Ρίτσαρντ Γουλφ αποδομεί Τραμπ, μέρος δεύτερο

Aν κρίνω από τα μηνύματα που έλαβα, άρεσε πολύ το δρομο-λόγιο του περασμένου Σαββάτου, με τη συμπυκνωμένη «ματιά» του σπουδαίου Αμερικανού καθηγητή Ρίτσαρντ Γουλφ πάνω στις καταιγιστικές διεθνείς εξελίξεις και ιδιαίτερα στον κλιμακούμενο τραμπικό «πόλεμο της ταρίφας». Αυτή είναι άλλωστε η διαφορά ενός αιρετικού μαρξιστή σοφού, όπως ο Γουλφ, που έχει ξοδέψει ολόκληρη τη ζωή του αποδομώντας τα μυστήρια του καπιταλισμού, όντας ο ίδιος μέσα στην καρδιά του κτήνους, από τους περισσότερους οικονομικούς και άλλους ειδήμονες –η ικανότητά του να εκλαϊκεύει και να «συμπιέζει» μια περίπλοκη κατάσταση σε λίγα, σταράτα και εύληπτα λόγια. Λέω, λοιπόν, να επιμείνω για δεύτερη εβδομάδα στον φοβερό Γερμανοεβραίο παππού από το Μανχάταν και να εκμεταλλευτώ το γεγονός ότι, όπως παραδέχεται και ο ίδιος με τη χαρακτηριστική νεοϋορκέζικη προφορά του, χάρη στον Τραμπ έχει γίνει ανάρπαστος, αφού κυριολεκτικά περνάει τις μέρες του δίνοντας συνεντεύξεις και ομιλίες!

Σε μία, λοιπόν, από αυτές τις αναρίθμητες «φρέσκιες» συνεντεύξεις του στη δημοσιογράφο και μπλόγκερ Ρέιτσελ Μπλέβινς, εκείνη τον ρωτάει για τα τελευταία «μπρος πίσω» του Τραμπ –το «πάγωμα» κάποιων δασμών για 90 ημέρες ή την πρόσφατη εξαίρεση των smartphones και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών που κατασκευάζονται στην Κίνα– και εκφράζει τη σύγχυσή της για όλα αυτά. Τι επιδιώκει, τέλος πάντων, ο Τραμπ -θέλει στ' αλήθεια να μειώσει το τρομακτικό έλλειμμα του αμερικανικού εμπορικού ισοζυγίου ή απλά προσπαθεί να αναγκάσει τα άλλα κράτη, σαν την Κίνα, να διαπραγματευτούν μαζί του, εκλιπαρώντας για κάποιο νέο εμπορικό ντιλ;

«Πίστεψέ με, δεν είσαι η μόνη που ζαλίζεσαι προσπαθώντας να παρακολουθήσεις τις εξελίξεις», της λέει ο Γουλφ. «Είναι σχεδόν αδύνατο και προσωπικά δεν πιστεύω ούτε για ένα λεπτό ότι πίσω απ' όλο αυτό κρύβεται κάποιο στρατηγικό και καταχθόνιο master plan... Νομίζω ότι επικρατεί χάος στον Λευκό Οίκο, τόσο γιατί αυτός είναι ο σπασμωδικός τρόπος που λειτουργεί ο Τραμπ, αλλά και γιατί δέχεται και ο ίδιος πολύ αντιφατικές και αντικρουόμενες πιέσεις, με αποτέλεσμα να άγεται και να φέρεται από τη μια στιγμή στην άλλη. Από εκεί και πέρα, μην ξεχνάμε πως είναι η πρώτη φορά που ένας Αμερικανός πρόεδρος κηρύσσει οικονομικό πόλεμο ενάντια σε ολόκληρο τον κόσμο -επέβαλε ταρίφες ακόμη και σε ένα νησί όπου ζουν μόνο πιγκουίνοι... Ο,τι μπρος πίσω και να κάνει, το μήνυμα που στέλνει είναι ξεκάθαρο: αν έχεις μια επιχείρηση στην Ασία, την Αφρική, τη Λατινική Αμερική ή την Ευρώπη, μπορεί μέχρι τώρα να πίστευες ότι οι εξαγωγές σου στην αμερικανική αγορά ήταν λίγο πολύ ασφαλείς, αν διατηρούσες σχετικά σταθερή την ποιότητα και τις τιμές των προϊόντων σου. Αυτό πάει, τελείωσε!

Σκεφτείτε μια εταιρεία π.χ. στη Μαλαισία, που προσπαθεί να αποφασίσει τι θα κάνει το επόμενο διάστημα, ας πούμε αν θα προσλάβει περισσότερους υπαλλήλους ή θα απολύσει, αν θα επεκτείνει το εργοστάσιό της ή θα το κλείσει, αν θα ναυλώσει προκαταβολικά ένα πλοίο για το Σαν Φρανσίσκο ή όχι... Τώρα πια δεν μπορούν να το κάνουν αυτό, δεν ξέρουν τι θα συμβεί. Και, σαν να μην έφτανε αυτό, δεν μπορείς καν να βασιστείς σε αυτά τα τρομερά που έχει ήδη ανακοινώσει ο πρόεδρος και έχουν σοκάρει τους πάντες, γιατί την επόμενη μέρα τα παίρνει πίσω και τη μεθεπόμενη τα επαναφέρει διπλά! «Πάγωμα», λέει, για ενενήντα ημέρες –αυτό είναι τρομακτικό για έναν επιχειρηματία, δεν μπορεί να πάρει καμιάν απόφαση. Γι' αυτό όλοι οι ειδικοί λένε ότι πάμε ολοταχώς προς μια βαθιά ύφεση -όχι για άλλο λόγο, αλλά γιατί οι επιχειρήσεις παγκοσμίως συγκρατούν τις επενδύσεις και τις προσλήψεις τους, γιατί πολύ απλά δεν ξέρουν τι τους ξημερώνει! Και αυτό ισχύει πλέον για όλες τις χώρες, για όλες τις επιχειρήσεις που εμπλέκονται σε διεθνείς εμπορικές συναλλαγές – είναι απίστευτο...

Ξέρετε τι κάνουν όλοι αυτοί; Ψάχνουν ήδη για άλλους, πιο προβλέψιμους και λιγότερο επισφαλείς εμπορικούς εταίρους. Και ποιος είναι ο μακράν πιο ασφαλής εταίρος σε όλο τον κόσμο; Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας! Εκεί θα πάνε για να βρουν πιο ασφαλείς αγορές –στην Κίνα και τους συμμάχους της, στην ομάδα BRICS+. Εν ανάγκη, θα ρίξουν λίγο και τις τιμές τους, για να μπουν σε νέες αγορές και να εξισορροπήσουν τη χασούρα από τη χαμένη ασφάλεια της αμερικανικής αγοράς. Και βέβαια η μακροπρόθεσμη ζημιά που θα υποστεί η αμερικανική οικονομία θα είναι ανυπολόγιστη. Το ρίσκο είναι τρομακτικό και δεν νομίζω ότι ο αμερικανικός λαός, και ιδίως οι οπαδοί του Τραμπ το έχουν συνειδητοποιήσει. Και το βαθύτερο συμπέρασμα είναι ότι τα δομικά μας προβλήματα είναι πολύ σοβαρότερα απ' ό,τι πιστεύαμε –μόνο έτσι εξηγείται γιατί παίρνουμε αυτό το ρίσκο. Ο Τραμπ δεν είναι ηλίθιος, αλλά, και να είναι, οι άνθρωποι γύρω του δεν είναι ηλίθιοι. Γι' αυτό κάνουν τόσο βιαστικές και απίστευτα επικίνδυνες ενέργειες»...

Θα κλείσω με μερικές διαλεχτές ατάκες ενός άλλου, πολύ πιο διάσημου, αλλά αρκετά διαφορετικού Αμερικανού οικονομολόγου, του Τζέφρι Σακς. Ο Σακς, βλέπετε, υπήρξε επί τουλάχιστον δύο δεκαετίες ένα από τα πιο προβεβλημένα ακαδημαϊκά «πιστόλια» της παγκοσμιοποίησης, ένας «οικονομικός δολοφόνος» που πήγαινε από χώρα σε χώρα για λογαριασμό της Παγκόσμιας Τράπεζας και άλλων ευαγών ιδρυμάτων και επιστατούσε αφ' υψηλού στην αρπαγή των δημόσιων πόρων και τις «απαραίτητες» ιδιωτικοποιήσεις. Κάποια στιγμή, όμως, συνειδητοποίησε τις τρομακτικές συνέπειες των όσων έκανε, είδε το φως που λένε, και... αλλαξοπίστησε, με αποτέλεσμα να επανεφεύρει τον εαυτό του ως ειδικού στη βιώσιμη ανάπτυξη και σήμερα να είναι ένας από τους κορυφαίους αιρετικούς πολιτικοοικονομικούς αναλυτές παγκοσμίως. Ιδού τι είπε, λοιπόν, ο... αναβαπτισμένος Σακς πριν από λίγες μέρες για τον Τραμπ και τις ΗΠΑ, μιλώντας σε διεθνές συνέδριο στην Αττάλεια της Τουρκίας:

«Σκεφτείτε πως παίρνετε την πιστωτική σας κάρτα και πάτε για ψώνια. Αλλά ο λογαριασμός σας είναι άδειος και γρήγορα μαζεύετε ένα τεράστιο πιστωτικό χρέος –στην πράξη “τρέχετε” ένα εμπορικό έλλειμμα με όλα αυτά τα μαγαζιά που φεσώσατε. Δεν θα ήταν παράδοξο αν κουνάγατε το δάχτυλο στους μαγαζάτορες και τους λέγατε: “με κλέβεις, με εξαπατάς, έχω έλλειμμα απέναντι σου!”; Αυτό κάνει σήμερα ο πρόεδρος των ΗΠΑ, τόσο καταλαβαίνει από οικονομικά! Τα εμπορικά ελλείμματα δεν αντιπροσωπεύουν σε καμιά περίπτωση τις εμπορικές πολιτικές. Αντιπροσωπεύουν τον λόγο των δαπανών σου με τα κέρδη σου και την παραγωγή σου. Οι οικονομολόγοι το αποκαλούμε αυτό “εμπορική ταυτότητα”, το διδάσκω στους φοιτητές μου στο δεύτερο μάθημα του εξαμήνου για το διεθνές νομισματικό σύστημα.

Αλλά ο Τραμπ δεν έφτασε ούτε ώς το δεύτερο μάθημα! Κατηγορεί τους άλλους ότι μας κλέβουν, ενώ στην πραγματικότητα οι ΗΠΑ ξοδεύουν πολύ περισσότερα σε αγαθά και υπηρεσίες απ' όσα παράγουν και κερδίζουν, όπως φαίνεται ξεκάθαρα από το χρόνιο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών. Εχουμε μια τεράστια πιστωτική κάρτα στις ΗΠΑ, είναι η κυβέρνησή μας, που κάθε χρόνο ξοδεύει κάπου δύο τρισ. δολάρια παραπάνω από τα έσοδά της (...) Και ο Τραμπ κατηγορεί τον υπόλοιπο κόσμο γι' αυτό! Αν ήταν φοιτητής μου, θα τον έκοβα! Αλλά είναι πρόεδρός μου και μέσα στις πρώτες δύο μέρες του “πολέμου της ταρίφας”, οι διεθνείς αγορές έχασαν κάπου 10 τρισεκατομμύρια δολάρια σε κεφαλαιοποίηση!»