Μια ταινία που με συγκίνησε πολύ

Είδα πρόσφατα μια ταινία που δεν λέει να βγει από το μυαλό μου. Είναι ελληνική, του 2020, και φυσικά δεν έχει προβληθεί ακόμα στις αίθουσες. Κι όμως, τη συνοδεύουν ήδη εξαιρετικές συμμετοχές και κριτικές σε μεγάλα φεστιβάλ, μαζί με την υποψηφιότητα για την καλύτερη ξένη ταινία στα Οσκαρ. Ο τίτλος της; «Μήλα».

Ενας άνδρας έχει χάσει τη μνήμη του. Δεν είναι ο μόνος. Κι άλλοι κάτοικοι της πόλης υποφέρουν από αμνησία. Φαίνεται ότι πρέπει να ακολουθήσουν ένα πρόγραμμα με την ονομασία «Νέα ταυτότητα» και μερικές συγκεκριμένες οδηγίες. Η πιο σημαντική: να αποτυπώνουν τις σημαντικές στιγμές τους σε μια φωτογραφία πολαρόιντ για να τις θυμούνται.

Ταινίες με θέμα την απώλεια της μνήμης έχουμε ξαναδεί. Τα «Μήλα» όμως έχουν τη δική τους φωνή. Δεν παραπέμπουν ούτε στην επιστημονική φαντασία, ούτε είναι μια απολύτως ρεαλιστική ταινία. Ισορροπούν θαυμαστά ανάμεσα στα δύο, επιλέγοντας στιγμές από τη γνωριμία του μοναχικού ήρωα με απλούς περαστικούς αλλά και μια «ομοιοπαθή» κοπέλα.

Οσο η ταινία προχωράει με ρυθμό ούτε αργό ούτε εκβιαστικά γρήγορο, με μικρές πινελιές, άλλοτε δραματικές κι άλλοτε μ’ ένα υποδόριο χιούμορ, καταλαβαίνεις ότι κάτι άλλο πρέπει να κρύβεται πίσω απ’ όλα αυτά. Και η αποκάλυψη του φινάλε, ήρεμη, λιτή όπως όλη η ταινία, αλλά έντονα συγκινησιακή, μου έφερε στο μυαλό το αριστουργηματικό «Σ’ αγαπώ σ' αγαπώ» του Αλέν Ρενέ. Εκεί ο ήρωας δέχεται να χρησιμοποιηθεί ως πειραματόζωο για να γυρίσει με μια χρονομηχανή στο παρελθόν πιστεύοντας ότι έτσι θα φωτίσει τη μυστηριώδη αυτοκτονία της αγαπημένης του.

Πόσο επιλεκτική είναι η μνήμη; Πόσο το παρελθόν θα μας στοιχειώνει όσο αρνούμαστε να το αντιμετωπίσουμε; Κι ακόμα κι αν το κάνουμε, δεν θα εξακολουθεί να μας επηρεάζει πάντα, αφού είναι ένας ενιαίος χρόνος με το παρόν αλλά και το μέλλον; Αυτά είναι τα καίρια ερωτήματα που θέτουν, η καθεμιά με τον δικό της τρόπο, οι δύο ταινίες.

Η ταινία του Χρήστου Νίκου είναι φυσικά μια πρώτη ταινία. Κι όμως δεν το δείχνει καθόλου: με σκηνοθετική ματιά ώριμη, με ρυθμό απόλυτα ελεγχόμενο και γνήσια συγκίνηση που αναδίνει κάθε πλάνο του σχεδόν μοναδικού πρωταγωνιστή της (Αρης Σερβετάλης).

Αλλά μια τέτοια ταινία δεν γίνεται μόνη της. Τον παραγωγό της, τον Ηρακλή Μαυροειδή, τον γνωρίζω πολλά χρόνια. Εχει στο ενεργητικό του μια φιλμογραφία που αριθμεί μερικές από τις πιο σημαντικές ταινίες των τελευταίων χρόνων. Σε όλες τους διακρίνω πάντα αυτό που τον ξεχωρίζει: τη φλόγα, το πάθος ενός αιώνιου έφηβου που λατρεύει αυτό που κάνει, όπως όλοι οι δημιουργικοί παραγωγοί που έγραψαν τη δική τους ιστορία στον κινηματογράφο.

* σκηνοθέτης, διευθυντής Film Studies BA MA, New York College, Athens