Η λεηλασία των λαών σ’ έναν λίβελο

Δίνει ο ίδιος προφητική απάντηση στο γιατί η επιτομή του, που γράφτηκε εδώ και πάνω από πεντακόσια χρόνια, παραμένει καίρια επίκαιρη και ως εκ τούτου συγκαταλέγεται στα μεγαλύτερα μπεστ σέλερ όλων των εποχών. Ιδού: «Αν κάποιος θέλει να προβλέψει το μέλλον, πρέπει να συμβουλευτεί το παρελθόν, καθώς τα γεγονότα τού σήμερα δεν διαφέρουν από τα γεγονότα τού χθες. Και αυτό συμβαίνει επειδή δημιουργούνται από ανθρώπους που πάντοτε τους παρακινούσαν και θα τους παρακινούν τα ίδια πάθη που αναπόφευκτα επιφέρουν τα ίδια αποτελέσματα».

Ηγεμονική μορφή δίχως άλλο! Ο Νικολό Μακιαβέλι, διότι ασφαλώς περί του Μακιαβέλι πρόκειται, γεννιέται σαν σήμερα το 1469 στη Φλωρεντία. Καίτοι ταπεινής καταγωγής, ο πατέρας του Μπερνάρντο φροντίζει να λάβει το βλαστάρι του στέρεα ουμανιστική μόρφωση, η οποία του χρησιμεύει να ανέλθει στα δημόσια αξιώματα. Το 1498 λαμβάνει τη θέση του δεύτερου καγκελαρίου της φλωρεντινής δημοκρατίας. Η συμμετοχή του σε διπλωματικές αποστολές τού επιτρέπει να γνωριστεί με ισχυρά πολιτικά πρόσωπα όπως ο βασιλιάς της Γαλλίας Λουδοβίκος ΙΒ’, ο Πάπας Ιούλιος Β’ και ο αυτοκράτορας της Ρώμης Μαξιμιλιανός Α’. Επηρεάζεται όμως τα μάλα από τη φωτισμένη προσωπικότητα του Καίσαρα Βοργία. Στέλνει τη γνώμη του για όλους αυτούς στη φλωρεντινή Σινιορία με επιστολές που θα αποτελέσουν την καύσιμη ύλη για το σπουδαίο του πόνημα.

Ωφελιμοκρατία εγκαθιδρύουν οι Μέδικοι καταλύοντας τη δημοκρατία το 1512 με τη βοήθεια των στρατευμάτων του Ισπανού βασιλιά Φερδινάρδου. Ο Μακιαβέλι αποπέμπεται, συλλαμβάνεται, φυλακίζεται και υπομένει σκαιά βασανιστήρια. Αποσύρεται κατόπιν στην τοσκανική ενδοχώρα, όπου αρχίζει το 1513 τη συγγραφή του περίφημου «Il rincipe» («Ο ηγεμόνας») που συνιστά το απόσταγμα της διαδρομής του στον δημόσιο βίο. Η εμπειρία του στο φως της δυτικής διανόησης· από τις εύφορες κοιλάδες της φιλοσοφίας ώς τις άνυδρες στέπες της πολιτικής σκέψης. Ενέπνευσε και επηρέασε καταλυτικά πλήθος εμβληματικών στοχαστών, όπως οι Χομπς, Ρουσό, Χέγκελ, Νίτσε, Γκράμσι, Αλτουσέρ, Τόνι Νέγκρι κ.ά. Δεν είναι λίγοι όσοι τον θεωρούν πατέρα των σύγχρονων πολιτικών επιστημών, ούτε εκείνοι που τον κατατάσσουν απαξιωτικά στους αμοραλιστές και διεφθαρμένους.

Σταχυολογώ εύγλωττα αποσπάσματα με διαχρονική ισχύ προς γνώσιν και συμμόρφωσιν: Οι πρίγκιπες και οι κυβερνήσεις είναι, μακράν, τα πιο επικίνδυνα στοιχεία σε μια κοινωνία • Η φιλοδοξία είναι τόσο δυνατό πάθος, που, όσο ψηλά κι αν φτάσει κανείς, δεν είναι ποτέ ικανοποιημένος • Οι άνθρωποι είναι τόσο αφελείς και τόσο έτοιμοι να υπακούσουν, ώστε ποτέ δεν θα λείψουν τα θύματα σε έναν αχρείο για να κάνει τις απάτες του • Η τύχη είναι γένους θηλυκού και γι’ αυτό χαρίζει την εύνοιά της στον νέο που τη χειρίζεται με τόλμη.

Η αρετή κι ο πλούτος σπάνια πηγαίνουν στο ίδιο άτομο • Να θυμάσαι πως πάντα οι άνθρωποι θα επιδιώκουν να βελτιώσουν τη ζωή τους αλλάζοντας αρχηγό • Οι άνθρωποι είναι πάντα κακοί εκτός αν οι περιστάσεις τούς αναγκάσουν να είναι καλοί • Ποτέ τίποτε μεγάλο δεν επιτεύχθηκε χωρίς κίνδυνο • Αυτός που θέλει να τον υπακούν πρέπει να ξέρει να διατάζει • Η υπόσχεση που δόθηκε ήταν μια αναγκαιότητα του παρελθόντος. Ο λόγος που δεν κρατήθηκε είναι μια αναγκαιότητα του παρόντος • Κάνε το κακό μια κι έξω, αλλά το καλό δίνε το σιγά σιγά.