Δίχως ντροπή, δίχως νόμο

Το μέσο ενημέρωσης και ερευνητικής δημοσιογραφίας light-housereport έχει κατά καιρούς γίνει ιδιαίτερα ενοχλητικό για τις ελληνικές αρχές. Προ μηνών λ.χ. κατηγόρησε την Ελληνική Αστυνομία ότι κρατά ως «σκλάβους» κάποιους μετανάστες χρησιμοποιώντας τους για pushbacks άλλων μεταναστών στον Εβρο. Τα ρεπορτάζ δημοσιεύτηκαν σε άλλα συνεργαζόμενα με αυτό μέσα, όπως οι εφημερίδες Le Monde, The Guardian, το περιοδικό Der Spiegel κ.ά.

Αυτές τις μέρες δημοσίευσε -μαζί πάλι με μεγάλα ξένα μέσα, ενώ την είδηση αναδημοσίευσε και η «Εφ.Συν.»- κάτι ακόμη ανατριχιαστικότερο: το ιταλικό κράτος βάζει αιτούντες άσυλο σε πλοία της γραμμής Ελλάδας-Ιταλίας, ελληνικών συμφερόντων, και τους επιστρέφει εδώ. Για τον σκοπό αυτό οι αιτούντες άσυλο, συνήθως Αφγανοί, Σύροι, Ιρακινοί, φυλακίζονται στους κάτω ορόφους των πλοίων, σε πρόχειρες φυλακές, κλειδωμένοι σε παλιές σπασμένες τουαλέτες ή δεμένοι με χειροπέδες περασμένες σε σωλήνες, σε χώρους αποθήκευσης. Τους δίνουν ένα μπουκάλι νερό, λέει το ρεπορτάζ, και τους αφήνουν εκεί για τις 12-20 ώρες που διαρκεί το ταξίδι. Αυτοί γράφουν στους τοίχους ονόματα και ημερομηνίες, σαν σε οποιαδήποτε άλλη φυλακή.

Την ώρα δηλαδή που τουρίστες και φορτηγατζήδες ταξιδεύουν ανυποψίαστοι και πίνουν ανέμελοι την μπίρα τους στα σαλόνια των πάνω ορόφων, στα αμπάρια υπάρχουν κλειδαμπαρωμένοι ή και δεμένοι με χειροπέδες μετανάστες και πρόσφυγες. Κάποτε η Δύση άρπαζε σκλάβους από την Αφρική και τους μετέφερε σε αμπάρια πλοίων στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Τώρα μεταχειρίζεται τους αιτούντες άσυλο πάλι σαν σκλάβους στα αμπάρια, που αυτή τη φορά τούς επιστρέφει ως ανεπιθύμητους, με τον ίδιο τρόπο και τα ίδια σχεδόν δεσμά.

Τα ερωτήματα, αμείλικτα: Τι ρόλο παίζει η ελληνική πλοιοκτήτρια εταιρεία; Πληρώνεται και αν ναι από ποιον; Ποια η τύχη των αιτούντων άσυλο όταν ξαναβγαίνουν σε ελληνικό έδαφος; Σε ποιο βαθμό είναι και η Frontex (και η Ευρώπη γενικότερα) συμμέτοχη σε όλα αυτά;

Αλλά υπάρχουν και βαθύτερα ερωτήματα: αν λ.χ. οι παρακολουθήσεις θέτουν ζητήματα κράτους δικαίου, αυτή η μεταχείριση τι είδους θέματα ανακινεί; Γιατί οι παρακολουθούμενοι έχουν ονοματεπώνυμο και, αν θέλουν, μπορούν κάπως να αντιδράσουν. Ενώ οι αιτούντες άσυλο είναι ανώνυμες σκιές, κείνται σε μια νομική περιοχή εκτός κάθε έννοιας δικαίου, σε μια σκοτεινή περιοχή χωρίς κανένα δίχτυ προστασίας. Είναι άνθρωποι δίχως στέγη, δίχως νόμο, όχι όμως από επιλογή δική τους, όπως στην ταινία της Βαρντά. Είναι σβησμένα ίχνη στην έρημο της βαρβαρότητας.

Αν η Ευρώπη και οι κυβερνήσεις που ασπάζονται τέτοιες μεθόδους, μαζί με τις εταιρείες που τις υποστηρίζουν, πιστεύουν ότι κάνουν τη βρόμικη δουλειά για χάρη των πολιτών τους που δεν θέλουν μετανάστες -αλλά και ούτε θέλουν να ξέρουν πώς αυτοί εκδιώκονται-, οι άνθρωποι με στοιχειώδη ευαισθησία πρέπει να ζητήσουν αναλυτική πληροφόρηση και δημόσια συζήτηση. Οσοι θέλουν βίαιες επαναπροωθήσεις να μην κρύβονται πίσω από αστυνομικούς και λιμενικούς. Και όσοι δεν θέλουν, να μην κρύβονται πίσω από τη δήθεν άγνοια. Εστω με μια ελάχιστη υποψία ενοχής στη χαυνωμένη συνείδησή τους.