Από πολύ μικρός αγάπησα με πάθος το σινεμά. Κι όμως αναγκάστηκα πολλές φορές να το στερηθώ. Ηταν οι εποχές που σχεδόν όλες οι ταινίες που επιθυμούσα περισσότερο να δω ήταν απαγορευμένες για μένα, επειδή απλά δεν είχα συμπληρώσει τα 15 μου χρόνια. Ηταν οι «Ακατάλληλες» ταινίες, με αυτό το αρχικό «Α» που έκανε όλη τη διαφορά.
Και τι δεν σκεφτόμουνα για να βρω τρόπους να μπω στις μαγικές αίθουσες που με καλούσαν σαν να ένιωθαν τον καημό μου. Τα καλοκαίρια ήταν πιο εύκολο, μπορούσες να δεις την ταινία από κάποιο απέναντι μπαλκόνι ή ταράτσα, αλλά τον χειμώνα μόνη μου διέξοδος ήταν το λαϊκό σινεμά ενός φίλου της οικογένειας όπου έβλεπα ταινίες από την καμπίνα προβολής.
Ποιες ήταν αυτές οι «Ακατάλληλες» ταινίες που με γοήτευαν περισσότερο; Από τη μια μεριά, ήταν συνήθως αστυνομικά, μυστηρίου, φιλμ νουάρ (τότε δεν ήξερα φυσικά την ονομασία τους), φαντασίας και επιστημονικής φαντασίας, αλλά και πολλά γουέστερν. Κι από την άλλη μεριά, κάποιες τολμηρές ταινίες με προκλητικούς τίτλους που μάλιστα χαρακτηρίζονταν «αυστηρώς ακατάλληλες».
Βέβαια, στην πραγματικότητα, όταν πλέον ήμουνα σε ηλικία για να μπορώ να τις βλέπω, συνειδητοποίησα ότι το «Ακατάλληλο» ήταν συνήθως παραπλανητικό. Οι (τότε) επιτροπές αξιολόγησης ήταν ικανές για ένα πιστόλι ή για ένα παθιασμένο φιλί να βγάλουν μια ταινία «Ακατάλληλη». Και χαρακτήρισαν «αυστηρώς ακατάλληλη» τη «Σιωπή» του Μπέργκμαν (και τον ίδιο… «μέγα αρχιπορνογράφο» σε σελίδα μεγάλης καθημερινής εφημερίδας!), για μια ταινία που εδώ και χρόνια προβάλλεται ως… κατάλληλη από 13 ετών!
Σήμερα βέβαια θεωρώ ότι η βία στον κινηματογράφο δεν γνωρίζει όρια και είναι αποδεκτή σχεδόν απ’ όλους. Το συνειδητοποιώ βλέποντας και πολλούς από τους μαθητές μου. Δεν τους τρομάζει (με τη γενικότερη έννοια) η βία στις ταινίες, δεν τους αναστατώνει. Ισως μάλιστα εμένα να με τρομάζουν περισσότερο μ’ αυτή την έννοια κάποιες ταινίες που βλέπω μαζί τους!
Στην οθόνη των αιθουσών, των τηλεοράσεων, στις πλατφόρμες και στα κινητά τηλέφωνα, παρελαύνουν ατελείωτες σκηνές βίας και αίματος υπογραμμισμένες ρεαλιστικά με τα τελειότερα ειδικά εφέ. (Κάνω μοιραία τη σύγκριση με τη σκηνή του μπάνιου στο «Ψυχώ», όπου τη θέση των εφέ αντικαθιστούν η μουσική και το μοντάζ).
Η βία έχει ενσωματωθεί πλέον με τέτοιο τρόπο στην καθημερινή οπτικοακουστική πραγματικότητα ώστε δεν σοκάρει σχεδόν κανέναν. Οταν ο Ταραντίνο ρωτήθηκε κάποια στιγμή γιατί υπάρχει τόση βία στις ταινίες του, δικαιολογήθηκε «μα γιατί έχει πλάκα»!
Σ’ αυτόν τον αστερισμό της απάθειας απέναντι στον καταιγισμό της βίας που ζούμε, σκέφτομαι ταινίες που θα κατάφερναν να κάνουν τους θεατές τους να αντιδράσουν, με όποιον τρόπο, ακόμα και με την αμηχανία τους…
Αυτές όμως είναι σκέψεις που δικαιούνται ένα άλλο άρθρο. Το επόμενο.
*Σκηνοθέτης, διευθυντής Film Studies BA, MA New York College, Athens, University of Greenwich, UK
