Παρακολουθώντας τα σχετικά με τις εκλογές –και όχι μόνο– μου έρχεται επίμονα στον νου η εικόνα του πλατωνικού σπηλαίου στην Πολιτεία: σε έναν χώρο που μοιάζει με σπηλιά, κάτεργο και τόπο θεάματος για τους δεσμώτες που βρίσκονται εκεί αλυσοδεμένοι παιδιόθεν, και όπου απουσιάζει το άγγιγμα, μία πομπή ανθρώπων παρελαύνει πίσω από την πλάτη τους κουβαλώντας θαύματα, σκεύη και αγάλματα και διάφορα πέτρινα και ξύλινα ζώα.
Λόγω μιας φωτιάς που υπάρχει πίσω από τη σκηνή, οι σκιές αυτού του παράδοξου θιάσου προβάλλονται στον τοίχο της σπηλιάς απέναντι από τους δεσμώτες, έτσι που εκείνοι να πιστεύουν ότι αυτές είναι πραγματικά όντα και όχι οι αντανακλάσεις τους. Βλέποντας μάλιστα να περνούν ξανά και ξανά οι ίδιες σκιές και να ακούγονται οι ίδιοι ήχοι, βάζουν στοιχήματα μεταξύ τους σχετικά με τη σειρά εμφάνισής τους επί σκηνής, στην αέναη επανάληψή τους.
Ο δεσμώτης που θα τολμήσει να σπάσει τα δεσμά του είναι αυτός που θα ανακαλύψει το τέχνασμα του μαριονετίστα, που αθέατος κινεί τα νήματα και αιχμαλωτίζει το κοινό του με το απατηλό θέαμα. Είναι όμως επίσης εκείνος που, αν επιστρέψει στο σπήλαιο και μιλήσει στους άλλους δεσμώτες για την αλήθεια, όχι μόνο δεν θα τους πείσει αλλά και θα κινδυνεύσει να πεθάνει.
Η συχνή συζήτηση για συστημικές και αντισυστημικές δυνάμεις στην πολιτική μας ζωή μού άφηνε πάντοτε απορίες. Ποιος είναι συστημικός και ποιος όχι, και γιατί; Η απάντηση στην οποία έχω φτάσει είναι ότι ως αντισυστημικός ορίζεται –αρνητικά ή θετικά– αυτός που πιστεύει και καταγγέλλει ότι οι «συγκλονιστικές» πολιτικές αντιπαραθέσεις που «φτάνουν στο κόκκινο» θυμίζουν τα παιχνίδια των δεσμωτών και είναι συχνά εκτός θέματος, αν το θέμα είναι η δύσκολη αλήθεια για τη ζωή μας: ζούμε σε μια χώρα με μειωμένη ανεξαρτησία όπου οι πιο σημαντικές αποφάσεις μοιάζει να παίρνονται όλο και πιο μακριά από μας. Από τα πάνω και από τα έξω.
Τα αποτελέσματα των τελευταίων εκλογών έδειξαν ότι όποιος τολμά να δει τα δύσκολα και να μιλήσει, κινδυνεύει να γευτεί το πικρό ποτήρι. Δεν συμφωνώ με αυτούς που λένε ότι αυτοί που καταγγέλλουν το σύστημα είναι παγιδευμένοι σε μια στείρα άρνηση.
Χρωστάμε ευγνωμοσύνη σε όσους καταφέρνουν να δείξουν όλες τις διαστάσεις του θεάματος που καλύπτει το δεσμωτήριο ή αλλιώς την εξάρτησή μας: κοινωνικές, πολιτικές, πολιτισμικές γεωπολιτικές. Αν η φωνή τους σιγήσει, θα χαθεί όχι η άρνηση αλλά ένα θετικό «όχι» που κυοφορεί την ελευθερία. Αυτό ήταν το νόημα του «όχι» που ακούστηκε ενάντια στα Μνημόνια, γέμισε το Σύνταγμα και πλειοψήφησε στο ματαιωμένο δημοψήφισμα. Ιδιο κατ’ ουσίαν με το ΟΧΙ που ακούστηκε το 1940 και έγινε η μήτρα της εθνικής αντίστασης. Οι φωνές που τολμούν να το προφέρουν σήμερα, δεν πρέπει να σιγήσουν.
