«Η δασκάλα»

Καλοκαίρι του '80 ήρθα στην Ελλάδα από το Παρίσι για διακοπές και δέχτηκα μια πρόταση από την ΕΡΤ για να σκηνοθετήσω ένα σίριαλ. Αρνήθηκα ευγενικά και αντιπρότεινα μια μίνι σειρά με αυτοτελή επεισόδια βασισμένα σε διηγήματα Ελλήνων συγγραφέων. Ηθελα όμως ιδιαίτερα κείμενα, παράξενα, που θα μπορούσα να μετατρέψω σε μικρά ψυχολογικά θρίλερ, σ’ ένα δηλαδή από τα είδη που αγαπώ περισσότερο.

Δεν ήταν εύκολο να βρω. Και ψάχνοντας έπεσα σ’ ένα διήγημα του Γιώργου Ιωάννου, τη «Δασκάλα», που κανείς βέβαια δεν θα μπορούσε να το χαρακτηρίσει «ψυχολογικό θρίλερ», αλλά εμένα μου φάνηκε ιδανικό γι’ αυτό που ήθελα να κάνω.

Μια δασκάλα νυχτερινού σχολείου, γυρίζοντας σπίτι της, συναντά στις σκάλες έναν παλιό μαθητή της για τον οποίο έτρεφε πάντα ιδιαίτερη συμπάθεια. Τον προσκαλεί να ανέβει στο διαμέρισμά της. Αλλά η συμπεριφορά του νεαρού είναι παράξενη, γιατί μοιάζει σαν να έχει έρθει εκεί για άλλο σκοπό…

Ναι, η ιστορία διέθετε όλα τα στοιχεία για ένα ψυχολογικό θρίλερ από τη μεριά της δασκάλας: μια ερωτική σχέση ανολοκλήρωτη και αινιγματική, μυστήριο, αγωνία και μια έκπληξη-ανατροπή στο τέλος. Αρκεί όλα αυτά να ακολουθούσαν το στιλ του είδους. Και αρκεί βέβαια να συμφωνούσε σ’ αυτό ο ίδιος ο συγγραφέας.

Ο Γιώργος Ιωάννου, εκτός από καλός συγγραφέας, ήταν και υπέροχος άνθρωπος. Δέχτηκε να κάνουμε μαζί τη διασκευή, και μάλιστα έδειξε να απολαμβάνει τις δόσεις μυστηρίου και αγωνίας που προσθέταμε. Φυλάω ακόμα με συγκίνηση το βιβλίο του (τη συλλογή διηγημάτων «Επιτάφιος θρήνος») με τις ευχαριστίες του.

Ποια όμως θα υποδυόταν τη δασκάλα; Εκεί δεν είχα καμιά αμφιβολία. Η Εύα Κοταμανίδου, αυτή η τόσο αισθαντική ηθοποιός με την υπέροχη φωνή που είχα θαυμάσει στον «Θίασο» του Αγγελόπουλου, φάνταζε για μένα ιδανική επιλογή. Ηταν μια παρουσία γήινη και αέρινη συγχρόνως, με μετρημένες κινήσεις και τέλεια αίσθηση του κινηματογραφικού ρυθμού. Και τα «Παράξενα Ελληνικά Διηγήματα» είχαν απίστευτα εγκωμιαστικές κριτικές για όλους, και ειδικά για εκείνη.

Κάθε ταινία είναι ένα ταξίδι. Με κάποιους που ίσως να μην ξαναδείς ποτέ. Μέχρι που έφυγε από τον κόσμο μας, δεν ξαναείδα τον Γιώργο Ιωάννου. Ούτε την Εύα (εκτός από κάποιες κουβέντες, πάντα θερμές, που ανταλλάξαμε μέσα από τηλεφωνήματα), μέχρι που πληροφορήθηκα πριν από λίγες μέρες και τη δική της αναχώρηση.

Κι όμως, αυτό το ταξίδι μαζί τους δεν το ξεχνώ ποτέ. Είναι κάτι σαν θαύμα που συμβαίνει στις ευτυχείς κινηματογραφικές στιγμές: όταν καλείται ο καθένας μας να καταθέσει κάτι πολύ δικό του, πολύ προσωπικό, που μέσα από τη διαδικασία της ταινίας γίνεται συγχρόνως μια μοναδική εμπειρία την οποία μοιράζεται γενναιόδωρα μαζί με όλους τους άλλους.

* σκηνοθέτης, διευθυντής Film Studies BA MA, New York College, Athens