Η μεγάλη διαίρεση

Εν όψει της επικείμενης συζήτησης στη Βουλή για το φλέγον ζήτημα των υποκλοπών, μετά την κατάθεση ξεχωριστών από κάθε πολιτικό κόμμα πορισμάτων, ας θυμηθούμε τι υποστήριζε για τα Κοινοβούλια ο πρόσφατα απολεσθείς Γάλλος φιλόσοφος, ανθρωπολόγος και κοινωνιολόγος Μπρούνο Λατούρ (1947 – 2022). «Στα Κοινοβούλια δεν συμβαίνουν και πολλά, δεν έχουν πλέον και τόσο μεγάλη σημασία», επισημαίνει ο Λατούρ.

Συνεχίζει, δε, λέγοντας ότι αυτό δεν οφείλεται τόσο στην κατίσχυση της αγοράς και των οικονομικών συμφερόντων επί της πολιτικής ή στην επικράτηση του ιδιωτικού στον δημόσιο χώρο, αλλά στο ότι δεν έχουν εξελιχθεί με ανάλογο τρόπο οι μέθοδοι εκπροσώπησης των κοινωνικών ομάδων, ώστε τα θέματά τους να εισέρχονται στα Κοινοβούλια.

Ο λόγος που συμβαίνουν αυτά, σύμφωνα με τον Λατούρ, είναι διότι οι παγκόσμιες ελίτ έχουν πλέον κατασταλάξει στην άποψη ότι ο υπάρχων κόσμος δεν επαρκεί για να μετέχουμε όλοι οι άνθρωποι που κατοικούμε τον πλανήτη σε ένα κοινό πλαίσιο ισότιμης πρόσβασης στα αγαθά, την ευημερία, την ασφάλεια και όλα τα υπόλοιπα που έχουμε να μοιραστούμε ως ανθρωπότητα εν συνόλω.

Εχοντας καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα, οι παγκόσμιες ελίτ έχουν από καιρό λάβει και τις αντίστοιχες αποφάσεις, πετυχαίνοντας να πάρουν με το μέρος τους ένα μεγάλο τμήμα των κυβερνώντων όπου γης. Ο Λατούρ μάς καλεί να δούμε υπό αυτό το πρίσμα τρία φαινόμενα (τα οποία μπορεί σε πρώτη ματιά να φαίνονται σχετικά ασύνδετα, ωστόσο θεωρεί ότι υφίστανται στενές, υφέρπουσες και αμοιβαίες μεταξύ τους σχέσεις): την παγκοσμιοποιημένη απορρύθμιση, την ιλιγγιώδη αύξηση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων και, τέλος, την κλιματική αλλαγή.

Εχοντας επισημάνει αυτόν τον σύγχρονο διαχωρισμό σε ευνοούμενους και πληβείους, ας θυμηθούμε επίσης ότι στο εμβληματικό έργο του «Ουδέποτε υπήρξαμε μοντέρνοι» (Σύναλμα, 2000) ο Λατούρ έχει αναφερθεί σε έναν επιπλέον διαχωρισμό, τη Μεγάλη Διαίρεση. Αυτή αφορά το χάσμα του νεωτερικού ανθρώπου με τις αρχαϊκές κοινωνίες, την αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου από τη φύση, την αποκοπή της τεχνοεπιστήμης από την κουλτούρα.

Σε μια ρηξικέλευθη και τολμηρή προσπάθεια γεφύρωσης των παραπάνω διαιρέσεων και υπέρβασης των αντινομιών, ο Λατούρ επισημαίνει ότι κακώς η κοινωνιολογία ασχολείται αποκλειστικά με τη μελέτη των ανθρώπινων κοινωνιών. Και εισηγείται ότι θα πρέπει να υιοθετήσουμε μια καίρια ολιστική προσέγγιση όπου οι μελέτες μας θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν ανθρώπινες και μη ανθρώπινες οντότητες. Ετσι θα σχεδιαστεί ένα νέο τοπίο εξέλιξης, όπου θα επαναπροσδιορίζονται τα της δημόσιας ζωής και κυρίως τα διακυβεύματά της. Ιδού, μαζί με όλα τα άλλα, μια ενδιαφέρουσα οπτική για να παρακολουθήσουμε τη δημόσια συζήτηση για τις υποκλοπές στη Βουλή.

 * (Ph.D.)2, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής Φυσικής – Υπολογιστικής Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης