Αθήνα, 25°C
Αθήνα
Αίθριος καιρός
25°C
25.7° 23.2°
2 BF
49%
Θεσσαλονίκη
Αίθριος καιρός
22°C
23.1° 20.3°
1 BF
61%
Πάτρα
Αίθριος καιρός
24°C
23.8° 22.1°
2 BF
68%
Ιωάννινα
Αίθριος καιρός
16°C
15.9° 15.9°
2 BF
82%
Αλεξανδρούπολη
Αίθριος καιρός
20°C
19.9° 19.9°
2 BF
60%
Βέροια
Αίθριος καιρός
22°C
22.0° 22.0°
0 BF
45%
Κοζάνη
Αίθριος καιρός
16°C
16.4° 16.4°
2 BF
48%
Αγρίνιο
Αίθριος καιρός
21°C
20.9° 20.9°
2 BF
78%
Ηράκλειο
Αίθριος καιρός
24°C
24.4° 23.8°
4 BF
60%
Μυτιλήνη
Αίθριος καιρός
23°C
22.7° 22.7°
3 BF
55%
Ερμούπολη
Αίθριος καιρός
23°C
23.4° 23.4°
4 BF
49%
Σκόπελος
Αίθριος καιρός
23°C
22.9° 22.9°
2 BF
67%
Κεφαλονιά
Αραιές νεφώσεις
25°C
24.8° 24.8°
0 BF
35%
Λάρισα
Αίθριος καιρός
19°C
18.9° 18.9°
0 BF
68%
Λαμία
Σποραδικές νεφώσεις
24°C
24.4° 20.6°
2 BF
55%
Ρόδος
Αίθριος καιρός
24°C
23.8° 23.8°
4 BF
76%
Χαλκίδα
Αίθριος καιρός
18°C
20.5° 17.8°
0 BF
72%
Καβάλα
Αίθριος καιρός
20°C
20.3° 20.3°
1 BF
67%
Κατερίνη
Αίθριος καιρός
20°C
20.3° 20.3°
2 BF
81%
Καστοριά
Αίθριος καιρός
16°C
15.8° 15.8°
2 BF
59%
ΜΕΝΟΥ
Σάββατο, 14 Ιουνίου, 2025
papas leon 14
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
AP Photo/Domenico Stinellis

Το κονκλάβιο έβγαλε τον «Πάπα Λέων»

Η εκλογή του Ρόμπερτ Φράνσις Πρέβοστ στον παπικό θρόνο σημάδεψε τη βδομάδα που μας πέρασε. Μάλλον θα έχετε διαβάσει σε άλλες στήλες της εφημερίδας τη βιογραφία του νέου ποντίφικα, του πρώτου Βορειοαμερικανού στο αξίωμα αυτό. Αλλά βέβαια εμείς εδώ θα λεξιλογήσουμε.

Η λέξη «πάπας» (papa στα ιταλικά) είναι ομόρριζη με τη δική μας «παπάς» και ανάγονται και οι δυο, σύμφωνα με τα λεξικά, στο αρχαίο «πάππας», που ήταν η παιδική λέξη για τον πατέρα, το αντίστοιχο του δικού μας μπαμπά. Πάππα φίλε αποκαλεί στην Οδύσσεια η Ναυσικά τον Αλκίνοο, που το μεταφράζουν «Κύρη καλέ» οι Καζαντζάκης-Κακριδής αλλά ίσως το «Μπαμπακούλη μου» να είναι πιο κοντά.

Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια πάππας ή πάπας ήταν ο επίσκοπος, ιδιαίτερα της Ρώμης, και από εκεί η λέξη πέρασε στα λατινικά της εποχής. Πάντως τον τίτλο του Πάπα τον φέρει και ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας (Πάπας και Πατριάρχης λέγεται). Ο πάπας λέγεται και ποντίφικας, λέξη που δεν έχει σχέση με τον ποντικό (παρά μόνο απώτατη), αλλά προέρχεται από το λατινικό pontifex, που ήταν τίτλος του αρχιερέα ήδη στην προχριστιανική Ρώμη και κατά λέξη θα πει «γεφυροποιός», αφού pons είναι η γέφυρα.

Τον πάπα τον εξέλεξε το κονκλάβιο, ένα ειδικό σώμα καρδιναλίων. Κονκλάβιο λέγεται και η αίθουσα στην οποία συνεδριάζουν και στα ελληνικά η λέξη αυτή, που έχει γίνει διεθνής, είναι δάνειο από το ιταλ. conclave, που προέρχεται από το λατινικό conclave, από το πρόθημα con- (σαν το ελληνικό «συν») και το clavis, που είναι το κλειδί, διότι αρχικά η λέξη δήλωνε το κλειστό, κλειδωμένο δωμάτιο. Μεταφορικά, άλλωστε, αποκαλούμε στα ελληνικά κονκλάβιο κάθε σώμα που αποφασίζει με αδιαφανή τρόπο.

Και η λέξη καρδινάλιος είναι δάνειο, από το λατινικό cardinalis, που θα πει «κύριος, βασικός», αλλά ανάγεται στο λατ. cardo, που παραδόξως σημαίνει τον μεντεσέ, τον στροφέα της πόρτας. Επειδή οι καρδινάλιοι φοράνε χρυσοποίκιλτα άμφια και έχουν ύφος αυστηρό, συχνά λέμε, ειρωνικά για κάποιον υπερόπτη, ότι έχει ύφος χιλίων (ή εκατό, ή δέκα) καρδιναλίων.

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο καρδινάλιος Πρέβοστ ήταν προκαθορισμένο να ανέλθει στο ύπατο αξίωμα, αφού το κοσμικό επώνυμό του ανάγεται στο λατινικό praepositus, που σημαίνει, κατά λέξη, «προκαθήμενος». Στα ελληνικά, πάντως, η μοίρα του νέου Πάπα είναι να μένει το όνομά του συχνά άκλιτο. Το είδαμε ήδη, αφού κανάλια και εφημερίδες (όχι η δική μας) έγραψαν για τον «πάπα Λέων», που βέβαια είναι λάθος -τον πάπα Λέοντα έπρεπε.

Να το πάρουμε απόφαση, τα ονόματα που δεν συμμορφώνονται στο τυπικό της νέας ελληνικής συχνά θα μένουν άκλιτα· στην περίπτωση του ονόματος Λέων στην ακλισιά έχει συμβάλει και ο σταρ ιατροδικαστής Γρηγόρης Λέων που επιμένει να μην κλίνει το επώνυμό του. Κατά τα άλλα, ας ευχηθούμε στον Λέοντα τον 14ο να βαδίσει στα αχνάρια του προκατόχου του!

Google News ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS
Το κονκλάβιο έβγαλε τον «Πάπα Λέων»

ΣΧΕΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.

Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.

Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.

Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.

Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας