O ΣΥΡΙΖΑ σε δομική καμπή

Μετά την πρωτοβουλία του πρωθυπουργού να αναδιοργανώσει την κυβέρνησή του, τα πολιτικά δεδομένα αποκτούν νέες διαστάσεις. Οι πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν όψεις που χαρακτηρίζουν τις αποφάσεις του πρωθυπουργού. Η διάσταση, η οποία αποκτά εκ των πραγμάτων ιδιαίτερη σημασία, είναι η διάκριση και ο χωρισμός ανάμεσα στο κράτος και την Εκκλησία.

Το πρόβλημα αυτό, ως δομικό και συγκροτησιακό πρόβλημα της ελληνικής πολιτικής κοινωνίας, εμφανίστηκε και στην πρόσφατη πρωθυπουργική απόφαση για τη διοικητική ρύθμιση της κυβέρνησής του. Δεν περίμενε κανείς ότι οι αποφάσεις του πρωθυπουργού θα τελούσαν υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του φονταμενταλιστή Δεσπότη!

Αλλά επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα κυβερνητικής εξουσίας αντιμετωπίζει προβλήματα, τα οποία έχουν να κάνουν πρώτον με την ιδεολογική ταυτότητά του και δεύτερον με το κυβερνητικό πρόγραμμα διαχείρισης της εξουσίας, επιβάλλεται να αναπτύξουμε μία κριτική προβληματική, η οποία αναφέρεται στους εξής δύο άξονες: πρώτον, στην ιδέα της Αριστεράς και, δεύτερον, στην πρακτική της πολιτικής εξουσίας.

Ως καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας υποστηρίζω ότι η ιδέα της Αριστεράς δεν ανήκει στο κοσμοείδωλο της μεταφυσικής, αλλά είναι ένας αστερισμός απόψεων, στάσεων και επιχειρημάτων που εντάσσονται στην εκάστοτε ιστορικο-πολιτική και κοινωνική συγκυρία.

Οταν ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα της Αριστεράς ανέλαβε την κυβερνητική εξουσία, βρέθηκε μπροστά σε μια κατάσταση για την οποία όλοι σε πανευρωπαϊκή κλίμακα δεν είχαμε ούτε εμπειρίες ούτε στοιχειωδώς επεξεργαστεί κάποιες έννοιες ή ιδέες.

Οι αναγνώστες θα μου επιτρέψουν μία βιωματική εξομολόγηση: το βράδυ της 15ης Απριλίου του 2015, στο σπίτι του καθηγητή μου Γιούργκεν Χάμπερμας, η συζήτηση για το «ελληνικό ζήτημα» είχε φουντώσει. Σε ένα σημείο των συζητήσεων ο Χάμπερμας με ρωτάει:

«Γνωρίζεις προσωπικά τον Τσίπρα;» και απαντώ χωρίς δισταγμό: «Οχι, επειδή δεν ανήκει στους πολιτικούς και πνευματικούς κύκλους μου». Και συνεχίζω, και ολόκληρη η γερμανική παρέα ακούει, ότι είμαστε στην ελληνική πολιτική κοινωνία έτοιμοι να διαμορφώσουμε σχέσεις εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης ανάμεσα στις δύο πολιτικές κοινωνίες (την Ελλάδα και τη Γερμανία).

Μετά ακολούθησε η ημερομηνία-κλειδί: 15η Ιουλίου 2015, κατά την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ εγκατέλειψε το αντι-μνημονικό μέτωπο και υιοθέτησε ένα πολιτικό πρόγραμμα το οποίο συνδέει τις μνημονιακές υποχρεώσεις από τη μία και από την άλλη τις ιδέες της Αριστεράς, τις οποίες ονομάζει «παράλληλο πρόγραμμα».

Αυτή η σύνδεση εδώ και δύο χρόνια είναι στα χαρτιά. Μετά τον «ανασχηματισμό» του κυβερνητικού σχήματος με συνάντησαν στον δρόμο, στο αμφιθέατρο (οι φοιτητές μας), και ως πολίτες θέτουν το ερώτημα: «Ο ΣΥΡΙΖΑ, ως κυβερνητική εξουσία, εξακολουθεί να είναι και αριστερό κόμμα;»

Οι πολιτικές διεργασίες για την ταυτότητα του ΣΥΡΙΖΑ δεν γίνονται στου Μαξίμου. Από την άλλη, όταν οι πολίτες, όσοι βιώνουμε τις διαδικασίες της «βιοπολιτικής», και οι πολιτικοί, δηλαδή οι αντιπρόσωποί μας στην αριστερή εκπροσώπηση, αδιαφορούν, τότε τα ψυχικά συναισθήματα δίνουν τη θέση τους στην απόγνωση και στο σύμπαν της ψυχής, το οποίο κατά τον Αριστοτέλη δεν μπορεί να «μεταφραστεί» πολιτικά. Η ψυχή δεν μεταφράζεται. Επιτοκίζεται!

Τελικά, όλοι θέτουμε το ερώτημα: Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέληξε από κοινωνικό, δημιουργικό, «φαντασιακό» κίνημα να γίνει ένα μόρφωμα γραφειοκρατικό που κατοικεί στο μέγαρο Μαξίμου χωρίς κοινωνικές αναφορές;

Ως καθηγητής στο αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου διδάσκω πώς και γιατί οι ιδέες της Αριστεράς γίνονται πραγματικότητα. Δεν είμαι οπαδός μιας γραφειοκρατίας ούτε μιας ιδεολογίας. Οι ιδέες της Αριστεράς μπορούν να είναι ελεύθερες στην εκάστοτε ιστορική και πολιτική συγκυρία.

*Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης