Περί λαϊκισμού

«Σε όλο τον κόσμο ενώνονται οι ξεχασμένοι του παγκόσμιου καπιταλισμού για να αντισταθούν. Είναι η σωστή επανάσταση που δίνει σε αυτή την αντίσταση μια πολιτική φωνή [… ]. Είναι ο Μάρτιν Σουλτς λαϊκιστής; Ας το ελπίσουμε. Η λέξη λαϊκισμός δεν είναι εύηχη. Αδίκως. [... ] Η καλή πολιτική χρειάζεται καλό λαϊκισμό» (εφ. «Ημερησία»).

Αν από το σύντομο αυτό απόσπασμα, μέρος ενός άρθρου, έλειπε η αναφορά στον κ. Σουλτς, επί δεκαετίες εταίρο της κ. Μέρκελ στην εξουσία και τώρα αντίπαλό της στις εκλογές, θα μπορούσε κανείς να πιστέψει ότι προέρχεται από κάποιο εναλλακτικό έντυπο. Παρά ταύτα, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Der Spiegel.

Αν αναφέρομαι στα λόγια αυτά δεν είναι για να προσθέσω ακόμα ένα σχόλιο στα περί επικείμενων γερμανικών εκλογών, όπου, μεταξύ αδηφάγων σχεδίων, η Ελλάδα παραμένει ένα από τα κύρια πιάτα.

Αυτό που με εντυπωσίασε είναι η θετική αναφορά στη λέξη λαϊκισμός, που εδώ και καιρό είναι συνώνυμη, στην Ελλάδα και διεθνώς, με ό,τι χειρότερο υπάρχει στην πολιτική και ευρύτερα στο πεδίο της επικοινωνίας και των πολιτιστικών.

Θυμάμαι ότι ως λαϊκισμός καταγγέλθηκε πριν από δεκαετίες η ρητορική της εφημερίδας «Αυριανή» και έκτοτε τα όσα αντίστοιχα έλεγαν και έδειχναν πολλά έντυπα, ραδιόφωνα και τηλεοπτικά κανάλια.

Και ως λαϊκιστική καταδικάστηκε -και ακόμα καταδικάζεται- κάθε πολιτική, που, κατά τους αντιπάλους της, κολακεύει με ανεύθυνες υποσχέσεις και με άλλα μέσα το θυμικό της κοινωνίας και συνήθως των στρωμάτων εκείνων που είναι ή που νιώθουν τα πιο αδικημένα.

Το ΠΑΣΟΚ χθες και σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ κατέστησαν, για όσους ήταν και είναι απέναντι, τυπικά παραδείγματα λαϊκισμού, όρου που συμπυκνώνει την επικίνδυνη ανευθυνότητα και την άκρα χυδαιότητα.

Μέσα σε τέτοιο κλίμα καταδίκης, θα έμοιαζε σήμερα παράδοξο να υποστηρίξουμε ότι, παρά ταύτα, ο λαϊκισμός γεννήθηκε αριστοκρατικός, για να μην πούμε πορφυρογέννητος.

Λαϊκιστές, δηλαδή δημιουργοί με πίστη στον λαό, ήταν όχι μόνον ο Τολστόι, με τα βιβλία του και με το έργο του στη Γιάσναγια Πολιάνα, και όλος ο Ντοστογιέφσκι, αλλά και ο Ουγκό με τους «Αθλίους» και αυτός ακόμη ο «εστέτ» Γουάιλντ, με έργα σαν το «Η ψυχή του ανθρώπου στον σοσιαλισμό».

Λαϊκιστές ο Σολωμός και ο Παπαδιαμάντης.

Λαϊκιστές ο Καποδίστριας, που έδωσε όλο τον μισθό του στον λαό, ο Γκάντι και ο Μαντέλα, που λευτέρωσαν εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων, και ο Βελουχιώτης, που ακόμη μένει να του αποδοθεί δικαιοσύνη.

Να υποθέσουμε ότι το «Σπίγκελ», μιλώντας για τον «καλό λαϊκισμό», ονειρεύεται μια τέτοια στροφή; Μάλλον όχι.

Παρά ταύτα, ίσως οι καιροί αναπάντεχα κάπως αλλάζουν.