Ενας ωραίος σκηνοθέτης. Ενας ωραίος άνθρωπος

Τους ανθρώπους τούς συνδέουν συνήθως κοινές ιδέες και κοινές αντιλήψεις. Τις ονομάζω «εκλεκτικές συγγένειες». Το ν’ αγαπάς τις ίδιες ταινίες με κάποιον είναι εκλεκτική συγγένεια. Αυτή με έκανε να θεωρώ φίλο μου τον σκηνοθέτη Ερρίκο Ανδρέου, που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, χωρίς να έχουμε συναντηθεί πολλές φορές. Κι όμως, τρεις συναντήσεις μας υπήρξαν καταλυτικές.

Η πρώτη ήταν στα μαθητικά μου χρόνια, όταν είδα στο σινεμά μόνο το τρέιλερ της πρώτης του ταινίας («Εφιάλτης»), καθώς η ταινία ήταν «ακατάλληλη». Μου προξένησε τόσο μεγάλη εντύπωση που έμεινα με την επιθυμία να τη δω οπωσδήποτε, κάπου, κάποτε…

Η δεύτερη συνάντησή μας έγινε… 20 χρόνια αργότερα όταν, ως σύμβουλος του Βασίλη Βασιλικού (διευθυντή προγράμματος στην ΕΡΤ) και υπεύθυνος του ελληνικού προγράμματος, οργάνωσα ένα αφιέρωμα στις ελληνικές αστυνομικές ταινίες. Είδα επιτέλους τον «Εφιάλτη» σε μια αίθουσα προβολών, μόνος, σε φιλμ 35 χιλιοστών (βίντεο ακόμα δεν υπήρχε).

Πάντα ήμουν λάτρης του αστυνομικού είδους, αλλά αυτή η ταινία πήγαινε πιο πέρα, στον χώρο του ψυχολογικού θρίλερ α λα «Ψυχώ». Μόνο που αντί για άνδρα με διχασμένη προσωπικότητα, είχαμε γυναίκα – και μάλιστα μια ηθοποιό, τη Βούλα Χαριλάου, που έως τότε έπαιζε συνήθως σε μελό!

Εκτός από την ίδια την ταινία (με την ευρηματική σκηνοθεσία, την υπέροχη τζαζ μουσική του Πλέσσα, την εκπληκτική ασπρόμαυρη φωτογραφία και ηθοποιούς πειστικούς σε ρόλους εντελώς έξω απ’ ό,τι είχαν παίξει μέχρι τότε), θαύμασα την τόλμη ενός σκηνοθέτη 23 ετών. Σε οποιαδήποτε άλλη χώρα, αν σκηνοθέτης έκανε τέτοια ταινία, θα του έλεγαν «Μπράβο, κάνε τώρα και μια δεύτερη!». Εδώ, ο κινηματογραφικός χώρος τού είπε κάτι σαν «Ασε τα περίεργα και φέρσου… ελληνικά»(!). Τελικά ο Ανδρέου υπηρέτησε πολλά είδη, πάντα με επαγγελματισμό, ποιότητα και αγάπη (συχνά με θαυμαστά αποτελέσματα).

Η τρίτη συνάντησή μας έγινε σπίτι του, με τη γυναίκα του, την ηθοποιό Νόρα Βαλσάμη –ιδανική όχι μόνο σε κομεντί, όπως τη γνωρίσαμε, αλλά και ως femme fatale για νουάρ ταινίες–, και με τη συγγραφέα και σεναριογράφο Βίκυ Χασάνδρα. Αφορμή, μια συνέντευξή του για το ντοκιμαντέρ μου για τις ελληνικές ταινίες μυστηρίου και φαντασίας «Ξένες σε ξένη χώρα». Ηταν ένα υπέροχο, αξέχαστο βράδυ γεμάτο σινεμά. Από τότε κάποιοι καφέδες, κάποια τηλέφωνα κι ύστερα σιωπή, η αρρώστια και το τέλος.

Να τι δεν πρόλαβα να του πω: Ερρίκο, ήσουν ωραίος, ευγενής και αφάνταστα δημιουργικός. Τώρα που έφυγες, ίσως γραφτούν οι καλύτερες κριτικές για σένα. Στην Ελλάδα οι αξιόλογοι καλλιτέχνες δικαιώνονται συνήθως μετά θάνατον. Εσύ πρέπει να το κατάλαβες νωρίς αυτό.

Γι’ αυτό και πάντα ακολούθησες στη ζωή σου αυτά που πίστευες ότι αξίζουν: ο έρωτας και η δημιουργία. Τα έζησες και τα δύο πλέρια, ολοκληρωμένα, απόλυτα.

Αντίο, αγαπημένε φίλε.

*Σκηνοθέτης, διευθυντής Film Studies BA, MA New York College, Athens, University of Greenwich, UK