Γονείς και τέκνα

Το μυθιστόρημα «Πατέρες και γιοι» (1862, στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ζαχαρόπουλος και τις εκδόσεις Αγρα) του Ρώσου συγγραφέα Ιβάν Τουργκένιεφ (1818-1883) τοποθετείται στη ρωσική επαρχία των μέσων του 19ου αιώνα. Ο Αρκάντι Κιρσάνοφ επισκέπτεται τον πατέρα του Νικολάι και τον θείο του Πάβελ στο κτήμα τους, συνοδευόμενος από τον φίλο του Γεβγκένι Μπαζάροφ. Ο τελευταίος δηλώνει μηδενιστής (όρος που εμφανίζεται για πρώτη φορά), μη αποδεχόμενος αρχές, κανόνες, θεσμούς, πρεσβεύοντας την οριστική ανατροπή όλων αυτών και την εκ του μηδενός οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας.

Ομού, ο δυναμικός Μπαζάροφ και ο περιστρεφόμενος γύρω του, ως ετερόφωτος δορυφόρος, Αρκάντι κριτικάρουν σαρκαστικά την παλαιά γενεά και την τάξη πραγμάτων που αυτή έχει εγκαταστήσει, οι δε Μπαζάροφ και Πάβελ Κιρσάνοφ φτάνουν στο σημείο να μονομαχήσουν. Αγλάισμα της λογοτεχνικής καταγραφής του χάσματος των γενεών, το έργο θυμίζει τις «Νεφέλες» του Αριστοφάνη, όπου ο νεαρός Φειδιππίδης δεν διστάζει να ξυλοφορτώσει τον πατέρα του Στρεψιάδη, έχοντας νωρίτερα πάρει ειδικά «μαθήματα» Αδικου Λόγου από τον Σωκράτη και του τρόπου να κερδίζει αντιδικίες κάνοντας χρήση του.

Στα προηγούμενα, ας αντιπαραβάλουμε δύο πρόσφατα περιστατικά. Πρώτον, την περιπέτεια της οικογένειας του Δημήτρη Ινδαρέ, σκηνοθέτη της ταινίας «Ο Τσαλαπετεινός του Γουαϊόμινγκ» (1995), η οποία απέσπασε τα βραβεία Καλύτερης Ταινίας και Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη εκείνης της χρονιάς στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Στην ταινία εξιστορούνται τρεις μήνες από τη ζωή ενός εικοσάχρονου, που προσπαθεί να κάνει τα απαραίτητα βήματα για την ουσιαστική του ενηλικίωση, σε ένα οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον όπου αυξάνεται διαρκώς η ένταση των υπόρρητων αντιφάσεων. Παρά τα 30.000 εισιτήρια που «έκανε» η ταινία στην πρώτη της προβολή, ο σκηνοθέτης έγινε ευρύτερα γνωστός πρόσφατα, όταν αυτός και οι δύο γιοι του ξυλοκοπήθηκαν άγρια μέσα στο σπίτι τους από δυνάμεις των ΕΚΑΜ και με κατασκευασμένο κατηγορητήριο, σύρθηκαν σε μια δίκη όπου το τελευταίο κατέπεσε.

Το δεύτερο περιστατικό αφορά τη φερόμενη συγκάλυψη μιας υπόθεσης μικρής ποσότητας ναρκωτικών στην οποία εμπλέκεται νεαρό μέλος της οικογένειας του νυν υπουργού Προστασίας του Πολίτη. Αντιπαραβάλλοντας τις δύο υποθέσεις, στην πρώτη έχουμε ψυχραιμία και αξιοπρέπεια, παρά την κραυγαλέα χρήση άσκοπης βίας και την οργανωμένη επιχείρηση ηθικού διασυρμού μιας οικογένειας. Στη δεύτερη περίπτωση έχουμε κραυγές αλαζονείας και αμετροέπειας του υπουργού και επιπρόσθετα, σιωπή από το μέλος της οικογένειάς του που κατηγορείται για κατοχή ναρκωτικών: ούτε διάψευση ούτε επιβεβαίωση - τίποτα. Η οικογένεια Ινδαρέ δοκιμάστηκε σκληρά και βγήκε νικήτρια και περισσότερο ενωμένη, δίνοντας μέσα από τη δοκιμασία της ένα θετικό σήμα στην κοινωνία. Στη δεύτερη περίπτωση, ποιο ακριβώς είναι το σήμα που εκπέμπεται προς την κοινωνία;

*(Ph.D.)2, Αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής Φυσικής - Υπολογιστικής Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης