Μικρός είναι τελικά ο κόσμος…

Εμπλεξα πάλι με τις λέξεις. Συγκεκριμένα, με μία που έβλεπα πρώτη φορά. Τη βρήκα (ή με βρήκε) στην πολίτικη μηνιαία εφημερίδα της Αθήνας «Ο Πολίτης», Δεκέμβριος 2017. Την έψαχνα ένα πρωινό κι αφού τη βρήκα ταξίδεψα μαζί της (συμβαίνουν αυτά με τις λέξεις) μέχρι το μεσημέρι: εκφαντορική.

Από άρθρο του Νίκου Θ. Κόλμαν: «Ο Φαναριώτης στοχαστής Αδαμάντιος (Διαμαντής) Ανεστίδης», Πολίτης φιλόλογος (1933-2013) που δίδαξε σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της Αθήνας, με σημαντικό, όπως πληροφορούμαι, δοκιμιακό/επιστημονικό έργο. Η εν λόγω λέξη περιέχεται σε φράση από τον επικήδειο λόγο τού, προφανώς φιλόλογου, Χρήστου Πλέγκα: «Δίδαξες ότι η πολιτιστική μας κληρονομιά είναι δεδομένη μόνο ως εκφαντορική προσωπικού βιώματος».

Στο επίτομο λεξικό του Δημητράκου που έψαξα, η λέξη δεν υπάρχει. Υπάρχουν όμως οι: εκφαίνω, εκφανής, έκφανσις και εκφαντικός, όλες με τη σημασία του βγάζω στο φως, αποκαλύπτω, φανερώνω, εκδηλώνω, εκδηλωτικός και άλλα όμοια.

Υπάρχει βέβαια στο Google· αναφορές, με ανάλογες σημασίες του εκφαντικού, αλλά και με κάποιες επί πλέον· π.χ. αποκαλυπτικός, εξαγγελτικός, ερμηνευτικός, παραστατικός κ.α.ο., με κυριότερη την εκκλησιαστική αποκάλυψη (εκφαντορικός, εκφαντορία και εκφαντορικώς, επίρρημα) σε κείμενα του Διονύσιου Αρεοπαγίτη.

Τη βρήκα όμως σε παλιό λεξικό «Της Ελληνικής Γλώσσης Κατά το Ελληνικόν Λεξικόν του Γουλιέλμου Πάπε…» κ.λπ., τέταρτη έκδοση, «Εν Αθήναις Εκ του Βιβλιοπωλείου Π. Δ. Σακελλαρίου 1887», με επιμέλεια και δαπάνη Αθανασίου Α. Σακελλαρίου. [Οι Αθ. και Π. Σακελλαρίου, πατέρας και γιος, ήταν από τους πρωτοπόρους της Αθήνας τυπογράφους/εκδότες, μετά τους Ανδρέα Κορομηλά (πρόγονος της φίλης συγγραφέα/ξεναγού Μαριάννας Κορομηλά) και Ανέστη Κωνσταντινίδη].

Στο λεξικό των Σακελλαρίου λοιπόν καταχωρίζονται τα: εκφαντικός, εκφαντορία και εκφαντορικώς, πάλι με ίδια σημασία, αλλά με πηγές, εκτός από τον Διονύσιο Αρεοπαγίτη, τον Ιάμβλιχο και τον Μάξιμο από την Τύρο.

Μπλέξαμε! Τι συμβαίνει τώρα με το λεξικό των Σακελλαρίου· τρίτομο παρακαλώ, δερματόδετο. Συμβαίνει πρώτον: Είναι δώρο του μεγάλου αδελφού μου, του Γιώργου, που πέθανε πριν από δέκα χρόνια και ήταν μανιακός με τα βιβλία, μανία που κόλλησε στις φυλακές και τις εξορίες και που, για όσους γνωρίζουν, είναι μανία αθεράπευτη.

Συμβαίνει δεύτερον: ο αδελφός μου έκανε… εκφαντορία (αποκάλυψη) του τρίτομου λεξικού, μέσα από στοίβα βιβλίων και άλλων αντικειμένων πεταμένων πλάι σε κάδο σκουπιδιών, μου είπε μάλιστα στο τηλέφωνο (ασύλληπτα διαχυτικός άνθρωπος· έξω καρδιά!): «Αμα δεις τι δώρο σου κονόμησα, θα πάθεις πλάκα!».

Συμβαίνει τρίτον (κάτι που δεν είχα προσέξει έως τώρα, στα τριάντα χρόνια που έχω το λεξικό στην κατοχή μου!): Ο πρώτος τόμος, που περιέχει και τα εκφαντορικά, φέρει σφραγίδα βιβλιοπωλείου. Την είδα και τρελάθηκα, γιατί συνδέει άμεσα τον Φαναριώτη στοχαστή Διαμαντή Ανεστίδη (που μ’ έβαλε σ’ αυτή την ωραία περιπέτεια να ταξιδέψω καβάλα σε μια λέξη) με το βιβλιοπωλείο από όπου αγοράστηκε το λεξικό.

Η σφραγίδα (ex libris νομίζω τα λένε κάτι τέτοια και είναι σπάνια, εξ ου και συλλεκτικά· θα πει: εκ του βιβλίου, εκ της βιβλιοθήκης…), σε σχήμα ωοειδές οριζόντιο σημειώνει: «Γ. Ν. ΣΕΪΤΑΝΙΔΗΣ – ΕΚΔΟΤΗΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΗΣ – ΓΑΛΑΤΑ – ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ». Μικρός τελικά που ’ν’ ο κόσμος…