«Τον διάβασε σαν σκουπίδι»

Ο ρομποτικός κάδος διαχείρισης απορριμμάτων στο κέντρο της Αλεξανδρούπολης, μας λέει ο αντιδήμαρχος της πόλης, τον «διάβασε» σαν σκουπίδι. Τα φάρμακά του, που πέταξε κατά λάθος μέσα σ’ αυτόν μαζί με τα σκουπίδια και που για να τα βρει έσκυψε ή σχεδόν μπήκε όπως λένε στον κάδο, βρέθηκαν άθικτα μετά τη δική του πολτοποίηση από το «έξυπνο» μηχάνημα. Μαζί και η συνταγή στην οποία ήταν γραμμένο το όνομά του. Στην αρχή οι αυτόπτες μάρτυρες του «θεάματος» τον «διάβασαν» σαν άστεγο που έψαχνε τροφή στα σκουπίδια. Αργότερα είπαν ότι δεν ήταν.

Τον περιγράφουν ως νέο άντρα περίπου 40 ετών. Το όνομά του δεν ακούστηκε ακόμα ούτε ως μνημόσυνο. Ηξεραν άραγε οι μη άστεγοι, οι άστεγοι της πόλης, αλλά και κάθε περαστικός από αυτήν πώς λειτουργεί το είδος αυτό του κάδου, που εν είδει οβελίσκου στέκεται στον δημόσιο χώρο της; Γνώριζαν αν υπάρχει και ποιος θα ήταν ένας πιθανός κίνδυνος και τι θα πρέπει να αποφεύγουν κατά τη χρήση του; Ποιος ήταν υπεύθυνος για τον έλεγχο των ρυθμίσεων; Μπορούσαν οι ρυθμίσεις αυτές να διαφοροποιηθούν σε έκτακτες περιπτώσεις; Και το ποιο σημαντικό: δεν είχε περάσει από τον νου των εφευρετών να εφοδιάσουν το «έξυπνο» ρομπότ με επιπλέον συστήματα ασφαλείας, έτσι ώστε αφού δεν μπορεί να διακρίνει ένα σκουπίδι από έναν άνθρωπο, τουλάχιστον να ειδοποιεί με τη φωνή του για πιθανό κίνδυνο ή ακόμα να μην ενεργοποιείται αμέσως ο μηχανισμός πολτοποίησης;

Ανθρωποι και μηχανές ανταλλάσσουν ρόλους. Και αυτό υπήρξε μια προαιώνια επιθυμία του ανθρώπου που αποτυπώθηκε σε μύθους, οράματα και πειραματισμούς από τον Τάλω, το ρομπότ-φύλακα της Κρήτης, μέχρι τις ρομποτικές θεραπαινίδες του Ηφαίστου, τα ρομπότ του Αριστοτέλη για τις δουλειές αλλά και τα αυτόματα του Ηρωνα στους ελληνιστικούς χρόνους. Ολα αυτά, αλλάζοντας σχήματα και μορφές με επίμονη προσήλωση στο ομοίωμα του ανθρώπου δημιουργού τους, έχουν ταξιδέψει ανά τους αιώνες στο ανθρώπινο φαντασιακό για να αποκτήσουν υπόσταση και να διεκδικήσουν νέα δικαιώματα σήμερα.

«Προσέξτε» λέει στον Ντάνιελ Μπλέικ η κοινωνική λειτουργός που στο ομότιτλο έργο του Κεν Λόουτς, σε αντίθεση με τους ψυχρούς συναδέλφους της, βοηθά ανθρώπους σαν αυτόν οι οποίοι δεν ξέρουν πώς να συμπληρώσουν ηλεκτρονικά τις αιτήσεις για να διεκδικήσουν κάποιο επίδομα. Αν δεν τα συμπληρώσετε σωστά, θα χάσετε κάθε δικαίωμα και θα σας βγάλουν στον δρόμο. Ξέρετε πόσοι σημαντικοί άνθρωποι είναι άστεγοι; Αυτό που συνέβη στην Αλεξανδρούπολη φωτίζει άλλη μία πτυχή της σχέσης του ανθρώπου με την τεχνολογία.

Για να μην αφήνει τραγικές «παράπλευρες ζημίες» η -συχνά ανεξέλεγκτη- τεχνολογική πρόοδος απαιτείται η συνεχής κοινωνική επαγρύπνηση που θέτει τον άνθρωπο, στεγασμένο ή άστεγο, προνομιούχο ή πένητα, πάνω από τη μηχανή.