«Λευκή δουλεία στο Λονδίνο»

Το αιματοβαμμένο πρωτομαγιάτικο συλλαλητήριο στο Σικάγο, το 1886, είχε αποτέλεσμα την καθιέρωση της διεθνούς ημέρας της Πρωτομαγιάς. Η πρωτοβουλία για την κήρυξη γενικής απεργίας την ημέρα αυτή υποστηρίχθηκε και στην Ευρώπη. Και αυτό ήταν φυσικό, καθώς το 1886 το συνδικαλιστικό κίνημα στην Ευρώπη είχε ηλικία δεκαετιών. Την εποχή του συλλαλητηρίου στο Σικάγο τα εργατικά σωματεία στην Ευρώπη είχαν αναπτυχθεί κυρίως στις κατηγορίες των ειδικευμένων εργατών, ενώ υστερούσαν στα εργοστάσια ιδρώτα των ανειδίκευτων εργατών/τριών, όπου τα καταπιεστικά συστήματα εξακολουθούσαν να υπάρχουν. Από ένα τέτοιο εργοστάσιο πηγάζει και η παρακάτω αληθινή ιστορία, λίγα χρόνια πριν το συλλαλητήριο στο Σικάγο. Το ιστορικό γεγονός αναφέρεται στην εξέγερση των εργατριών στο εργοστάσιο κατασκευής σπίρτων των Μπράγιαντ και Μέι στο Λονδίνο.

Ηταν ένα σκυθρωπό, κλασικό λονδρέζικο απόγευμα, όταν η δημοσιογράφος Ανι Μπέζαν, διάσημη για τις ριζοσπαστικές της ιδέες και για τους εργατικούς της αγώνες, επισκέφτηκε το εργοστάσιο σπίρτων των Μπράγιαντ και Μέι. Σκοπός της ήταν να φέρει στο φως τις άθλιες και απάνθρωπες συνθήκες εργασίας που επικρατούσαν εκεί. Σταμάτησε στα κάγκελα του εργοστασίου και περίμενε την έξοδο των εργατριών.

Οι εργάτριες άρχισαν να συγκεντρώνονται γύρω της. Ηταν φτωχοντυμένες, με τριμμένα και γκρίζα παλτά κουμπωμένα ώς τον λαιμό και με φορέματα παλιά, με μαντίλια γύρω απ’ τον λαιμό και σάλι στο κεφάλι. Τα παπούτσια τους ήταν ξεχαρβαλωμένα και στραβοπατημένα, τα πρόσωπά τους ωχρά και σημαδεμένα από τη φτώχεια, τα μάτια τους με κόκκινους κύκλους, τα χέρια ξέθωρα και σε πολλές περιπτώσεις πληγωμένα από τις χημικές ουσίες που χρησιμοποιούσαν στην κατασκευή των σπίρτων.

Η πληρωμή των εργατριών κυμαινόταν από τρία σελίνια τη βδομάδα που έπαιρνε ένα κοριτσάκι δεκατριών χρόνων (!!!) ώς 12 σελίνια που έδιναν στις πιο ηλικιωμένες γυναίκες, αυτές που είχαν μεγαλύτερες ευθύνες. Αμοιβή που δεν επαρκούσε ούτε για τα στοιχειώδη. Δεν ήταν, όμως, μόνο αυτό. Ηταν και οι πρωτόγονες συνθήκες, υπό τις οποίες ήταν υποχρεωμένες να δουλεύουν, στριμωγμένες σε άβολους πάγκους μέσα σε μικρά δωμάτια με λίγο φως και λίγο αέρα, χωρίς τις κατάλληλες υγιεινές συνθήκες, μ’ ένα συντομότατο διάλειμμα για φαγητό, που δεν είχαν ούτε τόπο για να καθίσουν να το φάνε. Ορθιες, περιφερόμενες και βιαστικά έτρωγαν. Και, μαζί με όλα αυτά, υπό τη συνεχή πίεση μιας αυστηρότατης πειθαρχίας, που την ασκούσαν αυταρχικοί και εχθρικά διατεθειμένοι επιστάτες.

Με τίτλο «Λευκή δουλεία στο Λονδίνο», η Ανι Μπέζαν έγραψε άρθρο στην εφημερίδα, το οποίο άρχιζε έτσι: «Γεννημένες στις φτωχογειτονιές, σπρώχνονται παιδούλες ακόμα στη δουλειά, καχεκτικές, γιατί δεν τρέφονται καλά, καταπιέζονται, απροστάτευτες, καθώς είναι, και διώχνονται όταν πια δεν έχουν τη δύναμη να προσφέρουν αρκετά. Ποιος νοιάζεται αν οι σπιρτούδες πεθαίνουν ή μένουν στον δρόμο, μια και οι μέτοχοι παίρνουν τα ποσοστά τους;». Το άρθρο πυροδότησε πορεία των εργατριών προς το Κοινοβούλιο. Η κατάληξη όμως τότε ήταν γνωστή. Βίαιη διάλυση της διαμαρτυρίας, αρκετοί τραυματισμοί και συλλήψεις. Την επαύριο ακολούθησαν οι απολύσεις και η τρομοκρατία. Αυτά συνέβαιναν τότε. Οι κατακτήσεις αργές και ποτισμένες με αίμα. Ας διαφυλαχθούν.

* Πανεπιστημιακός, συγγραφέας