Οταν ήμουν μικρός και πήγαινα στον κινηματογράφο, μου έκανε εντύπωση ένας περίεργος τίτλος που έβγαινε πάντα τελευταίος: «directed by…». Yστερα ακολουθούσε ένα όνομα και αμέσως μετά άρχιζε η ταινία. Τι να σήμαινε άραγε αυτός ο τίτλος; Σίγουρα, πάντως, δεν αναφερόταν σε όνομα ηθοποιού.
Πολύ σύντομα θα μάθαινα ότι αναφερόταν στο όνομα του σκηνοθέτη της ταινίας – χωρίς, εννοείται, να καταλαβαίνω τι έκανε αυτός ο σκηνοθέτης για να δικαιούται τον τελευταίο τίτλο, βάζοντας ουσιαστικά την υπογραφή του στην ταινία. Κι είναι αλήθεια ότι ούτε κάποιοι από τους υποψήφιους φοιτητές μου, όταν έρχονται να γραφτούν, ξέρουν τι ακριβώς κάνει ο σκηνοθέτης μιας ταινίας.
Σπουδάζοντας σινεμά συνειδητοποίησα ότι η ιστορία κινηματογράφου γράφεται μέσα από τους σκηνοθέτες και, ευτυχώς ή δυστυχώς, μέσα από τους ίδιους πάντα σκηνοθέτες. Σε όλα τα σχετικά βιβλία διάβαζα τα ίδια ονόματα και αντίστοιχα τις ίδιες ταινίες. Οπου κι αν κοίταζα, έπεφτα πάντα στους ίδιους εκπροσώπους για κάθε είδος, κίνημα ή σχολή. Λάτρεψα τον Χίτσκοκ, λάτρεψα και τον Γκοντάρ. Αλλά πόσος Χίτσκοκ, πόσος Γκοντάρ; (Τα ονόματα είναι ενδεικτικά, βάλτε δίπλα τους όποια άλλα θέλετε.) Το ερώτημα είναι το ίδιο: Πόσες καλές ταινίες έχουν κάνει ακόμα και οι μεγαλύτεροι σκηνοθέτες;
Πνιγόμουν. Αρχισα να λοξοκοιτάζω και αλλού. Κι είναι αλήθεια ότι όλο και ανακάλυπτα πολύ καλές ταινίες με όχι γνωστά ονόματα σκηνοθετών και άλλες, με εντελώς άγνωστα ονόματα. Κι επειδή όποιος ψάχνει βρίσκει, έπεσα πάνω σ’ ένα λεξικό που έμελλε να με συντροφεύει χρόνια, ακόμα και σήμερα, μέσα από τις αλλεπάλληλες εκδόσεις του.
Το έχει γράψει ένας απίστευτα καλλιεργημένος και σοφός κινηματογραφικά άνθρωπος, καθηγητής στη Σορβόνη, ο Jean Tulard. Είναι ένα λεξικό σκηνοθετών με εξώφυλλο τον Κλιντ Ιστγουντ αλλά μέσα από τις σελίδες του παρελαύνουν… 3.500 σκηνοθέτες! Υπάρχει πλήρης φιλμογραφία για τον καθένα, σχολιασμένη έτσι που να αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για να σχηματίσεις άμεσα μια γνώμη. Λίγα αλλά καίρια σχόλια, και κυρίως χωρίς προκαταλήψεις και περιορισμούς. Ενας πραγματικός θησαυρός.
Κάπως έτσι, σκέφτομαι, θα μπορούσε να γραφτεί μια εναλλακτική ιστορία κινηματογράφου. Με τις καλές ταινίες, από όπου κι αν προέρχονται. Ανακάλυψα ότι ακόμα και μέτριοι και κακοί σκηνοθέτες έχουν κάνει καλές ταινίες – πολλές φορές μία μονάχα, αλλά καλή!
Ετσι, κάθε φορά που με ρωτάνε ποιους σκηνοθέτες αγαπώ, απαντώ… με ταινίες! Το σινεμά το διδαχτήκαμε κυρίως μέσα από τα ονόματα μεγάλων σκηνοθετών. Κι όμως, όταν το σκέφτομαι, πάντα ταινίες κυριεύουν το μυαλό μου. Είναι δίκαιο, νομίζω. Ισως αυτό να επιθυμούν κατά βάθος και όλοι οι σκηνοθέτες – μικροί, μεγάλοι, ξεχασμένοι ή της μόδας, ζώντες ή φευγάτοι στο υπερπέραν: να θυμόμαστε τις ταινίες τους.
* σκηνοθέτης, διευθυντής Film Studies BA, MA New York College, Athens, University of Greenwich, UK
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας