Στην καρδιά του Αυγούστου βρισκόμαστε, ταιριάζει να ασχοληθούμε με μια λέξη καλοκαιρινή, αφού, τουλάχιστον όταν δεν υπάρχουν μεγάλες πυρκαγιές, η «θερινή ραστώνη» είναι ένα από τα δημοσιογραφικά κλισέ που χαλαρά χρησιμοποιεί όποιος θέλει να χαρακτηρίσει την πλήρη αδράνεια, τη χαλαρότητα που επικρατεί αυτές τις μέρες.
Η ραστώνη είναι μάλλον λόγια λέξη ή τουλάχιστον έτσι ήταν πριν γίνει κλισέ. Οταν το 2003 στις Πανελλήνιες εξετάσεις έπεσε ένα κείμενο που περιείχε τη λέξη, η επιτροπή των εξετάσεων έδωσε εκ των υστέρων διευκρίνιση για τη σημασία της. Θα έλεγα πως σήμερα δεν είναι πλέον άγνωστη στους πολλούς· αυτά είναι τα καλά των κλισέ.
Τα λεξικά, πάντως, δίνουν κυρίως αρνητικές σημασίες: ραθυμία, νωθρότητα, έλλειψη αντίδρασης· ενίοτε, τρυφηλή ζωή. Ωστόσο, επειδή η τρυφή είναι καλό πράγμα για όποιον μπορεί να την πληρώσει, πολλά ξενοδοχεία ανά την επικράτεια έχουν διαλέξει το όνομα «Ραστώνη», που αν δεν ξέρεις και τη λέξη μπορεί να υποθέσεις πως είναι κάποια αρχαία θεά.
Αρχαία είναι πάντως η λέξη και γραφόταν ῥᾳστώνη, με υπογεγραμμένη παρακαλώ. Ετυμολογείται από το «ῥᾷστος», που είναι υπερθετικός βαθμός του «ράδιος» (εύκολος, άνετος), το οποίο ανάγεται στο αρχαίο επίρρημα «ρα» (εύκολα), που το βρίσκουμε και στον ράθυμο. Σημειώνω πως η λ. «ράδιος», όπως στο γνωστό ρητό «φύσιν πονηράν μεταβαλείν ου ράδιον», δεν έχει σχέση με το ραδιόφωνο ή με το χημικό στοιχείο.
Η ραστώνη είχε στην αρχαιότητα σημασίες αρχικά και κυρίως θετικές. Σήμαινε την ευκολία, την απαλλαγή από κάτι οχληρό ή δυσάρεστο, την ανακούφιση από τον πόνο. Σταδιακά εμφανίστηκαν και αρνητικές σημασίες, της νωχέλειας και της νωθρότητας δηλαδή, κι έτσι ο Δημοσθένης θεωρούσε ότι «η καθ’ ημέραν ραστώνη και ραθυμία» των συμπολιτών του ήταν ανεπίτρεπτη μπροστά στη μακεδονική απειλή.
Πάντως, η ραστώνη πάντοτε κρατάει και θετικές συνδηλώσεις· μας αρέσει, γιατί να το κρύψουμε. Αλλωστε, ο Κονδυλάκης είχε πει: «άλλοι διατείνονται ότι η ραστώνη και η καλοπέρασις είναι η ασφαλεστέρα οδός προς την μακροβιότητα».
Οπως λέει και η ιταλική παροιμία, dolce far niente, ωραίο πράγμα να μην κάνεις τίποτα, που αν θέλαμε να το κάνουμε να μοιάζει με αρχαίο ρητό θα το λέγαμε «ηδύ το μηδέν πράττειν». Αυτό το ιταλικό απόφθεγμα μας άρεσε και παλιότερα ακουγόταν πολύ, μάλιστα πριν από εκατόν τόσα χρόνια μια εφημερίδα έγραψε περί «της δολτσεφαρνιεντιζούσης κυβερνήσεως».
Κατά σύμπτωση, και η αντίστοιχη τουρκογενής λέξη αρχίζει από ρ, το ραχάτι, τουρκ. rahat, που μάλιστα έχει ακόμα πιο θετική χροιά: απραξία και ανάπαυση, που την απολαμβάνουμε. Ραχάτ είναι κι ένα είδος λουκουμιού, από μια οθωμανική φράση που κατά λέξη μεταφράζεται «ξεκούραση του λαιμού».
Ραστώνη, ραχάτι, ντόλτσε φαρ νιέντε. Είναι γλυκό να μην κάνεις τίποτα, αν βέβαια μπορείς να το αντέξεις οικονομικά, αλλά κι αν δεν είναι αναγκαστική η απραξία. Αλλιώς, γίνεται εφιάλτης. Αλλά και η ραστώνη τελειώνει από Δευτέρα –και έρχονται οι λογαριασμοί της ΔΕΗ.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας