Χρόνια και χρόνια πάλεψα με το μελάνι και το σφυρί βασανισμένη καρδιά μου/ με το χρυσάφι και τη φωτιά για να σου κάμω ένα κέντημα/ ένα ζουμπούλι πορτοκαλιάς/ μίαν ανθισμένη κυδωνιά να σε παρηγορήσω/ εγώ που κάποτε σ’ άγγιξα με τα μάτια της πούλιας/ και με τη χαίτη του φεγγαριού σ’ αγκάλιασα και χορέψαμε μες στους καλοκαιριάτικους κάμπους/ πάνω στη θερισμένη καλαμιά και φάγαμε μαζί το κομμένο τριφύλλι/ μαύρη μεγάλη μοναξιά με τόσα βότσαλα τριγύρω στο λαιμό/ τόσα χρωματιστά πετράδια στα μαλλιά σου.
Τι κι αν δεν αποβιβάζεται ποτέ στο νησί, τι κι αν ουδέποτε αναμετριέται με τους γνωστούς απ’ τη Λυσιστράτη «άλικους αμοργίδες», τους περιβόητους αραχνοΰφαντους ερυθρούς γυναικείους χιτώνες. Ο Νίκος Γκάτσος, που γεννιέται τέτοιες μέρες το 1911 (ή μήπως το ’14;), είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την Αμοργό, στην υπερβατική αμπώτιδα της οποίας καταπλέει η πρώτη και μόνη ομώνυμη ποιητική συλλογή του. Ιδού εύγλωττα αποσπάσματα:
Στου πικραμένου την αυλή ήλιος δεν ανατέλλει/ μόνο σκουλήκια βγαίνουνε να κοροϊδέψουν τ’ άστρα/ μόνο φυτρώνουν άλογα στις μυρμηγκοφωλιές/ και νυχτερίδες τρων πουλιά και κατουράνε σπέρμα.// Στου πικραμένου την αυλή δε βασιλεύει η νύχτα/ μόνο ξερνάν οι φυλλωσιές ένα ποτάμι δάκρυα/ όταν περνάει ο διάβολος να καβαλήσει τα σκυλιά/ και τα κοράκια κολυμπάν σ’ ένα πηγάδι μ’ αίμα.// Στου πικραμένου την αυλή το μάτι έχει στερέψει/ έχει παγώσει το μυαλό κι έχει η καρδιά πετρώσει/ κρέμονται σάρκες βατραχιών στα δόντια της αράχνης/ σκούζουν ακρίδες νηστικές σε βρυκολάκων πόδια.// Στου πικραμένου την αυλή βγαίνει χορτάρι μαύρο/ μόνο ένα βράδυ του Μαγιού πέρασε ένας αγέρας/ ένα περπάτημα ελαφρύ σα σκίρτημα του κάμπου/ ένα φιλί της θάλασσας της αφροστολισμένης.// Κι αν θα διψάσεις για νερό θα στύψουμε ένα σύννεφο/ κι αν θα πεινάσεις για ψωμί θα σφάξουμε ένα αηδόνι/ μόνο καρτέρει μία στιγμή ν’ ανοίξει ο πικραπήγανος/ ν’ αστράψει ο μαύρος ουρανός να λουλουδίσει ο φλόμος.// Μα είταν αγέρας κι έφυγε κορυδαλλός κι εχάθη/ είταν του Μάη το πρόσωπο του φεγγαριού η ασπράδα/ ένα περπάτημα ελαφρύ σα σκίρτημα του κάμπου/ ένα φιλί της θάλασσας της αφροστολισμένης.
Ο Γκάτσος είναι ευρύτατα γνωστός για την αριστουργηματική στιχουργική του, αλλά και για τις μεταφράσεις του. Ωστόσο η «Αμοργός», μολονότι λοιδορείται το 1943 που κυκλοφορεί, ανοίγει νέους δρόμους στο ποιητικό γίγνεσθαι, τροχοδρομώντας τον σουρεαλισμό στις φτερωτές ράγες της ελληνικής παράδοσης:
Πετάτε τους νεκρούς είπ’ ο Ηράκλειτος κι είδε τον ουρανό να χλομιάζει/ κι είδε στη λάσπη δυο μικρά κυκλάμινα να φιλιούνται/ κι έπεσε να φιλήσει κι αυτός το πεθαμένο σώμα του μες στο φιλόξενο χώμα/ όπως ο λύκος κατεβαίνει απ’ τους δρυμούς να δει το ψόφιο σκυλί και να κλάψει./ Τι να μου κάμει η σταλαγματιά που λάμπει στο μέτωπό σου;/ Το ξέρω πάνω στα χείλια σου έγραψε ο κεραυνός τ’ όνομά του/ το ξέρω μέσα στα μάτια σου έχτισε ένας αητός τη φωλιά του/ μα εδώ στην όχτη την υγρή μόνο ένας δρόμος υπάρχει/ μόνο ένας δρόμος απατηλός και πρέπει να τον περάσεις/ πρέπει στο αίμα να βουτηχτείς πριν ο καιρός σε προφτάσει/ και να διαβείς αντίπερα να ξαναβρείς τους συντρόφους σου/ άνθη πουλιά ελάφια/ να βρεις μίαν άλλη θάλασσα μίαν άλλη απαλοσύνη/ να πιάσεις από τα λουριά του Αχιλλέα τ’ άλογα […]
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας