Ο Λουζιέρι και η αρπαγή των γλυπτών του Παρθενώνα

Σταθερός αναγνώστης των τακτικών δημοσιευμάτων της Χαράς Τζαναβάρα στην «Εφ.Συν.» του Σαββατοκύριακου με τη γενική επιγραφή «Μνημεία της πόλης» (για την Αθήνα και άλλες ελληνίδες πόλεις), είδα στο πρόσφατο (18-19/1) για την Αγγλικανική Εκκλησία του Αγίου Παύλου, στη Φιλελλήνων, σε παράπλευρη σημείωση, ότι στο προαύλιο του ναού βρίσκεται επιτύμβια πλάκα από τον τάφο «του Ιταλού Ιωάννη Βαπτιστή Λουζιέρι, συνεργάτη του Ελγιν στη λεηλασία των Μαρμάρων του Παρθενώνα».

Το πώς έγινε αυτή η λεηλασία, σύμφωνα με πηγές, το είδα στο βιβλίο του Christopher Hitchens «Τα Ελγίνεια Μάρμαρα», δίγλωσση έκδοση, Νέα Σύνορα, 1988, με πηγή τον Κυριάκο Σιμόπουλο («Ξένοι περιηγητές στην Ελλάδα», τόμος Γ1). Παρόντες σε αφαίρεση μετόπης του Παρθενώνα (Σεπτέμβριος 1802) οι Edward Daniel Clarke, ταξιδιωτικός συγγραφέας, Giovanni Battista Lusieri, Ιταλός ζωγράφος, επιβλέπων της λεηλασίας, μισθοδοτούμενος του Ελγίνου, και ο Τούρκος δισδάρης (σημ. φρούραρχος της Ακρόπολης).

Κατά περιγραφή του Clarke, εργάτης πλησίασε τον Λουζιέρι, είπε ότι θα κατέβαζαν μια μετόπη: «Είδαμε το εξαίσιο γλυπτό να ανασηκώνεται (…) ανάμεσα στα τρίγλυφα…». «Και τότε γκρεμίστηκαν τα ογκώδη πεντελίσια μάρμαρα με φοβερό βρόντο και τα θρυμματισμένα κομμάτια διασκορπίστηκαν ανάμεσα στα ερείπια. Ο δισδάρης, βλέποντας την καταστροφή, δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τη συγκίνησή του. Παραμέρισε το τσιμπούκι του και δακρύζοντας φώναξε: “Τέρμα!”. Και δήλωσε με αποφασιστικότητα ότι δεν θα επέτρεπε με κανέναν τρόπο να συνεχιστεί η κατεδάφιση…» (σημ. επιπλήχθηκε για τη στάση του από τον Τούρκο διοικητή της Αθήνας).

Στις 16 Σεπτεμβρίου, ο Λουζιέρι γράφει στο… αφεντικό, τον Ελγίνο! «Εχω, μιλόρδε μου, την ευχαρίστηση να σας αναγγείλω την απόσπαση της όγδοης μετόπης. Εκείνη που παριστάνει Κένταυρο ενώ αρπάζει γυναίκα. Αυτό το μάρμαρο (έτσι) μας προκάλεσε πολλές φροντίδες (έτσι, η καταστροφή) και αναγκάστηκα να γίνω λίγο βάρβαρος»…