Το κινηματογραφικό περιοδικό Sight and Sound δημοσιεύει κάθε δεκαετία, ύστερα από ψηφοφορία κυρίως κριτικών αλλά και σκηνοθετών, μια λίστα με τις «100 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών»! Ολες βαθμολογικά.
Αν ρωτούσα βέβαια τους φοιτητές μου ποια είναι «η καλύτερη ταινία όλων των εποχών», θα μου απαντούσαν πολύ φυσικά «Μα δεν υπάρχει τέτοια ταινία, κύριε!». Και θα είχαν δίκιο. Ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει δει έστω το ένα δέκατο των ταινιών «όλων των εποχών» για να είναι σε θέση να κρίνει τις καλύτερες;
Επειτα: δεν υπάρχει ένα σινεμά, αλλά πολλά. Υπάρχουν ταινίες για το πλατύ κοινό (mainstream) και ταινίες καλλιτεχνικές για ένα κοινό πιο ψαγμένο, πειραματικές, καλτ, κ.ά. Σε όλες αυτές τις κατηγορίες υπάρχουν σημαντικές ταινίες, αλλά δεν μπορεί να τις ισοπεδώνει κανείς κάτω από την ταμπέλα γενικά του «σινεμά», όπως συμβαίνει στη λίστα του περιοδικού. Με ποια κριτήρια να συγκρίνει κανείς ταινίες όπως η «Καζαμπλάνκα» ή ο «Νονός», από τη μια μεριά, με ταινίες του Μπέλα Ταρ ή της Μάγια Ντέρεν, από την άλλη; Με ποια κριτήρια θα σύγκρινε κανείς, στον χώρο του βιβλίου, τον Τζέιμς Τζόις με την Αγκαθα Κρίστι; Πόσο πιο κάτω μπορεί να πέσει η κριτική;
Οι ταινίες μοιάζουν με άλογα στον ιππόδρομο που αγωνίζονται να πλασαριστούν στη λίστα του περιοδικού. Κι αυτό οργανώνεται και προβάλλεται περήφανα κάθε δεκαετία! Αυτή τη φορά ο κλήρος έβγαλε ως καλύτερη την ταινία «Ζαν Ντιλμάν» της Σαντάλ Ακερμάν, μια σημαντική ταινία 200 λεπτών, εντελώς ιδιαίτερη και ακραία πειραματική. Η ταινία της Ακερμάν είναι ταινία «προς ανακάλυψη» για τους πολλούς και «προς επανεκτίμηση» για τους λίγους, αλλά σίγουρα όχι «η καλύτερη ταινία όλων των εποχών». Γιατί έτσι προβάλλεται για λάθος λόγους και με λάθος τρόπους!
Θυμάμαι κάτι ανάλογο που είχε συμβεί το 1963 στην Ελλάδα όταν η «Σιωπή» του Μπέργκμαν είχε προβληθεί λίγο-πολύ ως ταινία… πορνό και ο σκηνοθέτης είχε χαρακτηριστεί «μέγας αρχιπορνογράφος» από δημοσιογράφο και συγγραφέα μεγάλης καθημερινής εφημερίδας. Μπήκε πολύς κόσμος στην ταινία αλλά βγήκε φυσικά βρίζοντας.
Αναρωτιέμαι τι παρακινεί τους υπεύθυνους του Sight and Sound σ’ αυτήν την ανά δεκαετία ισοπέδωση της έννοιας «σινεμά». Δεν νομίζω ότι είναι λόγοι πολιτικής ορθότητας. Μπορεί να είναι κι αυτοί, αλλά πιο πολύ θεωρώ ότι είναι ένα είδος σνομπισμού. Μια εγωιστική, ναρκισσιστική μανία να παρουσιάσουν υποκειμενικές (και καθόλα σεβαστές) επιλογές ως απόλυτα αντικειμενικές αξίες.
Θα μπορούσαν να παρουσιάζουν τις ταινίες χωρίς βαθμολογία, απλά ως αγαπημένες προσωπικές επιλογές τους που όλες μαζί συνθέτουν τα πολλά και τόσο διαφορετικά πρόσωπα του κινηματογράφου. Αλλά αυτοί, ως σύγχρονοι Μωυσήδες, προτιμούν να μας παραδίδουν τις… 100 εντολές κάτω από μια ταμπέλα τόσο πομπώδη και ανόητη («οι καλύτερες ταινίες όλων των εποχών») που φαντάζει αυτοσαρκαστική.
* σκηνοθέτης, διευθυντής Film Studies BA, MA New York College, Athens, University of Greenwich, UK
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας