Λιγοστές σελίδες του αμφίθυμου Μαρτίου απέμειναν στα ημερολόγια. Ξανθός και χαρίεις ο Απρίλης, πάνω στο εκτυφλωτικό άρμα του, επελαύνει ήδη μπρος στις πύλες του χρόνου κι εμείς, ξεμυαλισμένοι απ’ τον απαστράπτοντα καλπασμό του, που προοιωνίζεται την εξαίσια θαλπωρή του καλοκαιριού, ετοιμαζόμαστε να τις ανοίξουμε διάπλατα μην τυχόν ξεστρατίσει και δεν εισέλθει τροπαιοφόρος εντός των τειχών. Τυχεροί, αλήθεια, που ζούμε τούτη την αποκάλυψη, διανθίζουμε τον ερχομό του με αδολεσχίες και άδολα ψέματα. Πανάρχαια προκατάληψη με μάταιο στόχο να ξεγελάσουμε τα βέβηλα πνεύματα, τις βλαπτικές δυνάμεις που κουβαλάει μαζί του και υποτίθεται πως εμποδίζουν την καλοπέραση και την πρόοδο του ατόμου, της φαμίλιας και της κοινότητας. Με άκακα σκώμματα και κοροϊδίες, δοκιμάζουμε να παραπλανήσουμε εαυτούς και αλλήλους αυταπατώμενοι πως έτσι θα ξεγελάσουμε και θα αποτρέψουμε το κακό.
Η παράδοση των εφημερίδων επιτάσσει να προβάλλεται πρωτοσέλιδα ανήμερα την Πρωταπριλιά ένα τερατώδες αλλά εύπεπτο μύθευμα, πιστευτό στους αναγνώστες, που απασχολεί μοιραία στη δημόσια σφαίρα. Ουκ ολίγες φορές κόμματα, κρατικοί οργανισμοί και πολυποίκιλοι φορείς πατάνε στα γεμάτα την πεπονόφλουδα και σπεύδουν θιγμένοι να διαψεύσουν το λοίδορο δημοσίευμα με αποτέλεσμα την αυτογελοιοποίησή τους. Ενίοτε οι αντιδράσεις τους γίνονται τόσο υπερβολικές –υπερβολή, άλλωστε, είναι η αλήθεια που έχασε την ψυχραιμία της– ώστε ξεμπροστιάζονται άθελά τους, οδηγώντας στην αποκάλυψη πιπεράτων μυστικών ή ακόμα και σκανδάλων. Την επαύριο, ασφαλώς, τα φύλλα αποκαθιστούν την πραγματικότητα μη παραλείποντας να αναφερθούν στις παρενέργειες που προκάλεσε η πλαστή πλην ακίνδυνη είδηση. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, τα αθώα έθιμα της Πρωταπριλιάς τροφοδοτούν τη συζήτηση περί ψέματος και αλήθειας, θέμα που διχάζει αρχαιόθεν φιλοσόφους και λοιπούς διανοούμενους.
Θυμίζω την αποστροφή του Μαρκ Τουέιν: «Η αλήθεια είναι το μεγαλύτερο αγαθό μας, ας τη χρησιμοποιούμε λοιπόν με οικονομία», εκφράζοντας την ακράδαντη πεποίθηση πως ποτέ ρήση που εκστομίστηκε από ανθρώπινα χείλη δεν υιοθετήθηκε από τόσο πολλούς. Εναν αιώνα και βάλε αργότερα η αλήθεια εξακολουθεί να κατέχει το μοναδικό ρεκόρ: ποτέ άλλοτε αγαθό που σπαταλήθηκε με σκοτσέζικη φειδώ δεν παρουσίασε τόσο τεράστιο έλλειμμα. Του λόγου το αληθές επιβεβαιώνει ο Μακιαβέλι με τη φράση: «Πρέπει να αποκρύπτουμε την αλήθεια από τον λαό για το καλό του, να τον εξαπατούμε προς χάριν της σωτηρίας του, δηλαδή προς χάριν της ίδιας της αλήθειας», την οποία οι όπου γης εξουσίες τηρούν με θρησκευτική προσήλωση. Ισως γι’ αυτό ο Λένιν διατεινόταν ότι «μόνο η αλήθεια είναι επαναστατική», ισχυρισμό που ο Οργουελ προσάρμοσε στα καθ’ ημάς: «Στην εποχή του παγκόσμιου ψεύδους, το να αναζητείς και να λες την αλήθεια είναι πράξη ανατρεπτική».
Η αλήθεια είναι πάντα με την πλευρά του καταπιεσμένου, συμπλήρωνε ο Μάλκολμ Χ. Ο Νίτσε προσέδωσε υπαρξιακές διαστάσεις στο ζήτημα λέγοντας ότι «η αξία κάθε ανθρώπου έγκειται στο πόση αλήθεια μπορεί να ανεχθεί». Δεν είναι, μολαταύτα, μονοδιάστατο τούτο το πολύτιμο αγαθό. «Το αντίθετο μιας σωστής πρότασης είναι μια εσφαλμένη πρόταση. Αλλά το αντίθετο μιας μεγάλης αλήθειας μπορεί να είναι μια άλλη μεγάλη αλήθεια» υποστήριζε ο Νιλς Μπορ. Ας ελαφρύνουμε, όμως, το κλίμα. «Η φωτογραφία είναι αλήθεια. Το σινεμά είναι αλήθεια είκοσι τέσσερις φορές το δευτερόλεπτο», νοηματοδοτούσε την τέχνη του ο Γκοντάρ. Ο Τσέχοφ έβαζε τα πράγματα στη θέση τους με τη ρήση: «Εκείνη η ψευδαίσθηση που μας συναρπάζει είναι προτιμότερη από δέκα χιλιάδες αλήθειες». Τέλος, «οι θεοί, μη θέλοντας να στερήσουν από τους αρχαίους Ελληνες την αλήθεια, τους έδωσαν την ποίηση» (Ζοζέφ Ζουμπέρ).
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας