσιαστικές γνώσεις μου για το σινεμά από εδώ τις πήρα, παρ’ όλες τις σπουδές και το μεταπτυχιακό στο πανεπιστήμιο. Αυτό που μου έδωσαν δεν είναι απλώς γνώση, αλλά και τρόπο σκέψης, κριτική αξιολόγηση.
Ενα πανεπιστημιακό Συνέδριο για την «κινηματογραφική κριτική», που οργανώθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, θεώρησα ότι θα ήταν μια ενδιαφέρουσα και χρήσιμη εκδήλωση. Και ήταν, βασικά όμως στο μέτρο που αφορούσε κινηματογραφικά περιοδικά καθώς και εφημερίδες και σάιτ με κριτικές από επαγγελματίες και μη κριτικούς. Τα κινηματογραφικά βιβλία απουσίαζαν. Αυτά δεν συνιστούν κριτική, συνήθως μάλιστα υψηλού επιπέδου; Εν τέλει, πώς ορίζεται η κινηματογραφική (και όχι μόνο) κριτική; Μια μελέτη, ένα δοκίμιο δεν είναι κριτική;
Πρόθεση του Συνεδρίου ήταν να αφορά «και τους “ερασιτέχνες” θεατές που θέλησαν να γράψουν ή να διαβάσουν μια κριτική για κάποια ταινία». Σήμερα, που στην Ελλάδα δεν κυκλοφορεί πλέον κανένα κινηματογραφικό περιοδικό (!) και οι εφημερίδες και οι κινηματογραφικές τους στήλες λιγοστεύουν ολοένα, δεν θα ήταν πολλαπλά χρήσιμη μια επαφή αυτών των «ερασιτεχνών» θεατών με τα κινηματογραφικά βιβλία; Γιατί αυτά υπάρχουν.
Προσωπικά δοκίμασα όλες τις εμπειρίες που σχετίζονται με την κινηματογραφική κριτική. Στα είκοσι χρόνια μου έβγαλα περιοδικό με το χαρτζιλίκι μου («Φάσμα») και στη συνέχεια υπήρξα ευτυχής συνεργάτης σημαντικών περιοδικών («Σύγχρονος κινηματογράφος», «Σινεμά») και περιοδικών με κινηματογραφικά αφιερώματα («Κούρος», «Διαβάζω»). Εκτιμώ πολύ κάποιους κριτικούς, με τους οποίους μάλιστα είμαι και φίλος. Και έχω την τιμή και την ευχαρίστηση να γράφω στην «Τρίτη Ματιά» σκέψεις μου για τον κινηματογράφο. Από όλες αυτές τις εμπειρίες, πήρα χαρά.
Ομως την πιο μεγάλη χαρά την ένιωσα όταν έγραφα τα κινηματογραφικά μου βιβλία. Υποθέτω ότι την ίδια χαρά θα ένιωσαν όσοι έχουν γράψει βιβλία για τον κινηματογράφο. Εννοώ βιβλία που συνιστούν κινηματογραφικά δοκίμια, συνδυάζοντας τη γνώση με την προσωπική εμπειρία και την αναζήτηση ενός ύφους – όταν δηλαδή κριτική αξιολόγηση, εμπειρία και στιλ γίνονται ένα αξεδιάλυτο σύνολο.
Για να ασχοληθεί κανείς στην Ελλάδα μ’ ένα τέτοιο βιβλίο, πρέπει να έχει πάθος και γνώση για το θέμα του, και να διαθέτει τόλμη στα όρια του θράσους. Γιατί ξέρει ότι οικονομικά δεν θα έχει κανένα όφελος. Κι ότι μπορεί να μη βρεθεί καν εκδότης για το βιβλίο του.
Κι όμως, γνωρίζω αρκετούς που τόλμησαν να γράψουν. Και εκδότες που ρίσκαραν να εκδώσουν. Το Συνέδριο δεν τους έδωσε την ευκαιρία να ακουστούν.
Το άρθρο μου αυτό ας θεωρηθεί, λοιπόν, ένας φόρος τιμής στα ελληνικά κινηματογραφικά βιβλία, στους συγγραφείς τους (κριτικούς, πανεπιστημιακούς ή απλούς μελετητές) και στους εκδότες τους.
*Σκηνοθέτης, διευθυντής Film Studies BA MA New York College, Athens, University of Greenwich, UK
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας