Ετοιμοι από καιρό

Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, ο Πάμπλο Πικάσο ήταν ήδη διάσημος και καταξιωμένος ως πρωτοποριακός ζωγράφος. Μεταπολεμικά, είχε προσχωρήσει στο Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας (ΚΚΓ), το οποίο, το 1949, του ζήτησε να σχεδιάσει την αφίσα για το Συνέδριο των Οπαδών της Ειρήνης, που επρόκειτο να διεξαχθεί ταυτόχρονα στο Παρίσι και στην Πράγα, από τις 20 έως τις 26 Απριλίου του ίδιου έτους. Η ταυτόχρονη διεξαγωγή του Συνεδρίου σε δύο διαφορετικές πόλεις σχετίζεται με την άρνηση των γαλλικών αρχών να επιτρέψουν την είσοδο στους αντιπροσώπους των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, λόγω του ψυχροπολεμικού κλίματος, το οποίο είχε λάβει ήδη μεγάλες διαστάσεις.

Αυτός ο διαχωρισμός γίνεται μόλις τέσσερα χρόνια μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ασφαλώς προδικάζει τις μετέπειτα παγκόσμιες πολιτικές εξελίξεις, την αντιπαλότητα που αναπτύχθηκε ανάμεσα στο Δυτικό και το Ανατολικό Μπλοκ, αλλά και την πορεία των κινημάτων ειρήνης που γιγαντώθηκαν στα μετέπειτα χρόνια, υπό την απειλή του πυρηνικού ολέθρου, αλλά και λόγω της άμεσης εμπλοκής των Αμερικανών στον πόλεμο του Βιετνάμ.

Ο Πικάσο ανταποκρίθηκε στο αίτημα του ΚΚΓ άμεσα, σχεδιάζοντας το γνωστό πλέον «περιστέρι της Ειρήνης», θέμα με το οποίο είχε ασχοληθεί ήδη από το 1936, διόλου συμπτωματικά, καθώς τότε ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος στην πατρίδα του, Ισπανία. Η αμεσότητα απόκρισης του ζωγράφου ξάφνιασε και, όταν ρωτήθηκε πώς σχεδίασε ένα τέτοιο σύμβολο «σε μόλις δέκα λεπτά», απάντησε «δεν είναι δέκα λεπτά, είναι πενήντα χρόνια και δέκα λεπτά», αναφερόμενος στο σύνολο της καλλιτεχνικής πορείας του, που τον κατέστησε «έτοιμο από καιρό».

Το πολύ γνωστό αυτό περιστατικό ας αποτελέσει όχημα προς ένα εξηγητικό σχήμα για τις τελευταίες εξελίξεις στον ελληνικό καλλιτεχνικό χώρο: Για όλους όσοι ξαφνιάζονται και αναρωτιούνται για την αμεσότητα της ταχύτητας, το πρωτοφανές της μαζικότητας και εξάπλωσης και τη μοναδικότητα του παλμού, στην αντίδραση σύσσωμου του καλλιτεχνικού κόσμου σε αυτό το τουλάχιστον άκαιρο, άσκοπο, αχρείαστο και αψυχολόγητο Προεδρικό Διάταγμα 85/2022, ας καταστεί σαφές ότι ακριβώς αυτό αποτέλεσε τη θρυαλλίδα για ένα ξέσπασμα - αντίδραση σε μια χρόνια σοβούσα παθογένεια.

Είναι ενδεικτικό ότι η κυβέρνηση δεν τολμά να εφαρμόσει, κουρελιάζοντάς τες, τις διατάξεις που η ίδια είχε, κομπορρημονώντας, ψηφίσει, κατά των συγκεντρώσεων, των διαδηλώσεων, των καταλήψεων κτιρίων και οδών, της παρεμπόδισης της κυκλοφορίας. Οι εορτασμοί για τα πενηνταπεντάχρονα του Μάη του ’68 και τα πενηντάχρονα των γεγονότων της Νομικής και του Πολυτεχνείου έχουν ήδη ξεκινήσει και είναι σε πλήρη εξέλιξη, όχι με εθιμοτυπική, αλλά με ουσιαστική έννοια και περιεχόμενο. Το δε κεντρικό σύνθημα «ψωμί, παιδεία, ελευθερία» παραμένει επίκαιρο, όσο ποτέ.

 * (Ph.D.)2, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής Φυσικής - Υπολογιστικής Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης